Naar homepage

De geschiedenis van Het Nationale Ballet

Duik hier in de rijke geschiedenis van Het Nationale Ballet. Deze tijdlijn geeft een overzicht van de hoogtepunten uit het repertoire en de ontwikkelingen van het gezelschap sinds zijn oprichting in 1961. Laat u meevoeren door archiefbeelden en verhalen uit ruim 60 jaar Het Nationale Ballet.

Seizoen 61 / 62 groep

De jaren ’60

  • 112 Nieuwe producties
  • circa 50 Wereldpremières

61 / 62

Gezelschap in 61 / 62
Foto: Bert Sprenkeling
31 augustus 1961

Oprichting

Het Nationale Ballet ontstaat op 31 augustus 1961 uit een fusie van het Nederlands Ballet (o.l.v. Sonia Gaskell) en het Amsterdams Ballet (o.l.v. Mascha ter Weeme) en telt bij zijn oprichting 89 dansers. Gaskell neemt de functie van artistiek leider op zich, Ter Weeme wordt belast met de deelname van het gezelschap aan de producties van De Nederlandse Operastichting.

Irène de Vos
Irène de Vos | Foto: Ger J. van Leeuwen

Zesendertig premières in het eerste seizoen

In zijn eerste seizoen neemt het gezelschap maar liefst 36 werken op het repertoire. Het overgrote deel daarvan is overgenomen van het Nederlands Ballet, de door Gaskell geleide voorloper van Het Nationale Ballet.

Billy Wilson, Reuven Vorembergh, Marianne Hilarides Billy Wilson, Reuven Vorembergh, Marianne Hilarides Open afbeelding in een nieuw tabblad

Billy Wilson, Reuven Vorembergh en Marianne Hilarides | Foto: Ger J. van Leeuwen

Irène de Vos | Foto: Ger J. van Leeuwen
Billy Wilson, Reuven Vorembergh, Marianne Hilarides

Zesendertig premières in het eerste seizoen

In zijn eerste seizoen neemt het gezelschap maar liefst 36 werken op het repertoire. Het overgrote deel daarvan is overgenomen van het Nederlands Ballet, de door Gaskell geleide voorloper van Het Nationale Ballet. Wereldpremières zijn er onder meer van huischoreografen Rudi van Dantzig en Robert Kaesen, Engelsman Jack Carter en Amerikanen Pearl Lang (toonaangevend soliste van de Martha Graham Dance Company) en Herbert Ross.

Sonia Gaskell
Sonia Gaskell | Foto: Maria Austria

Huischoreografen

Rudi van Dantzig en Robert Kaesen worden beiden benoemd tot huischoreograaf.

Het Nationale Ballet 61 / 62
Fotograaf onbekend

Driepijlersbeleid

Meteen al ontvouwt Gaskell haar ‘driepijlersvisie’ die in feite nog steeds de basis is van het artistieke beleid van Het Nationale Ballet.

Foto: nnb
Het Nationale Ballet 61 / 62

Driepijlersbeleid

Meteen al ontvouwt Gaskell haar ‘driepijlersvisie’ die in feite nog steeds de basis is van het artistieke beleid van Het Nationale Ballet. Al in het eerste seizoen brengt het gezelschap een combinatie van (delen uit) de grote klassieke balletten, hoogtepunten uit het 20ste-eeuwse balletrepertoire en nieuwe creaties.

Graduation Ball  - Christine Anthony, Inge Dissen en Hans Knill
Graduation Ball - Christine Anthony, Inge Dissen en Hans Knill | Fotograaf onbekend
16 september 1961

Eerste voorstelling

Op 16 september vindt de eerste voorstelling plaats in de Stadsschouwburg Amsterdam (nu ITA), waar het gezelschap vanaf dan is gehuisvest.

Graduation Ball  - Christine Anthony, Inge Dissen en Hans Knill Graduation Ball  - Christine Anthony, Inge Dissen en Hans Knill Open afbeelding in een nieuw tabblad

Graduation Ball  - Christine Anthony, Inge Dissen en Hans Knill (een van de eerste voorstellingen) | Foto: nnb

Graduation Ball  - Christine Anthony, Inge Dissen en Hans Knill
Graduation Ball | Foto: Meindert Visser
16 september 1961

Eerste voorstelling

Op 16 september vindt de eerste voorstelling plaats in de Stadsschouwburg Amsterdam (nu ITA), waar het gezelschap vanaf dan is gehuisvest.

Benjamin Feliksdal | Foto: Siegfried Regeling
Benjamin Feliksdal | Foto: Siegfried Regeling

Neus voor belangrijk buitenlands talent

Maar liefst vijf choreografieën van George Balanchine worden in dit eerste seizoen gedanst (Het Nationale Ballet zou zich al snel ontpoppen tot dé hoeder van het repertoire van de Russisch-Amerikaanse grootmeester) en één werk van Maurice Béjart.

Benjamin Feliksdal | Foto: Siegfried Regeling Benjamin Feliksdal | Foto: Siegfried Regeling Open afbeelding in een nieuw tabblad

Benjamin Feliksdal | Foto: Siegfried Regeling

Jungle - Connie Burgemeestre, Maria Koppers en Billy Wilson | Foto: Joop Gans Jr. Jungle - Connie Burgemeestre, Maria Koppers en Billy Wilson | Foto: Joop Gans Jr. Open afbeelding in een nieuw tabblad

Jungle - Connie Burgemeestre, Maria Koppers en Billy Wilson | Foto: Joop Gans Jr.

The Four temperaments - Inge van Dijken, Reuven Vorembergh en Betty Stuwart | Foto: nnb The Four temperaments - Inge van Dijken, Reuven Vorembergh en Betty Stuwart | Foto: nnb Open afbeelding in een nieuw tabblad

The four temperaments - Inge van Dijken, Reuven Vorembergh en Betty Stuwart | Fotograaf onbekend

Benjamin Feliksdal | Foto: Siegfried Regeling
Jungle - Connie Burgemeestre, Maria Koppers en Billy Wilson | Foto: Joop Gans Jr.
The Four temperaments - Inge van Dijken, Reuven Vorembergh en Betty Stuwart | Foto: nnb

Neus voor belangrijk buitenlands talent

Maar liefst vijf choreografieën van George Balanchine worden in dit eerste seizoen gedanst (Het Nationale Ballet zou zich al snel ontpoppen tot dé hoeder van het repertoire van de Russisch-Amerikaanse grootmeester) en één werk van Maurice Béjart. Gaskell had een neus voor belangrijk buitenlands talent, ze kocht werken van deze choreografen aan lang voordat zij hun internationale sterrenstatus bereikten.

Eerste tournee

Eerste tournee

Kort na de oprichting reist het gezelschap naar Madrid (zie foto) voor een eerste tournee. In totaal geeft de groep in dit eerste seizoen 30 voorstellingen in Spanje en Spaans-Marokko, daarnaast zijn er optredens in Duitsland en Frankrijk.

Eerste tournee | Fotograaf onbekend
Jazz Nocturne - Billy Wilson en Sonja van Beers
Jazz Nocturne - Billy Wilson en Sonja van Beers | Foto: D.G. Lanting

Zwarte solisten

Vanaf de start heeft Het Nationale Ballet twee zwarte eerste solisten, Sylvester Campbell en Billy Wilson, een unicum in die tijd. Al snel volgen ook andere zwarte solisten als Benjamin Feliksdal (ook al vanaf de start bij de groep) en Raven Wilkinson.

62 / 63

Mascha ter Weeme | Foto: Godfried de Groot
Mascha ter Weeme | Foto: Godfried de Groot

Vertrek Mascha ter Weeme

Mascha ter Weeme vertrekt, na een lang ziekteverlof wordt ze op non-actief gesteld. Vanaf dat moment is de artistieke leiding volledig in handen van Sonia Gaskell.

La Sylphide - Jean Atkinson, Irene Vos, Sonja van Beers en Gaby Abbing

Eerste avondvullende productie

De eerste avondvullende productie wordt op het repertoire genomen, La Sylphide, naar het origineel van August Bournonville uit 1836, in een versie van de Deense Bournonville-specialist Harold Lander.

La Sylphide - Jean Atkinson, Irene Vos, Sonja van Beers en Gaby Abbing | Foto: Maria Austria
Repetitie Pavlova herdenking - Orlovskaja, Simon André en Olga de Haas | Foto: Hans van den Busken
Repetitie Pavlova herdenking - Orlovskaja, Simon André en Olga de Haas | Foto: Hans van den Busken

Sovjet-Russische balletstijl

Gaskell (zelf van Russische afkomst) haalt de Russische balletmeester Natalja Orlovskaja naar Nederland, ze vindt het belangrijk dat de dansers getraind worden in de Sovjet-Russische balletstijl.

Petroesjka - Panchita de Péri en Ronald Snijders | Foto: Archives of the Salzburg Festival / Photograph Hildegard Steinmetz
Petroesjka - Panchita de Péri en Ronald Snijders | Foto: Archives of the Salzburg Festival / Photograph Hildegard Steinmetz

Petroesjka

Een andere belangrijke toevoeging aan het repertoire (overgenomen van het Nederlands Ballet) is Petroesjka, dat Michel Fokine in 1911 creëerde voor Diaghilevs Ballets Russes en dat een van de eerste geslaagde voorbeelden is van een niet-avondvullend verhalend ballet.

Petroesjka - Panchita de Péri en Ronald Snijders | Foto: Archives of the Salzburg Festival / Photograph Hildegard Steinmetz Petroesjka - Panchita de Péri en Ronald Snijders | Foto: Archives of the Salzburg Festival / Photograph Hildegard Steinmetz Open afbeelding in een nieuw tabblad

Petroesjka - Panchita de Péri en Ronald Snijders | Foto: Archives of the Salzburg Festival / Photograph Hildegard Steinmetz

Repetitie Petroesjka - Mariette Mriyen, Benjamin Feliksdal, Maria Austria, Olga de Haas, Sonia Gaskell, Toer van Schayk​​​​​​​, Rudi van Dantzig en Leonide Massine Repetitie Petroesjka - Mariette Mriyen, Benjamin Feliksdal, Maria Austria, Olga de Haas, Sonia Gaskell, Toer van Schayk​​​​​​​, Rudi van Dantzig en Leonide Massine Open afbeelding in een nieuw tabblad

Repetitie Petroesjka - Mariette Mriyen, Benjamin Feliksdal, Maria Austria, Olga de Haas, Sonia Gaskell, Toer van Schayk, Rudi van Dantzig en Leonide Massine | Foto: Hans van den Busken​​​​​​​

Petroesjka - Panchita de Péri en Ronald Snijders | Foto: Archives of the Salzburg Festival / Photograph Hildegard Steinmetz
Repetitie Petroesjka - Mariette Mriyen, Benjamin Feliksdal, Maria Austria, Olga de Haas, Sonia Gaskell, Toer van Schayk​​​​​​​, Rudi van Dantzig en Leonide Massine

Petroesjka

Een andere belangrijke toevoeging aan het repertoire (overgenomen van het Nederlands Ballet) is Petroesjka, dat Michel Fokine in 1911 creëerde voor Diaghilevs Ballets Russes en dat een van de eerste geslaagde voorbeelden is van een niet-avondvullend verhalend ballet. Het is de befaamde danser en choreograaf Léonide Massine, die zelf veelvuldig de titelrol in Fokines meesterwerk vertolkte, die de choreografie bij Het Nationale Ballet instudeert.

63 / 64

Les Mirages - Peter Appel en Marianne Hilarides | Foto: Maria Austria, Henk Jonker
Les Mirages - Peter Appel en Marianne Hilarides | Foto: Maria Austria, Henk Jonker

Marianne Hilarides

Eerste soliste Marianne Hilarides moet het gezelschap na een conflict met Gaskell verlaten. Hilarides geldt als een van de grootste talenten van haar generatie, ook wel aangeduid als de eerste prima ballerina van Nederlandse bodem.

Les Mirages - Peter Appel en Marianne Hilarides | Foto: Maria Austria, Henk Jonker Les Mirages - Peter Appel en Marianne Hilarides | Foto: Maria Austria, Henk Jonker Open afbeelding in een nieuw tabblad

Les Mirages - Peter Appel en Marianne Hilarides | Foto: Maria Austria, Henk Jonker

Les Mirages - Peter Appel en Marianne Hilarides | Foto: Maria Austria, Henk Jonker

Marianne Hilarides

Eerste soliste Marianne Hilarides moet het gezelschap na een conflict met Gaskell verlaten. Hilarides geldt als een van de grootste talenten van haar generatie, ook wel aangeduid als de eerste prima ballerina van Nederlandse bodem. Haar verbluffende techniek vormt de basis voor legendarisch geworden interpretaties, waarmee ze collega-dansers inspireert en de danskunst in Nederland naar een hoger plan tilt. Na het vertrek van Gaskell in 1967 zal Hilarides nog voor één seizoen terugkeren bij het gezelschap.

Rudi van Dantzig | Fotograaf onbekend
Rudi van Dantzig | Fotograaf onbekend

Nachteiland

Tot de nieuwe werken op het repertoire behoort Nachteiland (overgenomen van het Nederlands Ballet). Met dit ballet maakte Rudi van Dantzig in 1955 zijn debuut als choreograaf.

64 / 65

La Bayadère première - Olga de Haas
La Bayadère première - Olga de Haas | Foto: John de Rooij

Olga de Haas

Op negentienjarige leeftijd wordt Olga de Haas (1944-1978) bevorderd tot eerste soliste. De sterbelofte en publiekslieveling groeit uit tot een legendarische Nederlandse danseres.

La Bayadère première - Olga de Haas La Bayadère première - Olga de Haas Open afbeelding in een nieuw tabblad

La Bayadère première - Olga de Haas | Foto: John de Rooij

Olga de Haas | Foto: Atelier voor Beeldende Kunst Olga de Haas | Foto: Atelier voor Beeldende Kunst Open afbeelding in een nieuw tabblad

Olga de Haas | Foto: Atelier voor Beeldende Kunst

La Bayadère première - Olga de Haas
Olga de Haas | Foto: Atelier voor Beeldende Kunst

Olga de Haas

Op negentienjarige leeftijd wordt Olga de Haas (1944-1978) bevorderd tot eerste soliste. De sterbelofte en publiekslieveling groeit uit tot een legendarische Nederlandse danseres.

Het Zwanenmeer - Willy de Boer, nnb, Yvonne Vendrig en Helene Pex | Foto: nnb

Eerste Zwanenmeer

In maart 1965 gaat de eerste volledige Zwanenmeer-productie bij Het Nationale Ballet in première, in een versie van de Rus Igor Belski.

