Regisseur en choreograaf Sidi Larbi Cherkaoui over Idomeneo

Dit is de eerste keer dat je een opera van Mozart regisseert. Wat is het dat je in het bijzonder aantrekt in zijn Idomeneo?
“Eerst en vooral het onderwerp: het gaat over een koning die weigert zijn macht over te dragen, die vasthoudt aan zijn positie, zelfs wanneer hij daarmee het risico loopt dat hij zijn eigen zoon moet opofferen en de toekomst van de volgende generaties in gevaar brengt. Ik ben erg gefascineerd door dit verhaal, dat deel uitmaakt van de Griekse mythologie. In de oude mythen is er in zekere zin geen sprake van een moraal als zodanig, maar eerder van een principe van actie reactie, wat betekent dat onze acties altijd gevolgen hebben. Tragedie nodigt ons uit om ons oordeel op te schorten en vragen te stellen die verder gaan dan die over goed en kwaad – beangstigende vragen die ons doen nadenken over wat wij zouden doen als we in de schoenen van deze personages zouden staan.”

Sidi Larbi Cherkaoui

“Mythen zijn als spiegels die ons worden voorgehouden”

De Griekse mythen verwijzen naar oude gebeurtenissen, meestal van onbekende oorsprong. Wat betekenen zij voor een publiek in onze tijd?
“De verhalen zijn als spiegels die ons worden voorgehouden. Ze laten de conflicten zien die ook onze hedendaagse wereld verscheuren. Oppervlakkig gezien gaat het over bovennatuurlijke gebeurtenissen in een wereld die bevolkt wordt door onwerkelijke wezens – of beter gezegd: wezens die buiten de werkelijkheid liggen die wij kennen. Neem bijvoorbeeld het monster dat in Idomeneo het koninkrijk Kreta aanvalt. Toch zijn de aanslagen en bombardementen die we vandaag de dag in de werkelijke wereld zien niet minder monsterlijk. Ik kan me niet voorstellen dat ik met een Neptunus aan tafel ga, maar zo’n figuur helpt ons wel om onszelf te bevragen, om na te denken over onze plaats als mens in de wereld. Die wezens leren ons dat er onzichtbare, ongeschreven wetten zijn en dat we, als we die overtreden, onszelf en degenen die na ons komen blootstellen aan rampen, omdat deze problemen door de tijd worden doorgegeven. Deze mythen appelleren aan een heel diep gevoel van verantwoordelijkheid.”

Sidi Larbi Cherkaoui

“Dans onthult de onzichtbare draden die de personages met elkaar verbinden”

Als regisseur choreograaf speelt dans een belangrijke rol in je ensceneringen. Welke rol speelt dans in Idomeneo?
“Mozarts opera wordt bevolkt door geesten: de slachtingen tijdens de Trojaanse oorlog drukken op het heden als een verleden dat niet voorbij zal gaan. De personages zijn gevangen in de greep van een geschiedenis die buiten hen ligt: zoals Idamante en Ilia, die van elkaar houden terwijl de vader van de eerste het volk van de tweede heeft uitgeroeid. Een van de functies van dans is het uitbeelden van afwezigheid, het onthullen van de onzichtbare draden die de personages met elkaar verbinden en met een verleden dat ze moeten overwinnen.”

Tekst: Simon Hatab / Luc Joosten

• Idomeneo  is van 7 tot en met 23 februari 2025 te zien bij De Nationale Opera in Nationale Opera & Ballet