Willy de Boer, nnb, Yvonne Vendrig en Helene Pex | Foto: nnb
Het Zwanenmeer - Willy de Boer, nnb, Yvonne Vendrig en Helene Pex | Fotograaf onbekend Het Zwanenmeer - Willy de Boer, nnb, Yvonne Vendrig en Helene Pex | Fotograaf onbekend Open afbeelding in een nieuw tabblad

Het Zwanenmeer - Willy de Boer, nnb, Yvonne Vendrig en Helene Pex | Fotograaf onbekend

Het Zwanenmeer - Willy de Boer, nnb, Yvonne Vendrig en Helene Pex | Fotograaf onbekend
Het Zwanenmeer

Eerste Zwanenmeer

In maart 1965 gaat de eerste volledige Zwanenmeer-productie bij Het Nationale Ballet in première, in een versie van de Rus Igor Belski. De rol van Odette/Odile wordt bij toerbeurt vertolkt door Olga de Haas en Maria Koppers, Sylvester Campbell en Simon André dansen afwisselend de rol van Prins Siegfried.

Afvloeiingsregeling

Het Nationale Ballet stelt als eerste (en tot 1986 ook als enige) in Nederland een ‘afvloeiingsregeling’ in als financiële tegemoetkoming voor dansers die aan het einde van hun dansloopbaan zijn gekomen.

De groene tafel | Foto: Siegfried Regeling
De groene tafel | Foto: Siegfried Regeling

De Groene Tafel

Een andere belangwekkende aanwinst is De Groene Tafel, het aangrijpende ‘anti-oorlogsballet’ van Kurt Jooss (een van de boegbeelden van de Duitse Ausdruckstanz).

De Groene Tafel | Foto: Siegfried Regeling De Groene Tafel | Foto: Siegfried Regeling Open afbeelding in een nieuw tabblad

De Groene Tafel | Foto: Siegfried Regeling

De groene tafel - Olga de Haas en Jessica Folkerts | Foto: Siegfried Regeling De groene tafel - Olga de Haas en Jessica Folkerts | Foto: Siegfried Regeling Open afbeelding in een nieuw tabblad

De Groene Tafel - Olga de Haas en Jessica Folkerts | Foto: Siegfried Regeling

De groene tafel - Helene Pex, Simon Andre, Hans Knill en Olga de Haas | Foto: Siegfried Regeling De groene tafel - Helene Pex, Simon Andre, Hans Knill en Olga de Haas | Foto: Siegfried Regeling Open afbeelding in een nieuw tabblad

De Groene Tafel - Helene Pex, Simon Andre, Hans Knill en Olga de Haas | Foto: Siegfried Regeling

De Groene Tafel | Foto: Siegfried Regeling
De groene tafel - Olga de Haas en Jessica Folkerts | Foto: Siegfried Regeling
De groene tafel - Helene Pex, Simon Andre, Hans Knill en Olga de Haas | Foto: Siegfried Regeling

De Groene Tafel

Een andere belangwekkende aanwinst is De Groene Tafel, het aangrijpende ‘anti-oorlogsballet’ van Kurt Jooss (een van de boegbeelden van de Duitse Ausdruckstanz). Na de wereldpremière in 1932 werd het ballet in Parijs onderscheiden met de Prijs van de Kritiek.

Monument voor een gestorven jongen - Toer van Schayk, nnb | Foto: Siegfried Regeling
Monument voor een gestorven jongen - Toer van Schayk, nnb | Foto: Siegfried Regeling
19 juni 1965

Monument voor een gestorven jongen

Op 19 juni 1965 vindt de première plaats van Rudi van Dantzigs Monument voor een gestorven jongen. Het ballet over ontluikende homoseksualiteit – een taboe in die tijd – bezorgt hem wereldfaam. De hoofdrol wordt op indrukwekkende wijze vertolkt door (dan nog gastsolist) Toer van Schayk, die een jaar later als tweede solist in dienst treedt.

Monument voor een gestorven jongen - Toer van Schayk en ? | Foto: Siegfried Regeling Monument voor een gestorven jongen - Toer van Schayk en ? | Foto: Siegfried Regeling Open afbeelding in een nieuw tabblad

Monument voor een gestorven jongen - Toer van Schayk, nnb | Foto: Siegfried Regeling

Toer van Schayk | Foto: nnb Toer van Schayk | Foto: nnb Open afbeelding in een nieuw tabblad

Monument voor een gestorven jongen - Toer van Schayk en nnb | Fotograaf onbekend

nnb, José Lainez, Christina Anthony, Jean Atkinson, Yvonne Vendrig en Benjamin Feliksdal | Foto: Atelier voor de Beeldende Kunst nnb, José Lainez, Christina Anthony, Jean Atkinson, Yvonne Vendrig en Benjamin Feliksdal | Foto: Atelier voor de Beeldende Kunst Open afbeelding in een nieuw tabblad

Monument voor een gestorven jongen - nnb, José Lainez, Christina Anthony, Jean Atkinson, Yvonne Vendrig en Benjamin Feliksdal | Foto: Atelier voor de Beeldende Kunst

Monument voor een gestorven jongen - Toer van Schayk en ? | Foto: Siegfried Regeling
Toer van Schayk | Foto: nnb
nnb, José Lainez, Christina Anthony, Jean Atkinson, Yvonne Vendrig en Benjamin Feliksdal | Foto: Atelier voor de Beeldende Kunst
19 juni 1965

Monument voor een gestorven jongen

Op 19 juni 1965 vindt de première plaats van Rudi van Dantzigs Monument voor een gestorven jongen. Het ballet over ontluikende homoseksualiteit – een taboe in die tijd – bezorgt hem wereldfaam. De hoofdrol wordt op indrukwekkende wijze vertolkt door (dan nog gastsolist) Toer van Schayk, die een jaar later als tweede solist in dienst treedt. Van Schayk heeft vanaf de oprichting van Het Nationale Ballet al een groot aantal decor- en kostuumontwerpen gemaakt voor het gezelschap, met name voor de balletten van Rudi van Dantzig.

65 / 66

Rudi van Dantzig, Sonia Gaskell en Robert Kaesen | Foto: Hans van den Busken
Rudi van Dantzig, Sonia Gaskell en Robert Kaesen | Foto: Hans van den Busken

Van Dantzig en Kaesen in artistieke directie

Rudi van Dantzig en Robert Kaesen treden toe tot de artistieke directie van Het Nationale Ballet, naast Sonia Gaskell.

Anatoli Nismevitch en Natalia Makarova | Foto: Joop van Bilsen / Anefo; Auteursrechthebbende: Nationaal Archief
Anatoli Nisnevitsj en Natalia Makarova | Foto: Joop van Bilsen / Anefo; Auteursrechthebbende: Nationaal Archief

Eerste Giselle

Voor het eerst danst Het Nationale Ballet Giselle, een van de oudst bewaarde avondvullende, klassiek-romantische balletten (uit 1841), dat tot op de dag van vandaag wereldwijd wordt uitgevoerd. Russin Natalja Orlovskaja studeert de productie in.

Aankomst van de beide Russische solisten, Anatoli Nismevitch en Natalia Makarova, die met Het Nationale Ballet tijdens het Holland Festival optreden | Foto: Joop van Bilsen / Anefo; Auteursrechthebbende: Nationaal Archief  Aankomst van de beide Russische solisten, Anatoli Nismevitch en Natalia Makarova, die met Het Nationale Ballet tijdens het Holland Festival optreden | Foto: Joop van Bilsen / Anefo; Auteursrechthebbende: Nationaal Archief  Open afbeelding in een nieuw tabblad

Aankomst van de beide Russische solisten, Anatoli Nisnevitsj en Natalia Makarova, die met Het Nationale Ballet tijdens het Holland Festival optreden | Foto: Joop van Bilsen / Anefo; Auteursrechthebbende: Nationaal Archief 

Jessica Folkerts en René Vincent | Foto: Ger J. van Leeuwen Jessica Folkerts en René Vincent | Foto: Ger J. van Leeuwen Open afbeelding in een nieuw tabblad

Jessica Folkerts en René Vincent | Foto: Ger J. van Leeuwen

Sylvester Campbell | Foto: Hans van den Busken Sylvester Campbell | Foto: Hans van den Busken Open afbeelding in een nieuw tabblad

Sylvester Campbell | Foto: Hans van den Busken

Aankomst van de beide Russische solisten, Anatoli Nismevitch en Natalia Makarova, die met Het Nationale Ballet tijdens het Holland Festival optreden | Foto: Joop van Bilsen / Anefo; Auteursrechthebbende: Nationaal Archief 
Jessica Folkerts en René Vincent | Foto: Ger J. van Leeuwen
Sylvester Campbell | Foto: Hans van den Busken

Eerste Giselle

Voor het eerst danst Het Nationale Ballet Giselle, een van de oudst bewaarde avondvullende, klassiek-romantische balletten (uit 1841), dat tot op de dag van vandaag wereldwijd wordt uitgevoerd. Russin Natalja Orlovskaja studeert de productie in. Gastsolisten Natalia Makarova (een van de sterren van het toenmalige Kirov Ballet, die in 1970 naar het Westen zou vluchten) en Anatoli Nisnevitsj vertolken de hoofdrollen.

Sonia Gaskell
Sonia Gaskell | Foto: Anefo

Twintigjarig jubileum Gaskell

Het twintigjarig jubileum van Gaskell als artistiek leider (de voorlopers van Het Nationale Ballet meegerekend) wordt gevierd met een huldigingsvoorstelling, waarbij zij benoemd wordt tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau.

Nieuwe Balanchines

Twee bijzondere, vroege Balanchine-balletten worden aangekocht: Apollon musagète (1928) en De verloren zoon (1929), beide gemaakt voor Diaghilevs Ballets Russes. Daarmee komt het aantal Balanchine-werken op het HNB-repertoire op acht (inmiddels zijn dit er 33). 

Tournee foto: nnb

Eerste tournee buiten Europa

Het Nationale Ballet gaat voor het eerst de Europese grenzen over: het gezelschap geeft elf voorstellingen in Buenos Aires, zes in Bogotá, drie in Puebla (Mexico) en zes in Lima.

Fotograaf onbekend

Oprichting Het Balletorkest

Het Balletorkest wordt opgericht en verzorgt tot op de dag van vandaag de muzikale begeleiding van voorstellingen van Het Nationale Ballet en Nederlands Dans Theater.

66 / 67

Hans Vonk | Foto: Jaap Pieper
Hans Vonk | Foto: Jaap Pieper

Dirigenten

Naast muzikaal directeur André Presser (al sinds de oprichting aan het gezelschap verbonden) komt Hans Vonk in dienst als tweede dirigent, een functie die hij vier jaar lang zal uitoefenen.

Hans Vonk | Foto: Jaap Pieper
Andre Presser | Foto: Siegfried Regeling

Dirigenten

Naast muzikaal directeur André Presser (al sinds de oprichting aan het gezelschap verbonden) komt Hans Vonk in dienst als tweede dirigent, een functie die hij vier jaar lang zal uitoefenen.

Simon André en Yvonne Vendrig | Foto: Ger J. van Leeuwen
Romeo en Julia - Simon André en Yvonne Vendrig | Foto: Ger J. van Leeuwen

Romeo en Julia

Op aandringen van Sonia Gaskell produceert Rudi van Dantzig het eerste avondvullende ballet van Nederlandse bodem: Romeo en Julia, naar Shakespeares beroemde liefdestragedie. Hoewel de taak Van Dantzig aanvankelijk zwaar valt, zal het ballet uitgroeien tot een van de - tot op de dag van vandaag - grootste publiekssuccessen.

Simon André en Yvonne Vendrig | Foto: Ger J. van Leeuwen Simon André en Yvonne Vendrig | Foto: Ger J. van Leeuwen Open afbeelding in een nieuw tabblad

Romeo en Julia - Simon André en Yvonne Vendrig | Foto: Ger J. van Leeuwen

Yvonne Vendrig en Olga de Haas | Foto: Ger J. van Leeuwen Yvonne Vendrig en Olga de Haas | Foto: Ger J. van Leeuwen Open afbeelding in een nieuw tabblad

Romeo en Julia - Yvonne Vendrig en Olga de Haas | Foto: Ger J. van Leeuwen

Yvonne Vendrig | Foto: Ger J. van Leeuwen Yvonne Vendrig | Foto: Ger J. van Leeuwen Open afbeelding in een nieuw tabblad

Romeo en Julia - Yvonne Vendrig | Foto: Ger J. van Leeuwen

Simon André en Yvonne Vendrig | Foto: Ger J. van Leeuwen
Yvonne Vendrig en Olga de Haas | Foto: Ger J. van Leeuwen
Yvonne Vendrig | Foto: Ger J. van Leeuwen

Romeo en Julia

Op aandringen van Sonia Gaskell produceert Rudi van Dantzig het eerste avondvullende ballet van Nederlandse bodem: Romeo en Julia, naar Shakespeares beroemde liefdestragedie. Hoewel de taak Van Dantzig aanvankelijk zwaar valt, zal het ballet uitgroeien tot een van de - tot op de dag van vandaag - grootste publiekssuccessen. De titelrollen worden bij de première vertolkt door eerste solist Simon André en de jonge tweede soliste Yvonne Vendrig.

Koert Stuyf en Ellen Edinoff | Fotograaf onbekend
Koert Stuyf en Ellen Edinoff | Fotograaf onbekend

Premièreschandaal

Aan het eind van het seizoen bereikt Gaskells voorkeur voor experiment volgens sommigen een hoogtepunt en volgens anderen een dieptepunt met de wereldpremière van Koert Stuyfs postmodernistische Visibily… By Chance. Tientallen bezoekers lopen weg, er wordt met fruit naar het toneel gegooid en één toeschouwer rent zelfs het podium op om er zijn programmablad te verscheuren. 

67 / 68

Adviesfunctie voor Gaskell

Artistiek leider Sonia Gaskell krijgt, op eigen verzoek, voortaan een adviesfunctie, maar na een intern conflict stapt zij op. Vanaf dat moment ligt de volledige artistieke leiding bij huischoreografen Rudi van Dantzig en Robert Kaesen.

Foto: Hans van den Busken
Doornroosje | Foto: Hans van den Busken

Doornroosje

Voor het eerst presenteert Het Nationale Ballet een productie van Doornroosje (The Sleeping Beauty), in een uiterst eigenzinnige versie van de Poolse choreograaf Conrad Drzewiecki.

René Vincent en Maria Bovet | Foto: Hans van den Busken René Vincent en Maria Bovet | Foto: Hans van den Busken Open afbeelding in een nieuw tabblad

Doornroosje - René Vincent en Maria Bovet | Foto: Hans van den Busken

Foto: Hans van den Busken
René Vincent en Maria Bovet | Foto: Hans van den Busken
Doornroosje - Foto: Studio Lemaire

Doornroosje

Voor het eerst presenteert Het Nationale Ballet een productie van Doornroosje (The Sleeping Beauty), in een uiterst eigenzinnige versie van de Poolse choreograaf Conrad Drzewiecki. Van de oorspronkelijke choreografie van Marius Petipa worden slechts drie bekende fragmenten gehandhaafd (in een instudering door Roland Casenave).

Simon André en Yvonne Vendrig | Foto: Siegfried Regeling
Vuurvogel - Simon André en Yvonne Vendrig | Foto: Siegfried Regeling

Vuurvogel

Andere belangwekkende aanwinsten in dit seizoen zijn Michel Fokines sprookjesballet De vuurvogel, met een glansrol voor eerste soliste Maria Koppers in de titelrol, en Ivesiana en La valse van George Balanchine.

Simon André en Yvonne Vendrig | Foto: Siegfried Regeling Simon André en Yvonne Vendrig | Foto: Siegfried Regeling Open afbeelding in een nieuw tabblad

Vuurvogel - Simon André en Yvonne Vendrig | Foto: Siegfried Regeling

Maria Bovet | Foto: Siegfried Regeling Maria Bovet | Foto: Siegfried Regeling Open afbeelding in een nieuw tabblad

Vuurvogel - Maria Bovet | Foto: Siegfried Regeling

Simon André en Yvonne Vendrig | Foto: Siegfried Regeling
Maria Bovet | Foto: Siegfried Regeling

Vuurvogel

Andere belangwekkende aanwinsten in dit seizoen zijn Michel Fokines sprookjesballet De vuurvogel, met een glansrol voor eerste soliste Maria Koppers in de titelrol, en Ivesiana en La valse van George Balanchine.

68 / 69

Ivan Kramar, Rudolf Nureyev en Benjamin Feliksdal | Foto: Siegfried Regeling
Ivan Kramar, Rudolf Nureyev en Benjamin Feliksdal | Foto: Siegfried Regeling

Rudolf Nureyev

De Russische sterdanser Rudolf Nureyev danst zijn eerste gastoptredens met Het Nationale Ballet, in de Grand Pas de Deux uit De Notenkraker (met de Franse étoile Noëlla Pontois), in Giselle (met Olga de Haas) en - op nadrukkelijk eigen verzoek - in Van Dantzigs Monument voor een gestorven jongen. Nureyevs verbintenis met Het Nationale Ballet, die tot ver in de jaren 70 zal voortduren, bezorgt het gezelschap internationale faam.

Ivan Kramar, Rudolf Nureyev en Benjamin Feliksdal | Foto: Siegfried Regeling Ivan Kramar, Rudolf Nureyev en Benjamin Feliksdal | Foto: Siegfried Regeling Open afbeelding in een nieuw tabblad

Ivan Kramar, Rudolf Nureyev en Benjamin Feliksdal | Foto: Siegfried Regeling

Yvonne Vendrig en Rudolf Nureyev Yvonne Vendrig en Rudolf Nureyev Open afbeelding in een nieuw tabblad

Yvonne Vendrig en Rudolf Nureyev | Foto: Siegfried Regeling

Yvonne Vendrig en Rudolf Nureyev | Foto: Siegfried Regeling Yvonne Vendrig en Rudolf Nureyev | Foto: Siegfried Regeling Open afbeelding in een nieuw tabblad

Yvonne Vendrig en Rudolf Nureyev | Foto: Siegfried Regeling

Ivan Kramar, Rudolf Nureyev en Benjamin Feliksdal | Foto: Siegfried Regeling
Yvonne Vendrig en Rudolf Nureyev
Yvonne Vendrig en Rudolf Nureyev | Foto: Siegfried Regeling

Rudolf Nureyev

De Russische sterdanser Rudolf Nureyev danst zijn eerste gastoptredens met Het Nationale Ballet, in de Grand Pas de Deux uit De Notenkraker (met de Franse étoile Noëlla Pontois), in Giselle (met Olga de Haas) en - op nadrukkelijk eigen verzoek - in Van Dantzigs Monument voor een gestorven jongen. Nureyevs verbintenis met Het Nationale Ballet, die tot ver in de jaren 70 zal voortduren, bezorgt het gezelschap internationale faam.

Julias Ceasar | Foto: Maria Austria

Operaproducties

Dansers van Het Nationale Ballet werken dit seizoen mee aan een record aantal producties van De Nederlandse Operastichting (nu: De Nationale Opera): Un ballo in maschera, Carmen, Hänsel und Gretel, Julias Ceasar, Das Rheingold, Le rossignol en Der Zigeunerbaron.

Julias Ceasar | Foto: Maria Austria
Sylvester Campbell en Olga de Haas | Foto: Hans van den Busken
Sylvester Campbell en Olga de Haas | Foto: Hans van den Busken

Eretitels

Rudi van Dantzig wordt benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Olga de Haas bereikt de finale van het Internationale Balletconcours in Moskou en krijgt voor haar optreden een eervolle vermelding.

Facetten - Wilma Kraaijeveld, Nino van Tijn en Ans Lubinkhof
Facetten - Wilma Kraaijeveld, Nino van Tijn en Ans Lubinkhof | Foto: Siegfried Regeling

Jongeren in beweging

Onder de titel 'Jongeren in beweging' geeft het gezelschap voor het eerst een serie voorstellingen voor een jong publiek, uitgevoerd door de jonge dansers in de groep, die hiermee podiumervaring kunnen opdoen.

69 / 70

Afscheid Sonia Gaskell - Olga de Haas, Sonia Gaskell en Maria Bovet | Foto: Pieter Kooistra
Afscheid Sonia Gaskell - Olga de Haas, Sonia Gaskell en Maria Bovet | Foto: Pieter Kooistra

Afscheid Gaskell

Na haar eerdere vertrek volgt nu het officiële, grootse afscheid van Sonia Gaskell, waarbij 'Mevrouw' - zoals de dansers haar noemden - wordt onderscheiden met de Zilveren Medaille van de stad Amsterdam.

Toer van Schayk | Foto: Siegfried Regeling
The Ropes of Time | Toer van Schayk | Foto: Siegfried Regeling

The Ropes of Time

Rudi van Dantzig maakt voor het eerst een werk voor Rudolf Nureyev en dansers van het prestigieuze Royal Ballet in Londen. De choreografie, The Ropes of Time, gaat drie maanden na haar wereldpremière als De touwen van de tijd ook bij Het Nationale Ballet in première.

Helene Pex, Rudolf Nureyev, Sonja Marchiolli en Olga de Haas | Foto: Jorge Fatauros
Apollon musagète - Helene Pex, Rudolf Nureyev, Sonja Marchiolli en Olga de Haas | Foto: Jorge Fatauros

Nureyev en Fonteyn en eerste tournee naar Londen

De Britse prima ballerina Margot Fonteyn treedt voor het eerst op met Het Nationale Ballet, als partner van Rudolf Nureyev in Giselle. Andersom is het gezelschap voor het eerst - met groot succes - in Londen te zien, waar het zeven voorstellingen geeft, met Nureyev als gastsolist.

Helene Pex, Rudolf Nureyev, Sonja Marchiolli en Olga de Haas | Foto: Jorge Fatauros Helene Pex, Rudolf Nureyev, Sonja Marchiolli en Olga de Haas | Foto: Jorge Fatauros Open afbeelding in een nieuw tabblad

Apollon musagète - Helene Pex, Rudolf Nureyev, Sonja Marchiolli en Olga de Haas | Foto: Jorge Fatauros

Olga de Haas en Rudolf Nureyev | Foto: Jorge Fatauros Olga de Haas en Rudolf Nureyev | Foto: Jorge Fatauros Open afbeelding in een nieuw tabblad

Apollon musagète - Olga de Haas en Rudolf Nureyev | Foto: Jorge Fatauros

Helene Pex, Rudolf Nureyev, Sonja Marchiolli en Olga de Haas | Foto: Jorge Fatauros
Olga de Haas en Rudolf Nureyev | Foto: Jorge Fatauros

Nureyev en Fonteyn en eerste tournee naar Londen

De Britse prima ballerina Margot Fonteyn treedt voor het eerst op met Het Nationale Ballet, als partner van Rudolf Nureyev in Giselle. Andersom is het gezelschap voor het eerst - met groot succes - in Londen te zien, waar het zeven voorstellingen geeft, met Nureyev als gastsolist. In Nederland is vooral Nureyevs optreden in Balanchines Apollon musagète een hit, met Olga de Haas, Sonja Marchiolli en Hélène Pex als zijn muzen.

70 / 71

Benjamin Harkarvy
Benjamin Harkarvy | Foto: D.G. Lanting

Vertrek Kaesen

Artistiek leider Robert Kaesen vertrekt, aanvankelijk tijdelijk om enkele shows voor de Beierse televisie te choreograferen, maar hij keert niet meer terug. Zijn plaats wordt gedurende korte tijd ingenomen door de Amerikaanse pedagoog en choreograaf Benjamin Harkarvy, die eerder ook Nederlands Dans Theater leidde.

Sonja Marchiolli en Han Ebbelaar | Foto: Siegfried Regeling
Onvoltooid verleden tijd - Sonja Marchiolli en Han Ebbelaar | Foto: Siegfried Regeling

Choreografisch debuut Toer van Schayk

Daartoe gepusht door Van Dantzig maakt solist en decor- en kostuumontwerper Toer van Schayk zijn debuut als choreograaf met Onvoltooid verleden tijd. “Een opmerkelijk gaaf en zuiver werk (..) helder van lijn en vorm, ontdaan van elke overbodigheid, zonder koel of steriel te worden”, oordeelt danscritica Ine Rietstap in NRC Handelsblad.

Sonja Marchiolli en Han Ebbelaar | Foto: Siegfried Regeling Sonja Marchiolli en Han Ebbelaar | Foto: Siegfried Regeling Open afbeelding in een nieuw tabblad

Onvoltooid verleden tijd - Sonja Marchiolli en Han Ebbelaar | Foto: Siegfried Regeling

Sonja Marchiolli en Han Ebbelaar | Foto: nnb Sonja Marchiolli en Han Ebbelaar | Foto: nnb Open afbeelding in een nieuw tabblad

Onvoltooid verleden tijd - Sonja Marchiolli en Han Ebbelaar | Fotograaf onbekend

Sonja Marchiolli en Han Ebbelaar | Foto: Siegfried Regeling
Sonja Marchiolli en Han Ebbelaar | Foto: nnb

Choreografisch debuut Toer van Schayk

Daartoe gepusht door Van Dantzig maakt solist en decor- en kostuumontwerper Toer van Schayk zijn debuut als choreograaf met Onvoltooid verleden tijd. “Een opmerkelijk gaaf en zuiver werk (..) helder van lijn en vorm, ontdaan van elke overbodigheid, zonder koel of steriel te worden”, oordeelt danscritica Ine Rietstap in NRC Handelsblad.

Foto: Siegfried Regeling

Komst Alexandra Radius en Han Ebbelaar

Op uitnodiging van Van Dantzig komen Alexandra Radius en Han Ebbelaar als eerste solisten in dienst, na twee jaar te hebben gedanst bij het beroemde American Ballet Theatre. Radius danste eerder bij het Nederlands Ballet en maakte in 1959 de overstap naar Nederlands Dans Theater, waar ze Ebbelaar leerde kennen. De twee groeien na hun terugkeer uit de VS uit tot het beroemdste dansechtpaar dat Nederland ooit gekend heeft. 

Foto: Siegfried Regeling
Epitaaf - Toer van Schayk en Erna Droog | Foto: Jorge Fatauros
Epitaaf - Toer van Schayk en Erna Droog | Foto: Jorge Fatauros

Parijs' debuut

Voor het eerst treedt Het Nationale Ballet op in Parijs, tijdens het internationale dansfestival in Théâtre des Champs Elysées. De eerste avond, vooral bezocht door genodigden uit de 'high society', leidt tot een schandaal vanwege de - aldus een geschokte verslaggever - zo goed als naakte dansers in Van Dantzigs Epitaaf en de inderdaad naakte 'Apollo's' in diens nieuwe creatie Onderweg.

Blown in the gentle wind

De jaren ’70

  • 89 Nieuwe Producties
  • 58 Wereldpremières

71 / 72

Siegfried Regeling
Roland Casenave, Han Ebbelaar en Alexandra Radius | Foto: Siegfried Regeling

Van Dantzig enig artistiek leider

Na het vertrek van Benjamin Harkarvy stemt Rudi van Dantzig erin toe voortaan enig artistiek leider te zijn. Hij bekleedt deze functie 20 jaar lang, tot 1991.

Kors Van Bennekom

Van Dantzig enig artistiek leider

Na het vertrek van Benjamin Harkarvy stemt Rudi van Dantzig erin toe voortaan enig artistiek leider te zijn. Hij bekleedt deze functie 20 jaar lang, tot 1991. Balletmeesters Roland Casenave, Robert Fisher, Ivan Kramer en later ook Reuven Voremberg fungeren tijdens de eerste seizoenen van zijn leiderschap als artistieke adviescommissie. 

Eerste Van Manens
Alexandra Radius en Han Ebbelaar in Twilight | Foto: Jorge Fatauros

Eerste Van Manens

Op verzoek van Alexandra Radius en Han Ebbelaar danst het gezelschap in oktober 1971 voor het eerst een werk van Hans van Manen: het duet Vijf schetsen, in 1966 gemaakt voor het dansechtpaar. Acht maanden later volgt Van Manens eerste creatie voor het gezelschap, Twilight, waarmee Radius en Ebbelaar - en vele generaties solisten na hen - internationaal succes hebben. Van Manen heeft dan al meer dan 35 balletten op zijn naam staan, de meeste gemaakt voor Nederlands Dans Theater. Al voor zijn derde ballet, Feestgericht, ontving hij de Staatsprijs voor Choreografie. 

Voor het eerst naar de Sovjet-Unie

In het kader van een in 1971 met de Sovjet-Unie gesloten cultureel verdrag danst Het Nationale Ballet voor het eerst in Moskou, Leningrad en Riga. De in totaal 19 voorstellingen trekken een voor deze tijd ongekend groot aantal van 42.500 bezoekers. 

Alexandria Radius en Han Ebbelaar
Schone slaapster - Alexandria Radius en Han Ebbelaar | Foto: Jorge Fatauros

Nieuwe Schone Slaapster

Na de Doornroosje-versie van Conrad Drzewiecki uit 1968 brengt het gezelschap een tweede Schone Slaapster-productie uit, in een instudering van balletmeester Roland Casenave, die zich hiervoor baseerde op de versie die Bronislava Nijinska en Robert Helpmann in 1960 maakten voor het legendarische Grand Ballet du Marquis de Cuevas. De premièrevoorstelling wordt gedanst door Radius en Ebbelaar. "Radius als de uiterst virtuoze Aurora, lichtvoetig, zuiver van lijn en vol ritmische precisie; Ebbelaar groots in kracht en expressie", schrijft De Telegraaf.

Monique Sand, Sonja Marchiolli, Francis Sinceretti Monique Sand, Sonja Marchiolli, Francis Sinceretti Open afbeelding in een nieuw tabblad

Schone slaapster - Monique Sand, Sonja Marchiolli, Francis Sinceretti |Foto: Jorge Fatauros

Alexandria Radius en Han Ebbelaar Alexandria Radius en Han Ebbelaar Open afbeelding in een nieuw tabblad

Schone slaapster - Alexandria Radius en Han Ebbelaar | Foto: Jorge Fatauros

Monique Sand, Sonja Marchiolli, Francis Sinceretti
Alexandria Radius en Han Ebbelaar

Nieuwe Schone Slaapster

Na de Doornroosje-versie van Conrad Drzewiecki uit 1968 brengt het gezelschap een tweede Schone Slaapster-productie uit, in een instudering van balletmeester Roland Casenave, die zich hiervoor baseerde op de versie die Bronislava Nijinska en Robert Helpmann in 1960 maakten voor het legendarische Grand Ballet du Marquis de Cuevas. De premièrevoorstelling wordt gedanst door Radius en Ebbelaar. "Radius als de uiterst virtuoze Aurora, lichtvoetig, zuiver van lijn en vol ritmische precisie; Ebbelaar groots in kracht en expressie", schrijft De Telegraaf.

72 / 73

Bolsjoj-sterren te gast

Bolsjojsterren te gast

Gastsolisten Jekaterina Maksimova en Vladimir Vasiljev, sterdansers van het befaamde Bolsjojballet in Moskou, vertolken de hoofdrollen in enkele voorstellingen van Giselle. “De Russen zijn als geen ander in staat het sprookje te doen herleven”, aldus de Volkskrant.

Bolsjoj-sterren te gast

Bolsjoj-sterren te gast

Gastsolisten Jekaterina Maksimova en Vladimir Vasiljev, sterdansers van het befaamde Bolsjojballet in Moskou, vertolken de hoofdrollen in enkele voorstellingen van Giselle. “De Russen zijn als geen ander in staat het sprookje te doen herleven”, aldus de Volkskrant.

Van Dantzig, Van Manen, Van Schayk

Van Dantzig, Van Manen, Van Schayk

Met de nieuwe werken Hier rust een zomerdag, Ramifications (beide Van Dantzig), Daphnis en Chloé (Van Manen) en The Art of Saying Bye-Bye (Van Schayk, oorspronkelijk gecreëerd voor het Scottish Theatre Ballet) drukken de 'Drie Van's' - een eretitel die ze pas later van de buitenlandse pers zullen krijgen - inmiddels een flink stempel op het repertoire van Het Nationale Ballet. 

Foto: Jorge Fatauros
Wendy Vincent Smith
Wendy Vincent Smith | Foto: Jorge Fatauros

Choreologist

Voor het eerst stelt het gezelschap een choreologist aan, Wendy Vincent Smith, die met behulp van Benesh-notatie, een speciaal voor dans ontwikkeld notatiesysteem, de choreografieën voortaan op schrift vastlegt.

Ivan Kramar, Christine Anthony, Rudolph Nurejev
Ivan Kramar, Christine Anthony, Rudolph Nurejev | Foto: Jorge Fatauros

Opleidingscursus voor jongens

Om het tekort aan bekwame mannelijke, Nederlandse dansers aan te pakken start Het Nationale Ballet met een eigen opleidingscursus voor jongens tussen de 15 en 19 jaar, onder leiding van balletmeester Ivan Kramar. Helaas wordt de cursus al na een seizoen gestaakt wegens gebrek aan belangstelling.

73 / 74

Hans Van Manen
Hans Van Manen | Foto: Jorge Fatauros

Hans van Manen huischoreograaf

Met ingang van dit seizoen is Hans van Manen de tweede huischoreograaf van Het Nationale Ballet, naast artistiek leider Rudi van Dantzig.

Monique Sand, Henny Jurriëns, Alexandra Radius, Han Ebbelaar, Sonja Marchiolli, Francis Sinceretti
Adagio Hammerklavier - Monique Sand, Henny Jurriëns, Alexandra Radius, Han Ebbelaar, Sonja Marchiolli, Francis Sinceretti | Foto: Jorge Fatauros

Adagio Hammerklavier

Het eerste werk dat Van Manen als huischoreograaf maakt, Adagio Hammerklavier, is een regelrechte hit. Het Beethoven-ballet is, ook tijdens een tournee naar Londen, een triomf voor de zes uitvoerende solisten: Monique Sand en Henny Jurriëns, Sonja Marchiolli en Francis Sinceretti, en Alexandra Radius en Han Ebbelaar. In Vrij Nederland schrijft Anton Koolhaas: "Ga kijken naar Adagio Hammerklavier (..) Hans van Manen is de beste choreograaf ter wereld." Inmiddels geldt de choreografie als een van de 'klassiekers van de 20ste-eeuwse danskunst'.

Clint Farha, Coleen Davis Clint Farha, Coleen Davis Open afbeelding in een nieuw tabblad

Adagio Hammerklavier - Monique Sand, Henny Jurriëns, Alexandra Radius, Han Ebbelaar, Sonja Marchiolli, Francis Sinceretti | Foto: Jorge Fatauros

Clint Farha, Coleen Davis

Adagio Hammerklavier

Het eerste werk dat Van Manen als huischoreograaf maakt, Adagio Hammerklavier, is een regelrechte hit. Het Beethoven-ballet is, ook tijdens een tournee naar Londen, een triomf voor de zes uitvoerende solisten: Monique Sand en Henny Jurriëns, Sonja Marchiolli en Francis Sinceretti, en Alexandra Radius en Han Ebbelaar. In Vrij Nederland schrijft Anton Koolhaas: "Ga kijken naar Adagio Hammerklavier (..) Hans van Manen is de beste choreograaf ter wereld." Inmiddels geldt de choreografie als een van de 'klassiekers van de 20ste-eeuwse danskunst'.

Sonia Gaskell
Foto: Henk Jonker

Overlijden Gaskell

Op 9 juli 1974 overlijdt Sonia Gaskell in Parijs, waar ze sinds haar afscheid van Het Nationale Ballet woonde. De van oorsprong Russische Gaskell is van cruciaal belang geweest voor de opbouw van het ballet in Nederland na de Tweede Wereldoorlog, zowel in haar rol als balletpedagoog (van veel later bekende dansers) als in haar rol als oprichter en artistiek leider van achtereenvolgens Ballet Recital I, Ballet Recital II, Nederlands Ballet en Het Nationale Ballet. 

Tweede Zwanenmeer

Tweede Zwanenmeer

Voor de tweede maal brengt het gezelschap een Zwanenmeer uit, ditmaal in een versie van de Kroatische balletmeester Zarko Prebil. Anders dan in de productie van Igor Belski (1965) is in Prebils versie de oorspronkelijke 'unhappy' afloop weer in ere hersteld: Odette en haar geliefde Prins Siegfried komen om in de golven van het meer. Net als bij de latere versie van Rudi van Dantzig (1988) ontwerpt Toer van Schayk ook dit keer de decors en kostuums. 

74 / 75

Discussie Radio Stad 1978
Discussie Radio Stad 1978: Peter Schat, Anton Gerritsen, Hein van Royen | Foto: Kors van Bennekom

Aandringen op nieuw theater voor opera en ballet

In een nota aan zijn subsidiegevers dringt Het Nationale Ballet aan op bespoediging van de bouw van een nieuw theater voor opera en ballet. Er zijn op dat moment plannen voor een 'muziektheater' op de plaats van het oude RAI-gebouw in de Ferdinand Bolstraat. Het zal nog 12 jaar duren voordat Het Muziektheater (nu Nationale Opera & Ballet) zijn deuren opent aan het Waterlooplein.

Sándor Némethy, Mária Aradi
La Bayadère - Sándor Némethy, Mária Aradi | Foto: Jorge Fatauros

Derde akte La Bayadère

Na een eerdere versie uit seizoen 1963/1964 (van Jelena Tsjikvaidze) brengt Het Nationale Ballet voor de tweede keer een versie uit van de derde acte van Marius Petipa's La Bayadère, ditmaal in een instudering van Marina Sjamsjeva van het Kirov Ballet (nu Marijinski Ballet). De productie is een persoonlijke triomf voor eerste soliste Maria Aradi, die bij de première in februari 1975 de rol van Nikiya danst. "Met deze vertolking heeft zij een voor Nederland ongekend hoge standaard gezet", aldus de Volkskrant.

Robert Cooper
Foto: Robert Cooper

Onderscheidingen

Solisten Alexandra Radius en Han Ebbelaar worden - tijdens een tournee naar Canada (zie hieronder) - benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Hans van Manen ontvangt de Prijs van de Kring van Nederlandse Theatercritici. 

Bezetting Collective Symphony
Bezetting Collective Symphony: Rudi van Dantzig, Hans van Manen, Toer van Schayk | Foto: Jorge Fatauros

Collective Symphony

Ter gelegenheid van het 700-jarig bestaan van de stad Amsterdam maken Rudi van Dantzig, Hans van Manen en Toer van Schayk in opdracht van de gemeente voor de eerste - en enige - keer een gezamenlijk werk: Collective Symphony, op Stravinsky's Symphony in C. Het ballet oogst veel succes, en niet alleen door de uitdaging die het balletliefhebbers biedt om te ontdekken wie welke fragmenten heeft gechoreografeerd. Eveneens t.g.v. het 700-jarig bestaan danst Het Nationale Ballet in de Amsterdamse RAI zes avonden achtereen David Lichines Graduation Ball, tijdens de manifestatie MOKUM-700.

Tournee Brazilië en Canada
Foto: Rob van Woerkom

Tournee Brazilië en Canada

Het gezelschap maakt een tournee van een maand naar Brazilië (19 voorstellingen in Belo Horizonte, São Paulo en Rio de Janeiro) en Canada (5 voorstellingen in Ottawa en Toronto). 

75 / 76

Blown in the gentle wind
Blown in the gentle wind - Rudolf Nurejev, Jan Willem de Roo, Boudewijn Pleines | Foto: Jorge Fatauros

Alexandra Radius boekt internationale successen met Rudolf Nureyev

Eerste soliste Alexandra Radius groeit uit tot een van de vaste partners van de Russische sterdanser Rudolf Nureyev. Hun optredens in Nederland en hun gastoptredens in het buitenland, in vooral de pas de deux uit Le Corsaire en de derde akte van La Bayadère, worden bejubeld. Bij Het Nationale Ballet creëert Van Dantzig Blown in a Gentle Wind voor Nureyev. 

La Corsaire La Corsaire Open afbeelding in een nieuw tabblad

La Corsaire - Rudolf Nureyev en Alexandra Radius | Foto: Jorge Fatauros

La Corsaire

Blown in the gentle wind

Eerste soliste Alexandra Radius groeit uit tot een van de vaste partners van de Russische sterdanser Rudolf Nureyev. Hun optredens in Nederland en hun gastoptredens in het buitenland, in vooral de pas de deux uit Le Corsaire en de derde akte van La Bayadère, worden bejubeld. Bij Het Nationale Ballet creëert Van Dantzig Blown in a Gentle Wind voor Nureyev. 

Hans van Manen, Anthony Dowell
Hans van Manen, Anthony Dowell | Foto: Anthony Crickmay

Four Schumann Pieces en Metaforen

Voor het eerst creëert Hans van Manen een werk voor een buitenlands gezelschap: Four Schumann Pieces, gemaakt voor het Britse Royal Ballet met sterdanser Anthony Dowell in de hoofdrol. Enkele maanden later gaat het ballet in première bij Het Nationale Ballet, met Han Ebbelaar in de rol van Dowell. Een belangrijke andere Van Manen-aanwinst in dit seizoen is Metaforen, dat hij oorspronkelijk, in 1965, voor Nederlands Dans Theater creëerde. Beide werken worden nog steeds, in binnen- en buitenland, regelmatig met veel succes opgevoerd.

76 / 77

Drie Van's
Foto: Jorge Fatauros

Drie Van's

Toer van Schayk wordt benoemd tot huischoreograaf, naast Rudi van Dantzig en Hans van Manen. De 'Drie Van’s' blijken in de jaren 70 en 80 een artistieke goudmijn: Het Nationale Ballet maakt internationaal furore met hun gedurfde hedendaagse creaties.

Nieuwe Giselle

Engelsman Peter Wright, directeur van het Sadler's Wells Royal Ballet (het huidige Birmingham Royal Ballet), creëert een nieuwe productie van Giselle voor Het Nationale Ballet. De productie, waarvoor Peter Farmer de decors en kostuums ontwerpt, is gedurende 20 jaar een van de grote klassieke succesproducties op het Nationale Ballet-repertoire. Bij de première in 1977 danst Alexandra Radius de titelrol "zeer aangrijpend tot regelrecht ontroerend", aldus Het Parool, en het optreden van haar partner Han Ebbelaar is volgens de krant "van eenzelfde hoog niveau". 

Debuut New York

Debuut in New York

In november 1976 maakt het gezelschap zijn Amerikaanse debuut in het Minskoff Theatre op Broadway, New York, ter gelegenheid van de 200ste verjaardag van de Verenigde Staten. De toonaangevende Amerikaanse danscriticus Clive Barnes schrijft in The New York Times: "Most national companies are very safe and play secure. The Dutch do not. They are perfectly prepared to be outrageous and do not care if they outrage (..) The company is a strong one, and its refreshingly irreverent approach to classic ballet is extraordiniarily welcome."

Vier letzte Lieder

Rudi van Dantzig imponeert met zijn nieuwe ballet Vier letzte Lieder, gezet op de gelijknamige zwanenzang van Richard Strauss. De choreografie wordt tot op de dag van vandaag in binnen- en buitenland uitgevoerd. Bij de wereldpremière werd het ballet - volgens de pers 'met een niet te overtreffen inzet' - gedanst door Monique Sand en Francis Sinceretti, Valerie Valentine en Wade Walthall, Alexandra Radius en Han Ebbelaar, Sonja Marchiolli en Henny Jurriëns, en Clint Farha in de rol van de doodsengel. 

Toer van Schayk, Mária Aradi
Toer van Schayk, Mária Aradi | Foto: Kors van Bennekom

In het Voetspoor van de Dans

Voor het eerst brengt Het Nationale Ballet een educatief programma uit: In het Voetspoor van de Dans, samengesteld door Toer van Schayk, die het programma ook presenteert. Voor de pauze wordt - tekstueel, met dia- en filmprojectie en gedanste fragmenten - een overzicht gegeven van de geschiedenis van de dans. Na de pauze worden Van Dantzigs Nachteiland en Ogenblikken en Van Manens Kwintet integraal gedanst door een jonge generatie dansers. 

In het Voetspoor van de Dans

In het Voetspoor van de Dans

Voor het eerst brengt Het Nationale Ballet een educatief programma uit: In het Voetspoor van de Dans, samengesteld door Toer van Schayk, die het programma ook presenteert. Voor de pauze wordt - tekstueel, met dia- en filmprojectie en gedanste fragmenten - een overzicht gegeven van de geschiedenis van de dans. Na de pauze worden Van Dantzigs Nachteiland en Ogenblikken en Van Manens Kwintet integraal gedanst door een jonge generatie dansers.

Balanchine-programma

Voor het eerst wijdt Het Nationale Ballet een compleet programma aan de Russisch-Amerikaanse grootmeester George Balanchine. Met daarin Donizetti Variations, The Four Temperaments, Symphony in C en het voor het gezelschap nieuwe Le Tombeau de Couperin, het 15de Balanchine-ballet op het Nationale Ballet-repertoire. Later in het seizoen verwerft het gezelschap ook Capriccio (beter bekend als Rubies), waarin een glansrol is weggelegd voor tweede soliste Jeanette Vondersaar.

Mária Aradi, Zoltán Péter, Johan Mittertreiner, Hlif Svavarsdottir, John Brown
Jeux - Mária Aradi, Zoltán Péter, Johan Mittertreiner, Hlif Svavarsdottir, John Brown | Foto: Jorge Fatauros

Jubileum Johan Mittertreiner

Karakterdanser Johan Mittertreiner viert zijn 40-jarig dansjubileum, een unicum. Tijdens zijn jubileumvoorstelling is hij te zien in een voor hem gecreëerde rol in Toer van Schayks nieuwe ballet Jeux.

77 / 78

Choreografieworkshop
Choreografieworkshop

Choreografieworkshop

Na een eerder vergelijkbaar, incidenteel initiatief start Het Nationale Ballet nu op jaarlijkse basis met een choreografieworkshop, waarbij dansers van het gezelschap de kans krijgen om hun talenten als choreograaf te onderzoeken en te ontwikkelen. Aan deze eerste editie nemen acht dansers/choreografen deel.

Choreografieworkshop
Choreografieworkshop

Choreografieworkshop

Na een eerder vergelijkbaar, incidenteel initiatief start Het Nationale Ballet nu op jaarlijkse basis met een choreografieworkshop, waarbij dansers van het gezelschap de kans krijgen om hun talenten als choreograaf te onderzoeken en te ontwikkelen. Aan deze eerste editie nemen acht dansers/choreografen deel.

5 Tango's
5 Tango's - Sonja Marchiolli en Clint Farha | Foto: Jorge Fatauros

5 Tango's

In het najaar van 1977 creëert Hans van Manen de wereldhit 5 Tango's. Het ballet, waarin tijdens de wereldpremière solisten Clint Farha en Sonja Marchiolli schitteren, wordt tot op de dag van vandaag bij gezelschappen over de hele wereld gedanst. Met 5 Tango's introduceert Van Manen tevens de muziek van Astor Piazzolla, koning van de tango nuevo, in Nederland. 

5 Tango's 5 Tango's Open afbeelding in een nieuw tabblad

5 Tango's - Sonja Marchiolli en Clint Farha | Foto: Jorge Fatauros

5 Tango's 5 Tango's Open afbeelding in een nieuw tabblad

5 Tango's - Sonja Marchiolli en Clint Farha | Foto: Jorge Fatauros

5 Tango's
5 Tango's

5 Tango's

In het najaar van 1977 creëert Hans van Manen de wereldhit 5 Tango's. Het ballet, waarin tijdens de wereldpremière solisten Clint Farha en Sonja Marchiolli schitteren, wordt tot op de dag van vandaag bij gezelschappen over de hele wereld gedanst. Met 5 Tango's introduceert Van Manen tevens de muziek van Astor Piazzolla, koning van de tango nuevo, in Nederland. 

Adam Gatehouse
Adam Gatehouse | Foto: Jorge Fatauros

Adam Gatehouse

Na eerder al als gastdirigent met Het Nationale Ballet te hebben gewerkt, wordt Adam Gatehouse dit seizoen benoemd tot vaste dirigent en muzikaal leider. Hij zal deze functie tot 1988 bekleden. 

Rudolf Nurejev in Faun
Faun - Rudolf Nurejev | Foto: Jorge Fatauros

Balletten voor Nureyev

Na De touwen van de tijd en Blown in a Gentle Wind maakt Rudi van Dantzig opnieuw een ballet voor Rudolf Nureyev: Over een donker huis. Ook Toer van Schayk creëert, met Faun, een premièrewerk voor de Russische sterdanser, die voorts ook voor het eerst de hoofdrol danst in Hans van Manens Four Schumann Pieces.

Rudolf Nurejev in Faun Rudolf Nurejev in Faun Open afbeelding in een nieuw tabblad

Faun - Rudolf Nurejev | Foto: Jorge Fatauros

Rudolf Nurejev in 'Onder een donker huis'| Foto: Jorge Fatauros Rudolf Nurejev in 'Onder een donker huis'| Foto: Jorge Fatauros Open afbeelding in een nieuw tabblad

Onder een donker huis - Rudolf Nurejev  Foto: Jorge Fatauros

Rudolf Nurejev en Henny Jurriëns in 'Four Schumann Pieces' | Foto: Jorge Fatauros Rudolf Nurejev en Henny Jurriëns in 'Four Schumann Pieces' | Foto: Jorge Fatauros Open afbeelding in een nieuw tabblad

Four Schumann Pieces - Rudolf Nurejev en Henny Jurriëns | Foto: Jorge Fatauros

Rudolf Nurejev in Faun
Rudolf Nurejev in 'Onder een donker huis'| Foto: Jorge Fatauros
Rudolf Nurejev en Henny Jurriëns in 'Four Schumann Pieces' | Foto: Jorge Fatauros

Balletten voor Nureyev

Na De touwen van de tijd en Blown in a Gentle Wind maakt Rudi van Dantzig opnieuw een ballet voor Rudolf Nureyev: Over een donker huis. Ook Toer van Schayk creëert, met Faun, een premièrewerk voor de Russische sterdanser, die voorts ook voor het eerst de hoofdrol danst in Hans van Manens Four Schumann Pieces.

Aan de voet van de Acropolis | Fotograaf onbekend
Aan de voet van de Acropolis | Fotograaf onbekend

Acropolis

Behalve tournees naar o.a. (opnieuw) New York en Londen (beide met Nureyev als gastsolist) treedt het gezelschap voor het eerst ook op in het Herodes Atticus Theater in Athene, het beroemde openluchttheater aan de voet van de Acropolis.

Midzomernachtsdroom
Midzomernachtsdroom - Mária Aradi en Pieter Rowaan | Foto: Jorge Fatauros

Midzomernachtsdroom

Met Midzomernachtsdroom neemt Het Nationale Ballet voor het eerst een werk van de Britse choreograaf Sir Frederick Ashton op het repertoire, die geldt als een van de belangrijkste grondleggers van de traditionele Engelse balletstijl en -techniek.

78 / 79

Clint Farha en Rudi van Dantzig
Clint Farha en Rudi van Dantzig | Foto: Jorge Fatauros

Clint Farha eerste solist

Tijdens een tournee naar de Duitse Bondsrepubliek vervangt de jonge Amerikaanse danser Clint Farha een geblesseerde Rudolf Nureyev, in onder meer de pas de deux uit Le Corsaire, met Alexandra Radius als partner. Farha's optreden is zó spectaculair dat Rudi van Dantzig hem na afloop, in zijn kleedkamer, meteen bevorderd tot eerste solist.

Live
Live - Coleen Davis | Foto: Jorge Fatauros

Live/Life

Een van de grootste publieksstrekkers in de jaren 70 is de double bill Live/Life. De zes voorstellingen in Theater Carré trekken ruim 7200 bezoekers en wanneer de productie in het seizoen 1979/1980 terugkeert, zijn dat er - verdeeld over tien voorstellingen - zelfs 10.180.

Jeanette Vondersaar in Life | Foto: Jorge Fatauros Jeanette Vondersaar in Life | Foto: Jorge Fatauros Open afbeelding in een nieuw tabblad

Life - Jeanette Vondersaar | Foto: Jorge Fatauros

Live - Coleen Davis | Foto: Jorge Fatauros Live - Coleen Davis | Foto: Jorge Fatauros Open afbeelding in een nieuw tabblad

Live - Coleen Davis | Foto: Jorge Fatauros 

Jeanette Vondersaar in Life | Foto: Jorge Fatauros
Live - Coleen Davis | Foto: Jorge Fatauros

Live/Life

Een van de grootste publieksstrekkers in de jaren 70 is de double bill Live/Life. De zes voorstellingen in Theater Carré trekken ruim 7200 bezoekers en wanneer de productie in het seizoen 1979/1980 terugkeert, zijn dat er - verdeeld over tien voorstellingen - zelfs 10.180. Het groots opgezette, politiek geëngageerde (en daardoor aan de actualiteit gebonden) Life, gecreëerd door Rudi van Dantzig en Toer van Schayk, wordt nadien niet meer uitgevoerd. Maar Hans van Manens iconische videoballet Live is na ruim 40 jaar nog altijd onverminderd succesvol. Bij de wereldpremière werd het ballet op sublieme wijze vertolkt door de dan 18-jarige Coleen Davis, solist Henny Jurriëns en cameraman Henk van Dijk (die de rol nog altijd regelmatig voor zijn rekening neemt). 

Olga De Haas
Olga De Haas | Foto: Drukkerij De Spaarnestad

Overlijden Olga de Haas

Op 1 september 1978 overlijdt eerste soliste Olga de Haas, slechts 33 jaar oud en een van de onbetwiste lievelingen van het Nederlandse balletpubliek. Haar tragische - mede door anorexia nervosa veroorzaakte - dood blijft de gemoederen nog steeds bezighouden. Na eerdere publicaties van Rudi van Dantzig en Anna Aalten over haar schrijft journalist Femke van Wiggen in 2016 een nieuwe biografie van De Haas, die in 1975 haar laatste, ontroerende optreden gaf, als Julia in Van Dantzigs Romeo en Julia.

Toer van Schayk
Toer van Schayk | Fotograaf onbekend

Koninklijke onderscheiding Toer van Schayk

Choreograaf en ontwerper Toer van Schayk (die in 1976 zijn danscarrière heeft beëindigd) wordt benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.

79 / 80

Life
Life | Foto: Jorge Fatauros

Jubileum Rudi van Dantzig

Artistiek leider Rudi van Dantzig viert zijn 25-jarig jubileum als choreograaf. In een jubileumprogramma is zijn debuutchoreografie Nachteiland te zien, als ook drie van zijn bekendste werken: Monument voor een gestorven jongen, Ramifications en Vier letzte Lieder.

Jeanette Vondersaar en Marco Carrabba | Foto: Jorge Fatauros
Een verwaarloosde tuin - Jeanette Vondersaar en Marco Carrabba | Foto: Jorge Fatauros

Een verwaarloosde tuin

Toer van Schayk maakt voor de tweede keer een ballet voor een buitenlands gezelschap. Na The Art of Saying Bye-Bye uit 1973 (oorspronkelijk gecreëerd voor het Scottish Theatre Ballet) maakt hij nu voor het Nationale Ballet van Noorwegen En gjengrud have (A garden unkempt) dat als Een verwaarloosde tuin in maart 1980 ook bij Het Nationale Ballet in première gaat. NRC Handelsblad noemt het ballet "een zeer belangwekkende aanwinst". 

Alexandra Radius en Han Ebbelaar in Voorbij gegaan

Jubileum Alexandra Radius en Han Ebbelaar

Ook Alexandra Radius en Han Ebbelaar vieren een jubileum: zij dansen inmiddels 20 jaar samen. Tijdens twee jubileumvoorstellingen, waarvoor Van Dantzig het duet Voorbij gegaan creëert, treden veel buitenlandse gastsolisten op. Het dansechtpaar ontvangt bij deze gelegenheid ook de Zilveren Medaille van de stad Amsterdam en met de jubileumgiften van bewonderaars beginnen Radius en Ebbelaar Stichting Dansersfonds '79, dat tot op vandaag Nederlandse dansers aanmoedigt, eert en ondersteunt. 

Voorbij gegaan - Alexandra Radius en Han Ebbelaar | Foto: Jorge Fatauros

Ondernemingsraad

Het Nationale Ballet krijgt een officiële Ondernemingsraad, nadat het vanaf 1970 al een zogeheten Balletraad had (waarin ook vertegenwoordigers van directie en bestuur zaten). 

80 / 81

Peter Martin
Peter Martin | Fotograaf onbekend

Gastsolist Peter Martins

Peter Martins, sterdanser (en later artistiek directeur) van het befaamde New York City Ballet, treedt op als gastsolist ter gelegenheid van de Nederlandse première van zijn ballet Sonate di Scarlatti. Hij danst de titelrol in Balanchines Apollon musagète, met Alexandra Radius, Jeanette Vondersaar en Joanne Zimmerman als zijn drie muzen.

Alexandra Radius en Henny Jurriëns
The Sleeping Beauty - Alexandra Radius en Henny Jurriëns | Foto: Jorge Fatauros

The Sleeping Beauty

Een mijlpaal in de geschiedenis van Het Nationale Ballet is Sir Peter Wrights Sleeping Beauty, die op 2 juli 1981 in de Amsterdamse Stadsschouwburg in première gaat en met ruim 600.000 gulden de duurste productie is die het gezelschap tot dan toe heeft uitgebracht.

Alexandra Radius en Henny Jurriëns | Foto: Jorge Fatauros Alexandra Radius en Henny Jurriëns | Foto: Jorge Fatauros Open afbeelding in een nieuw tabblad

The Sleeping Beauty - Alexandra Radius en Henny Jurriëns | Foto: Jorge Fatauros

Alexandra Radius en Henny Jurriëns | Foto: Jorge Fatauros Alexandra Radius en Henny Jurriëns | Foto: Jorge Fatauros Open afbeelding in een nieuw tabblad

The Sleeping Beauty - Alexandra Radius en Henny Jurriëns | Foto: Jorge Fatauros

Alexandra Radius en Henny Jurriëns | Foto: Jorge Fatauros
Alexandra Radius en Henny Jurriëns | Foto: Jorge Fatauros

The Sleeping Beauty

Een mijlpaal in de geschiedenis van Het Nationale Ballet is Sir Peter Wrights Sleeping Beauty, die op 2 juli 1981 in de Amsterdamse Stadsschouwburg in première gaat en met ruim 600.000 gulden de duurste productie is die het gezelschap tot dan toe heeft uitgebracht. Het ballet - dat nog altijd een van de kroonjuwelen van het repertoire is - betekent een ware triomf voor prima ballerina Alexandra Radius, die bij de wereldpremière de rol van Prinses Aurora danst, en Henny Jurriëns in de rol van Prins Florimund. De schitterende, met goud overladen decors en kostuums zijn ontworpen door Philip Prowse. De eerste compleet uitverkochte voorstellingenserie van het ballet trekt 11.155 bezoekers. Daarnaast is het ballet in december 1981 te zien bij de NOS, in een registratie van Hans Hulscher. 

Tournee naar Hongkong en Indonesië

Voor het eerst treedt Het Nationale Ballet op in Azië, en wel in Hongkong en Jakarta, Indonesië.

Coleen Davis en Ab Berbers
Situation - Coleen Davis en Ab Berbers | Foto: Jorge Fatauros

Situation

Van een totaal andere orde is de Nationale Ballet-première van Hans van Manens Situation, oorspronkelijk in 1970 gecreëerd voor Nederlands Dans Theater. Voor dit werk koos de choreograaf met opzet irritatie opwekkende geluiden – geweersalvo’s, straaljagergeraas, muggengezoem – "omdat", zo zei hij nog onlangs, "het hele ballet over agressie en geweld gaat". 

Coleen Davis en Ab Berbers | Foto: Jorge Fatauros Coleen Davis en Ab Berbers | Foto: Jorge Fatauros Open afbeelding in een nieuw tabblad

Situation - Coleen Davis en Ab Berbers | Foto: Jorge Fatauros

Situation - Coleen Davis en Ab Berbers | Foto: Jorge Fatauros Situation - Coleen Davis en Ab Berbers | Foto: Jorge Fatauros Open afbeelding in een nieuw tabblad

Situation - Coleen Davis en Ab Berbers | Foto: Jorge Fatauros

Coleen Davis en Ab Berbers | Foto: Jorge Fatauros
Situation - Coleen Davis en Ab Berbers | Foto: Jorge Fatauros

Situation

Van een totaal andere orde is de Nationale Ballet-première van Hans van Manens Situation, oorspronkelijk in 1970 gecreëerd voor Nederlands Dans Theater. Voor dit werk koos de choreograaf met opzet irritatie opwekkende geluiden – geweersalvo’s, straaljagergeraas, muggengezoem – "omdat", zo zei hij nog onlangs, "het hele ballet over agressie en geweld gaat". 

Symphonieën der Nederlanden - Simonetta Lysy, Barbara Leach, Kerrie Szuch, Silvia Petranca | Foto: Jorge Fatauros

De jaren ’80

  • 124 Nieuwe Producties
  • 95 Wereldpremières

81 / 82

Bouwput Stopera 1982 | Foto: Kors van Bennekom
Bouwput Stopera 1982 | Foto: Kors van Bennekom
5 juli 1982

Start bouw Muziektheater

Op 5 juli 1982 wordt de eerste paal geslagen voor de bouw van het nieuwe Stadhuis en Muziektheater (nu Nationale Opera & Ballet) op het Amsterdamse Waterlooplein, naar een ontwerp van architecten Wilhelm Holzbauer (Stadhuis) en Cees Dam (Muziektheater). In de volksmond heeft het gebouw nog steeds de bijnaam Stopera, ten onrechte, want die benaming slaat op de eerdere protesten die er, onder de noemer 'Stop Opera', tegen de nieuwbouw waren. 

I hate you too Johnny - Alexandra Radius | Foto: Jorge Fatauros
I hate you too Johnny - Alexandra Radius | Foto: Jorge Fatauros

Jubileum

Ter gelegenheid van het 20-jarig jubileum van Het Nationale Ballet creëren de drie huischoreografen ieder een nieuw werk: Onder mijne voeten (Rudi van Dantzig), I Hate You Too, Johnny (Toer van Schayk) en het nog steeds veelvuldig gedanste 'ballet voor twee' Sarcasmen (Hans van Manen), dat bij de première op onnavolgbare wijze wordt vertolkt door solisten Rachel Beaujean en Clint Farha. 

Onder mijne voeten  - Ted Brandsen, Charles Flanagan | Foto: Jorge Fatauros Onder mijne voeten  - Ted Brandsen, Charles Flanagan | Foto: Jorge Fatauros Open afbeelding in een nieuw tabblad

Onder mijne voeten  - Ted Brandsen, Charles Flanagan | Foto: Jorge Fatauros

I hate you too Johnny - Alexandra Radius | Foto: Jorge Fatauros I hate you too Johnny - Alexandra Radius | Foto: Jorge Fatauros Open afbeelding in een nieuw tabblad

I hate you too Johnny - Alexandra Radius | Foto: Jorge Fatauros

Sarcasmen Sarcasmen Open afbeelding in een nieuw tabblad

Sarcasmen - Rachel Beaujean, Clint Farha | Foto: Jorge Fatauros

Onder mijne voeten  - Ted Brandsen, Charles Flanagan | Foto: Jorge Fatauros
I hate you too Johnny - Alexandra Radius | Foto: Jorge Fatauros
Sarcasmen

Jubileum

Ter gelegenheid van het 20-jarig jubileum van Het Nationale Ballet creëren de drie huischoreografen ieder een nieuw werk: Onder mijne voeten (Rudi van Dantzig), I Hate You Too, Johnny (Toer van Schayk) en het nog steeds veelvuldig gedanste 'ballet voor twee' Sarcasmen (Hans van Manen), dat bij de première op onnavolgbare wijze wordt vertolkt door solisten Rachel Beaujean en Clint Farha. Ook wordt vanwege het jubileum een nieuw Balanchine-ballet op het repertoire genomen: Theme and Variations, met een monumentaal achterdoek geïnspireerd door het baldakijn en de koepel van de Sint Pieter in Rome en grotendeels eigenhandig geschilderd door de Nederlandse kunstenaar Gerti Bierenbroodspot.

2 maart 1982

Staatsbezoek Bonn

Op 2 maart 1982 treedt Het Nationale Ballet - zoals vaker - op tijdens een staatsbezoek van Koningin Beatrix en Prins Claus, dit keer aan Bonn. Op het laatste moment zijn er enkele programmawijzigingen. Zo komt Hans van Manens Sarcasmen te vervallen, wat leidt tot een kleine rel c.q. mythe aangezien de choreograaf aanvankelijk vermoedt dat een scène uit het ballet - waarbij de danseres haar hand op het kruis van de danser legt - door het Koninklijk Huis als 'ongepast' wordt ervaren.

Landschap - Clint Farha | Foto: Jorge Fatauros
Landschap - Clint Farha | Foto: Jorge Fatauros

Landschap

Toer van Schayk maakt zijn eerste avondvullende ballet: Landschap, na Van Dantzigs Romeo en Julia is dit het tweede avondvullende werk van een Nederlandse balletchoreograaf. In het caleidoscopisch opgezette, vaak surrealistische dansspektakel houdt Van Schayk zijn publiek een spiegel voor; in een vredig Nederlands rivierlandschap toont hij beelden van onder meer oorlog, onderdrukking, wetenschap als commercie en milieuverontreiniging. 

Tournee Israël

Voor het eerst treedt het gezelschap op in Israël, met voorstellingen in Jeruzalem, Tel Aviv, Haifa en Ein Gev.

Grosse Fuge
Grosse Fuge - Leon Koning, Coleen Davis, Clint Farha, Jeanette Vondersaar, Lindsay Fischer, Valerie Valentine, John Wisman en Rachel Beaujean | Foto: Jorge Fatauros

Grosse Fuge

Een belangrijke aanwinst voor het repertoire is ook Hans van Manens Grosse Fuge, dat hij oorspronkelijk in 1971 voor Nederlands Dans Theater creëerde en dat bij die gelegenheid meteen werd uitgeroepen tot "meest belangwekkende Europese ballet van het decennium". Tot op de dag van vandaag is Grosse Fuge een van de wereldwijd meest uitgevoerde werken van de meesterchoreograaf.

Grosse Fuge Grosse Fuge Open afbeelding in een nieuw tabblad

Grosse Fuge - Leon Koning, Coleen Davis, Clint Farha, Jeanette Vondersaar, Lindsay Fischer, Valerie Valentine, John Wisman en Rachel Beaujean | Foto: Jorge Fatauros

Grosse Fuge Grosse Fuge Open afbeelding in een nieuw tabblad

Grosse Fuge - Jeanette Vondersaar, Coleen Davis, Valerie Valentine, Rachel Beaujean, John Wisman, Leon Koning, Clint Farha, Lindsay Fischer | Foto: Jorge Fatauros

Grosse Fuge
Grosse Fuge

Grosse Fuge

Een belangrijke aanwinst voor het repertoire is ook Hans van Manens Grosse Fuge, dat hij oorspronkelijk in 1971 voor Nederlands Dans Theater creëerde en dat bij die gelegenheid meteen werd uitgeroepen tot "meest belangwekkende Europese ballet van het decennium". Tot op de dag van vandaag is Grosse Fuge een van de wereldwijd meest uitgevoerde werken van de meesterchoreograaf.

82 / 83

Dansfestival BAM, New York

Voor de derde keer treedt Het Nationale Ballet op in New York. Tijdens een dansfestival van de Brooklyn Academy of Music (BAM) worden 13 voorstellingen (15.050 bezoekers) gegeven van een 'all-Dutch'-programma, met werken van huischoreografen Rudi van Dantzig, Hans van Manen en Toer van Schayk.

"By offering a repertory consisting entirely of serious contemporary works, the Dutch have paid tribute to the intelligence of New York dancegoers, and for this they deserve great praise", aldus The New York Times.

Kleine zaal-productie Bellevue

Kleine zaal-productie Bellevue

Bij wijze van uitzondering produceert Het Nationale Ballet een kleine-zaalprogramma, uitgebracht in het Amsterdamse Theater Bellevue. Hiervoor creëert artistiek leider Rudi van Dantzig Ik hou gewoon m'n adem in, op muziek van Boudewijn Tarenskeen en De Gebroeders Flint.

Ik hou gewoon mijn adem in - Nicola Tranah, Reinbert Martijn, Felix Strategier, Julie Stanzak, Francis Sinceretti | Foto: Jorge Fatauros
Kleine zaal-productie Bellevue Kleine zaal-productie Bellevue Open afbeelding in een nieuw tabblad

Ik hou gewoon mijn adem in - Nicola Tranah, Reinbert Martijn, Felix Strategier, Julie Stanzak, Francis Sinceretti | Foto: Jorge Fatauros

Kleine zaal-productie Bellevue

Kleine zaal-productie Bellevue

Bij wijze van uitzondering produceert Het Nationale Ballet een kleine-zaalprogramma, uitgebracht in het Amsterdamse Theater Bellevue. Hiervoor creëert artistiek leider Rudi van Dantzig Ik hou gewoon m'n adem in, op muziek van Boudewijn Tarenskeen en De Gebroeders Flint. Ook Hans van Manens muziekkeuze is opmerkelijk: hij zet zijn - in 2020 nog door de Junior Company gedanste - In and Out op songs van Laurie Anderson en Nina Hagen. Andere premières zijn er in dit programma van Toer van Schayk (Confectiepassen) en danser/choreograaf Jan Linkens (Momentum).

Gouden Theaterdansprijs voor Alexandra Radius
Gouden Theaterdansprijs voor Alexandra Radius | Fotograaf onbekend

Gouden Theaterdansprijs voor Alexandra Radius

De Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties (VSCD) reikt naast de jaarlijkse toneelprijzen dit seizoen voor het eerst ook dansprijzen uit. Eerste soliste Alexandra Radius ontvangt de Gouden Theaterdansprijs, voor haar excellente vertolking van de titelrol in The Sleeping Beauty

Les Biches
Les Biches - Irina Nijinska, Lindsay Fischer, Jeanette Vondersaar | Foto: Jorge Fatauros

Nijinska's Les Biches

Voor het eerst neemt Het Nationale Ballet in dit seizoen een choreografie op het repertoire van Bronislava Nijinska, de zus van de legendarische danser en choreograaf Vaslav Nijinski. Nijinska creëerde Les Biches in 1924 voor Diaghilevs Ballet Russes. Bij die gelegenheid vertolkte ze zelf de rol van gastvrouw in het ballet. Bij Het Nationale Ballet wordt Les Biches ingestudeerd door haar dochter, Irina Nijinska.

George Balanchine
George Balanchine | Foto: Tanaquil LeClercq
30 april 1983

George Balanchine overlijdt op 79-jarige leeftijd

Op 30 april 1983 overlijdt George Balanchine, de Russisch-Amerikaanse grootmeester van het 20ste-eeuwse ballet. Vanaf het oprichtingsseizoen tot op de dag van vandaag nemen zijn geniale balletten een ereplaats in binnen het Nationale Ballet-repertoire.

Jonge Sterren van de Dans

Jonge Sterren van de Dans

Een nieuw initiatief is het programma Jonge Sterren van de Dans, waarmee Het Nationale Ballet door het land reist en dat aan jonge en aankomende solisten de kans biedt ervaring op te doen in het (neo)klassiek-romantische repertoire. 

Jonge Sterren van de Dans | Foto: Jorge Fatauros

83 / 84

Vier letzte Lieder - Wade Walthall, Clint Farha | Foto: Jorge Fatauros
Vier letzte Lieder - Wade Walthall, Clint Farha | Foto: Jorge Fatauros

Gouden Theaterdansprijs voor Clint Farha

Eerste solist Clint Farha ontvangt de Gouden Theaterdansprijs van de VSCD, voor onder meer zijn optreden in Giselle (als Graaf Albrecht), Hans van Manens 5 Tango's en Sarcasmen, Rudi van Dantzigs Vier letzte Lieder en George Balanchines De verloren zoon

Hans van Manen in Londen
Hans van Manen in Carré en Londen, hier met dansers Henny Jurriëns en Caroline Sayo Iura | Foto: Leslie Spatt

Hans van Manen in Carré en Londen

Een enorme publiekstrekker dit seizoen is het Hans van Manen-programma in Theater Carré, bestaande uit In and Out, Adagio Hammerklavier en vier van zijn vijf Pianovariaties: Sarcasmen, Trois gnossiennes, Pose en Portrait. Dit laatste werk wordt uitgevoerd door gastdanseres Pauline Daniëls, voor wie Van Manen deze solo enkele maanden eerder creëerde.

Hans van Manen in Londen Hans van Manen in Londen Open afbeelding in een nieuw tabblad

Hans van Manen in Londen | Foto: Leslie Spatt

Hans van Manen in Londen

Hans van Manen in Carré en Londen

Een enorme publiekstrekker dit seizoen is het Hans van Manen-programma in Theater Carré, bestaande uit In and Out, Adagio Hammerklavier en vier van zijn vijf Pianovariaties: Sarcasmen, Trois gnossiennes, Pose en Portrait. Dit laatste werk wordt uitgevoerd door gastdanseres Pauline Daniëls, voor wie Van Manen deze solo enkele maanden eerder creëerde. Met een grotendeels zelfde programma - waarbij Adagio Hammerklavier wordt gerouleerd met Situation, en In and Out komt te vervallen - geeft Het Nationale Ballet in juni 1984, onder de titel Hans van Manen Festival, zeven voorstellingen in het Coliseum in Londen. 

Nel Roos Akademie
Samenwerking met Nel Roos Akademie | Foto: Peter van der Stap

Samenwerking Nel Roos Akademie

In januari 1984 sluiten Het Nationale Ballet en de Nel Roos Akademie voor Ballet (onderdeel van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten en een van de voorlopers van de Nationale Balletacademie) een samenwerkingsovereenkomst. Leerlingen en studenten van de opleiding worden voortaan ingezet bij voorstellingen van Het Nationale Ballet en balletmeesters en dansers van het gezelschap geven les op de opleiding. 

Controversieel

Controversieel

Bijzondere nieuwe aanwinsten op het repertoire zijn dit seizoen Rodin van de Sovjet-Russische choreograaf Leonid Jakobson, geïnspireerd door beeldhouwwerken van Auguste Rodin (de pers noemt het ballet "een historische curiositeit"), en het minimalistische, repetitieve Slow, heavy and blue van de Amerikaanse, postmodernistische choreograaf Carolyn Carlson.

"Slow, heavy and blue is als één grote trip", aldus Het Vrije Volk.

Slow, heavy and blue - Belle Bonarius, John Wisman, Mikko Nissinen, Jane Matty, Sjoerd van den Berg | Foto: Jorge Fatauros, niet op de foto: Mirjam Braam, Nicola Tranah, Robert Poole, Ted Brandsen
Reuven Voremberg
Gesang der Jünglinge - Reuven Voremberg | Foto: Jorge Fatauros

Hoofd artistieke staf

Balletmeester Reuven Voremberg wordt benoemd tot hoofd van de artistieke staf. Voremberg, van Israëlische afkomst, kwam in 1958 bij het Nederlands Ballet en danste van 1961 tot 1972 bij Het Nationale Ballet. Daarna werd hij achtereenvolgens assistent-balletmeester en balletmeester. Tot 2000 zal Voremberg aan het gezelschap verbonden verblijven, de laatste twee jaar als artistiek adviseur.

84 / 85

Choreografieprijs voor Hans van Manen

Choreografieprijs voor Hans van Manen

Hans van Manen ontvangt als eerste de nieuwe Choreografieprijs van de VSCD.

repetitie Pianovariaties I, 1980 - Hans van Manen | Foto: Jorge Fatauros

Voor het eerst 'blokprogramma's'

Waar Het Nationale Ballet tot nu toe per voorstelling het repertoire wisselde, is dit het eerste seizoen waarin enkel nog 'blokprogramma's' worden gepresenteerd: van elk programma wordt voortaan een serie voorstellingen gegeven.

Romeo en Julia - Barry Watt, Jane Lord | Foto: Jorge Fatauros
Romeo en Julia - Barry Watt, Jane Lord | Foto: Jorge Fatauros

Romeo en Julia in Carré

Recordcijfers (19.915 bezoekers) behaalt Het Nationale Ballet met een serie voorstellingen van Rudi van Dantzigs Romeo en Julia in Carré. De premièrevoorstelling wordt gedanst door Alexandra Radius en Henny Jurriëns. De meeste aandacht gaat ditmaal echter uit naar het jonge paar Jane Lord - dan net bevorderd tot tweede soliste - en Barry Watt.

Romeo en Julia - Barry Watt, Jane Lord | Foto: Jorge Fatauros Romeo en Julia - Barry Watt, Jane Lord | Foto: Jorge Fatauros Open afbeelding in een nieuw tabblad

Romeo en Julia - Barry Watt, Jane Lord | Foto: Jorge Fatauros

Romeo en Julia - Barry Watt, Jane Lord | Foto: Jorge Fatauros

Romeo en Julia in Carré

Recordcijfers (19.915 bezoekers) behaalt Het Nationale Ballet met een serie voorstellingen van Rudi van Dantzigs Romeo en Julia, speciaal voor de gelegenheid aangepast aan de piste van Theater Carré. De premièrevoorstelling wordt gedanst door Alexandra Radius ("fenomenale Julia-vertolking") en Henny Jurriëns ("evenwichtige, doorleefde, sobere interpretatie").

De meeste aandacht gaat ditmaal echter uit naar het jonge paar Jane Lord - dan net bevorderd tot tweede soliste - en Barry Watt.

"Zij lijkt geboren voor de rol van Julia, dankzij haar uiterlijk als een Botticelli-prinses en de grote zeggingskracht van haar dansen", schrijft de Volkskrant over Lord.

Directie Overleg Dansgezelschappen

Het Nationale Ballet is een van de oprichters van de nieuwe stichting Directie Overleg Dansgezelschappen (DOD), een overlegorgaan waarin naast Het Nationale Ballet nog acht andere Nederlandse dansgezelschappen vertegenwoordigd zijn. 

Want wij weten niet wat wij doen
Want wij weten niet wat wij doen - Clint Farha, Leo Besseling | Foto: Jorge Fatauros

Want wij weten niet wat wij doen

Veel aandacht is er ook voor Van Dantzigs nieuwe, controversiële ballet Want wij weten niet wat wij doen. De choreografie - waarin naast een 'christusfiguur', Clint Farha, ook huidig artistiek directeur Ted Brandsen een belangrijke rol heeft als Adam, de eerste mens - schetst een somber maar uiterst indrukwekkend beeld van hoe wij als mensen met de wereld en met elkaar omgaan. 

Want wij weten niet wat wij doen Want wij weten niet wat wij doen Open afbeelding in een nieuw tabblad

Want wij weten niet wat wij doen - Clint Farha, Leo Besseling | Foto: Jorge Fatauros

Want wij weten niet wat wij doen

Want wij weten niet wat wij doen

Veel aandacht is er ook voor Van Dantzigs nieuwe, controversiële ballet Want wij weten niet wat wij doen. De choreografie - waarin naast een 'christusfiguur', Clint Farha, ook huidig artistiek directeur Ted Brandsen een belangrijke rol heeft als Adam, de eerste mens - schetst een somber maar uiterst indrukwekkend beeld van hoe wij als mensen met de wereld en met elkaar omgaan. Aan het einde keert een moedeloze verlosser dan ook, zelfgekozen, terug aan het kruis. Want wij weten niet wat wij doen is een van de geëngageerde, maatschappijkritische balletten die Van Dantzig de bijnaam 'Dominee van de dans' opleverden. 

Vriendenmagazine
Vriendenmagazine van Het Nationale Ballet

Vrienden van Het Nationale Ballet

Waar liefhebbers van Het Nationale Ballet in Den Haag eerder al een eigen Vriendenvereniging oprichtten, neemt Het Nationale Ballet dit seizoen zelf het initiatief tot oprichting van een nieuwe Stichting Vrienden van Het Nationale Ballet. De Stichting brengt voortaan diverse keren per jaar een eigen magazine uit en organiseert tal van activiteiten voor nieuwe Vrienden, waaronder 'meet and greets', openbare lessen en repetities, rondleidingen en reizen naar buitenlandse balletmekka.

85 / 86

Laatste seizoen in de Stadsschouwburg

Het 25ste seizoen in het bestaan van Het Nationale Ballet is meteen ook het laatste seizoen in de Amsterdamse Stadsschouwburg. Het gezelschap geeft op 3 april 1986 zijn (voorlopig) laatste voorstelling in het theater, waarvoor alle medewerkers die in de afgelopen 25 jaar aan de groep verbonden waren zijn uitgenodigd. 

Bacchanten
Bacchanten | Foto: Jorge Fatauros

Bacchanten

Met het ambitieuze Bacchanten onderstreept artistiek leider Rudi van Dantzig zijn voorliefde voor experiment. Hij heeft voor deze productie toneelregisseur Gerardjan Rijnders uitgenodigd, die samen met componist Boudewijn Tarenskeen, dramaturg Janine Brogt én met assistentie van choreograaf Ted Brandsen een grootse, beklemmende en volstrekt eigenzinnige bewerking heeft gemaakt van Euripides' beroemde, satirische tragedie. 

Bacchanten | Foto: Jorge Fatauros

Bacchanten

Met het ambitieuze Bacchanten onderstreept artistiek leider Rudi van Dantzig zijn voorliefde voor experiment. Hij heeft voor deze productie toneelregisseur Gerardjan Rijnders uitgenodigd, die samen met componist Boudewijn Tarenskeen, dramaturg Janine Brogt én met assistentie van choreograaf Ted Brandsen een grootse, beklemmende en volstrekt eigenzinnige bewerking heeft gemaakt van Euripides' beroemde, satirische tragedie. De 14 voorstellingen in de piste van Theater Carré trekken 16.797 bezoekers. "Bacchanten overweldigt en slaat je met stomheid (..) Euripides in een hermetisch afgesloten gekkenhuis", aldus Ariejan Korteweg in het Leidsch Dagblad. 

Intrek in Het Muziektheater | Foto: Jorge Fatauros
Intrek in Het Muziektheater | Foto: Jorge Fatauros
21 april 1986

Intrek in Het Muziektheater

Op 21 april verhuist het gezelschap samen met De Nederlandse Opera (nu De Nationale Opera) naar Het Muziektheater (nu Nationale Opera & Ballet) aan het Waterlooplein, waar beide vanaf dan enkele maanden de tijd hebben om zich voor te bereiden op de grootse opening van het theater in september 1986. 

7e Symfonie
Toer van Schayk - 7e Symfonie | Foto: Jorge Fatauros

7e Symfonie

Ter gelegenheid van het afscheid van de Stadsschouwburg creëert Van Dantzig het mannenduet Afzien, voor solisten Han Ebbelaar en Francis Sinceretti. De laatste beëindigt met dit optreden zijn danscarrière. Toer van Schayk maakt voor het laatste Stadsschouwburg-programma zijn meesterwerk 7e Symfonie, dat een klein jaar later wordt onderscheiden met de Choreografieprijs van de VSCD en nog steeds kan rekenen op staande ovaties.

Toer van Schayk  - 7e Symfonie | Foto: Jorge Fatauros Toer van Schayk  - 7e Symfonie | Foto: Jorge Fatauros Open afbeelding in een nieuw tabblad

Toer van Schayk  - 7e Symfonie | Foto: Jorge Fatauros

Toer van Schayk  - 7e Symfonie | Foto: Jorge Fatauros

7e Symfonie

Ter gelegenheid van het afscheid van de Stadsschouwburg creëert Van Dantzig het mannenduet Afzien, voor solisten Han Ebbelaar en Francis Sinceretti. De laatste beëindigt met dit optreden zijn danscarrière. Toer van Schayk maakt voor het laatste Stadsschouwburg-programma zijn meesterwerk 7e Symfonie, dat een klein jaar later wordt onderscheiden met de Choreografieprijs van de VSCD en nog steeds kan rekenen op staande ovaties. De VSCD-jury prijst Van Schayk omdat hij zich met zijn creatie niet alleen "handhaaft naast de schitterende muziek van Beethoven, maar aan die muziek zelfs een nieuwe dimensie heeft gegeven als een ware ‘apotheose van de dans’".

Clint Farha en Coleen Davis | Foto: Jorge Fatauros
Clint Farha en Coleen Davis | Foto: Jorge Fatauros

Gouden Theaterdansprijs voor Coleen Davis

In mei 1986 ontvangt eerste soliste Coleen Davis tijdens het VSCD-congres in Maastricht de Gouden Theaterdansprijs, aan haar uitgereikt door collega-danseres Alexandra Radius. 

Twintigste Balanchine
Tsjaikovski Pas de Deux - Fred Berlips en Caroline Sayo Iura | Foto: Jorge Fatauros

Twintigste Balanchine

Met de Tsjaikovski Pas de Deux neemt Het Nationale Ballet zijn 20ste Balanchine-ballet op het repertoire. "Een duet als een frisse lentebries, speels, pittig, briljant en met veel vaart (..) door Caroline Iura en Fred Berlips uistekend en met bravoure gedanst", aldus NRC Handelsblad.

86 / 87

Opening Het Muziektheater
23 september 1986

Opening Het Muziektheater

Op 23 september 1986 vindt de officiële opening van Het Muziektheater plaats, in aanwezigheid van Koningin Beatrix, Prins Claus, 13 leden van de ministerraad, het voltallige Amsterdamse gemeentebestuur en vele andere genodigden. De gezamenlijke voorstelling van Het Nationale Ballet en De Nederlandse Opera wordt live uitgezonden door de NOS-televisie. In de erop volgende weken worden diverse extra openingsvoorstellingen gegeven, voor steeds andere groepen genodigden. 

Opening Het Muziektheater - Koningin Beatrix, Prins Claus, Caroline Sayo Iura, Jane Lord, Alan Land, Clint Farha, Anton Gerritsen | Foto: Kors van Bennekom
Margus Spekkers, Coleen Davis, Wim Broeckx | Foto: Jorge Fatauros
Margus Spekkers, Coleen Davis, Wim Broeckx | Foto: Jorge Fatauros

Zoals Orpheus en Opening

Voor de gezamenlijke, officiële openingsvoorstelling creëert Toer van Schayk Zoals Orpheus, dat een double bill vormt met Otto Kettings Ithaka, uitgevoerd door De Nederlandse Opera. Twee dagen laten presenteert Het Nationale Ballet een eigen openingsprogramma, met daarin een nieuw werk van Hans van Manen, Opening, en de reprises van 7e Symfonie van Van Schayk en Collective Symphony van Van Dantzig, Van Manen en Van Schayk. 

Afscheidsvoorstelling Han Ebbelaar
Afscheidsvoorstelling Han Ebbelaar - Alexandra Radius en Han Ebbelaar | Foto: Jorge Fatauros
12 oktober 1986

Afscheidsvoorstelling Han Ebbelaar

Op 12 oktober 1986 beëindigt eerste solist Han Ebbelaar zijn danscarrière bij Het Nationale Ballet. Hij danst bij die gelegenheid Hans van Manens Twilight - samen met zijn vrouw Alexandra Radius - en Toer van Schayks 7e Symfonie. Tot in mei 1988 treedt hij met Radius nog wel op in de eigen dansprogramma's van het echtpaar. Vanaf seizoen 1987/1988 is Ebbelaar gedurende twee jaar als adjunct artistiek leider aan het gezelschap verbonden.

Assepoester
Assepoester - Jane Lord en Wim Broeckx | Foto: Jorge Fatauros

Assepoester

In april 1987 neemt het gezelschap Frederick Ashtons avondvullende Assepoester op het repertoire, op de gelijknamige compositie van Sergej Prokofjev en met decors en kostuums van David Walker. Het ballet groeit al snel uit tot een van de grote publiekssuccessen van Het Nationale Ballet. De hoofdrollen worden bij de première gedanst door tweede solisten Jane Lord en Wim Broeckx, die op dat moment ook in het echte leven verliefd zijn, wat voor extra magie zorgt. "Een oogstrelende balletklassieker", oordeelt Het Parool.

Eerste Nieuwjaarsgala - met 'levend kunstwerk' Fabiola | Foto: Kors van Bennekom
Eerste Nieuwjaarsgala - met 'levend kunstwerk' Fabiola | Foto: Kors van Bennekom
1 januari 1987

Eerste Nieuwjaarsgala

Ter afsluiting van de viering van het 25-jarig jubileum organiseert Het Nationale Ballet op 1 januari 1987 zijn eerste Nieuwjaarsgala. Bij die gelegenheid wordt ook het boek 25 jaar Het Nationale Ballet gepresenteerd, samengesteld door Luuk Utrecht, Caroline Willems en Astrid van Leeuwen.

Op de foto 'levend kunstwerk' Fabiola, die flamboyant aanwezig is bij dit eerste Nieuwjaarsgala.

Vertrek van Hans van Manen

Na 15 jaar als huischoreograaf aan Het Nationale Ballet verbonden te zijn geweest vertrekt Hans van Manen, uit onvrede over de beperkte ruimte die hem op dat moment in de programmering wordt geboden. Voor zijn vertrek presenteert hij nog één premièrewerk: Symphonieën der Nederlanden (zie hieronder). Van 1988 tot 2003 is Van Manen vaste choreograaf van Nederlands Dans Theater, in 2005 keert hij in deze zelfde functie terug bij Het Nationale Ballet. 

Amsterdam Culturele Hoofdstad van Europa
Symphonieën der Nederlanden - Simonetta Lysy, Barbara Leach, Kerrie Szuch, Silvia Petranca | Foto: Jorge Fatauros
18 mei 1987

Amsterdam Culturele Hoofdstad van Europa

Op 18 mei 1987 werkt Het Nationale Ballet mee aan de openingsmanifestatie van Amsterdam Culturele Hoofdstad van Europa. In Theater Carré wordt Hans van Manens iconische videoballet Live uitgevoerd, bijgewoond door onder meer Koningin Beatrix, Prins Claus en de ministers van Cultuur uit diverse Europese landen. Tegelijkertijd kan het publiek in Het Muziektheater het ballet via een digitale verbinding op een grote video-wall zien. Aansluitend worden in Het Muziektheater Van Manens balletten Corps en Symphonieën der Nederlanden gedanst.

87 / 88

Programmaboek Gastprogrammering
Programmaboek Gastprogrammering

Gastprogrammering Het Muziektheater

Met de opening van Het Muziektheater is ook de afdeling Gastprogrammering Muziektheater in het leven geroepen, die, onder de bezielende leiding van directeur Pieter Hofman, tussen 1987 en 2009 ballet-, opera- en muziektheaterproducties van over de hele wereld naar Amsterdam haalt. Het spits wordt dit seizoen afgebeten door het befaamde Bolsjoi Ballet uit Moskou, dat voorstellingen geeft van de avondvullende balletten Raymonda en De Gouden Eeuw.

Programmaboek Gastprogrammering

Gastprogrammering Het Muziektheater

Met de opening van Het Muziektheater is ook de afdeling Gastprogrammering Muziektheater in het leven geroepen, die, onder de bezielende leiding van directeur Pieter Hofman, tussen 1987 en 2009 ballet-, opera- en muziektheaterproducties van over de hele wereld naar Amsterdam haalt. Het spits wordt dit seizoen afgebeten door het befaamde Bolsjoi Ballet uit Moskou, dat voorstellingen geeft van de avondvullende balletten Raymonda en De Gouden Eeuw. In de seizoenen hierna volgen prestigieuze gezelschappen als The Royal Ballet, Marta Graham Dance Company, Hamburg Ballett, Tokyo Ballet, Merce Cunningham Dance Company, Ballett Frankfurt en Béjart Ballet Lausanne.

Het Zwanenmeer
Het Zwanenmeer - Zoltán Solymosi, Coleen Davis | Foto: Jorge Fatauros
31 maart 1988

Eerste volledig Nederlandse Zwanenmeer

Op 31 maart 1988 gaat het eerste volledig Nederlandse Zwanenmeer in première, in een choreografie van Rudi van Dantzig en met decors en kostuums van Toer van Schayk (die ook de volksdansen in de derde akte voor zijn rekening neemt). De productie wordt - ondanks een aanvankelijk gemengde persontvangst - al snel als een van de belangrijke mijlpalen in de Nederlandse dansgeschiedenis gezien. "Zwanenmeer Van Dantzig mooiste tot nu toe", kopt de Volkskrant.

Het Zwanenmeer Het Zwanenmeer Open afbeelding in een nieuw tabblad

Het Zwanenmeer - Zoltán Solymosi, Coleen Davis | Foto: Jorge Fatauros

Het Zwanenmeer Het Zwanenmeer Open afbeelding in een nieuw tabblad

Het Zwanenmeer - Rachel Beaujean, Alexandra Radius, Amanda Beck | Foto: Jorge Fatauros

Het Zwanenmeer
Het Zwanenmeer

Eerste volledig Nederlandse Zwanenmeer

Op 31 maart 1988 gaat het eerste volledig Nederlandse Zwanenmeer in première, in een choreografie van Rudi van Dantzig en met decors en kostuums van Toer van Schayk (die ook de volksdansen in de derde akte voor zijn rekening neemt). De productie wordt - ondanks een aanvankelijk gemengde persontvangst - al snel als een van de belangrijke mijlpalen in de Nederlandse dansgeschiedenis gezien. "Zwanenmeer Van Dantzig mooiste tot nu toe", kopt de Volkskrant. Bij de premièrevoorstelling worden de hoofdrollen gedanst door Alexandra Radius en Alan Land. Bij de live-televisie-uitzending enkele dagen later zijn dit Coleen Davis en Zoltán Solymosi. "Davis ontroerde als de Witte Zwaan door pure schoonheid, een adembenemende beheersing en een onvoorstelbare lichtheid", aldus het Algemeen Dagblad.

Hans van Manen
Inaugurele lezing Hans van Manen
1 november 1987

Inaugurele rede Hans van Manen

Op 1 november 1987 houdt Hans van Manen zijn inaugurele rede als bijzonder hoogleraar van de Katholieke Universiteit Nijmegen. Het Nationale Ballet danst bij die gelegenheid zijn balletten Sarcasmen en Twilight.

Shamrock
Shamrock - Belle Bonarius, Andrew Kelley, Sabrino van der Kamp, Bruno Barat, Peter Koppers | Foto: Jorge Fatauros

Shamrock

De Amerikaanse, in Parijs werkzame hedendaagse choreograaf Carolyn Carlson maakt met Shamrock een avondvullend werk voor 34 dansers van Het Nationale Ballet, op speciaal voor de gelegenheid geschreven muziek van de beroemde filmcomponist Gabriel Yared. Een productie met een, aldus NRC Handelsblad, "zeer subtiele, heldere bewegingsstijl, een vaak poëtische, bijna breekbare sfeer en een wonderbaarlijke zeggingskracht in surrealistische beelden en situaties". 

Alexandra Radius
30-jarig Dansjubileum Alexandra Radius | Foto: nnb

Alexandra Radius benoemd tot Officier

Ter gelegenheid van haar 30-jarig dansjubileum wordt eerste soliste Alexandra Radius bevorderd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau.

Bread Dances
Bread Dances - Pierre Paradis, Krzysztof Pastor | Foto: Jorge Fatauros

Bread Dances

Een andere opmerkelijke première in dit seizoen is Bread Dances van Édouard Lock, boegbeeld van de op dat moment jongste danssensatie van Canada: het eigenzinnige LaLaLa Human Steps. "Een subliem ballet (..) Wat er aan scherpte, precisie en grilligheid in dans gebeurt, grenst aan het ongelooflijke", schrijft Trouw.

Rudi van Dantzig en Johan Cruijff

Schijnbewegingen

In een bijzondere televisiedocumentaire van de NOS, Schijnbewegingen, legt regisseur Piet Erkelens een relatie tussen dans en voetbal. Namens Ajax staan Johan Cruijff en Marco van Basten centraal in de documentaire, namens Het Nationale Ballet zijn dat Rudi van Dantzig en Clint Farha. Cruijff bezoekt tijdens de draaiperiode ook een aantal repetities en voorstellingen van Het Nationale Ballet, waarbij hij onder meer opmerkt dat "dansers veel harder werken dan voetballers". 

Rudi van Dantzig en Johan Cruijff | Beeld: Nederlandse Omroep Stichting

88 / 89

Henny Jurriëns en Judith James
Henny Jurriëns en Judith James | Foto: Jorge Fatauros
4 mei 1989

Henny Jurriëns en Judith James

Op 9 april 1989 komen voormalig eerste solist Henny Jurriëns en voormalig tweede soliste Judith James bij een auto-ongeluk in Canada - waar ze sinds 1986 wonen - om het leven. Hun driejarige dochter Isa overleeft het ongeluk. Het nieuws leidt tot grote verslagenheid in de Nederlandse danswereld. Het Nationale Ballet houdt op 4 mei 1989 een herdenkingsbijeenkomst in de Amsterdamse Stadsschouwburg.

Groosland
Groosland - Kerrie Szuch, Ted Brandsen | Foto: Jorge Fatauros

Groosland

Een vanaf het eerste moment geweldige publieksfavoriet is Maguy Marins Groosland, ook wel het 'dikkertjesballet' genoemd, vanwege de kostumering van Casanova, waarbij het lijkt alsof de dansers naakt zijn en een veelvoud aan gewicht meetorsen. "Een verrukkelijk, knap gemaakt werk met een onbevangen speelsheid die je in de dans niet vaak meer ziet", aldus NRC Handelsblad.

Het Zwanenmeer - Coleen Davis | Foto: Jorge Fataurus
Het Zwanenmeer - Coleen Davis | Foto: Jorge Fataurus

Prijzenregen

Tijdens het jaarlijkse Theatergala van de VSCD ontvangt voormalig eerste solist Han Ebbelaar de Gouden Theaterdansprijs. De VSCD-Choreografieprijs gaat naar Rudi van Dantzig, als eerbetoon voor zijn Zwanenmeer. Op het derde Nieuwjaarsgala van Het Nationale Ballet, op 1 januari 1989, ontvangt danseres Coleen Davis de eerste Alexandra Radius Prijs van de Stichting Vrienden van Het Nationale Ballet.

The Sleeping Beauty
The Sleeping Beauty - Coleen Davis, Zoltán Solymosi | Foto: Jorge Fatauros

Sleeping Beauty voor het eerst in Het Muziektheater

In maart 1989 is Sir Peter Wrights The Sleeping Beauty voor het eerst in Het Muziektheater (nu Nationale Opera & Ballet) te zien. De choreograaf en ontwerper Philip Prowse passen hun productie uit 1981 aan voor de veel grotere toneelmaten van het nieuwe theater. 

The Sleeping Beauty The Sleeping Beauty Open afbeelding in een nieuw tabblad

The Sleeping Beauty - Coleen Davis, Zoltán Solymosi | Foto: Jorge Fatauros

Sleeping Beauty Sleeping Beauty Open afbeelding in een nieuw tabblad

The Sleeping Beauty - Andrew Butling, Alan Land, Esther Protzman, Susan Pond | Foto: Jorge Fatauros

The Sleeping Beauty
Sleeping Beauty

Sleeping Beauty voor het eerst in Het Muziektheater

In maart 1989 is Sir Peter Wrights The Sleeping Beauty voor het eerst in Het Muziektheater (nu Nationale Opera & Ballet) te zien. De choreograaf en ontwerper Philip Prowse passen hun productie uit 1981 aan voor de veel grotere toneelmaten van het nieuwe theater. 

Taiwan en Canada

Voor het eerst treedt Het Nationale Ballet op in Taiwan. In de hoofdstad Taipeh worden vijf voorstellingen gegeven van Sir Peter Wrights Giselle. Voorts verzorgt het gezelschap de zogeheten contraprestatie tijdens een staatsbezoek aan Canada van Koningin Beatrix en Prins Claus, waarbij Van Manens Adagio Hammerklavier en Van Dantzigs Vier letzte Lieder worden uitgevoerd.

Voor, tijdens en na het feest, Erna Droog | Foto: Jorge Fatauros

Nationale Balletacademie

Na een fusie in 1987 tussen de Nel Roos Academie voor Ballet en de Scapino Dansacademie wordt in 1988 de samengevoegde Opleiding Klassiek Ballet omgedoopt tot Nationale Balletacademie, met Erna Droog als eerste artistiek leider. 

Voor, tijdens en na het feest, Erna Droog | Foto: Jorge Fatauros

89 / 90

Afscheid Alexandra Radius
Afscheid Alexandra Radius - Han Ebbelaar, Fred Berlips | Foto: Joris van Bennekom
20 juni 1990

Afscheid van en koninklijke onderscheiding voor Alexandra Radius

Op 20 juni 1990 neemt eerste soliste Alexandra Radius afscheid van Het Nationale Ballet, op de voor een balletdanser uitzonderlijk hoge leeftijd van bijna 48 jaar. Tijdens haar afscheidsvoorstelling danst ze onder meer Michel Fokines beroemde solo De stervende zwaan, de balkon-pas de deux uit Rudi van Dantzigs Romeo en Julia en Hans van Manens De maan in de trapeze (uit 1959) en Corps.

Afscheid Alexandra Radius Afscheid Alexandra Radius Open afbeelding in een nieuw tabblad

Afscheid Alexandra Radius - Han Ebbelaar, Fred Berlips|  Foto: Joris van Bennekom

Afscheid Alexandra Radius
20 juni 1990

Afscheid Alexandra Radius

Op 20 juni 1990 neemt eerste soliste Alexandra Radius afscheid van Het Nationale Ballet, op de voor een balletdanser uitzonderlijk hoge leeftijd van bijna 48 jaar. Tijdens haar afscheidsvoorstelling danst ze onder meer Michel Fokines beroemde solo De stervende zwaan, de balkon-pas de deux uit Rudi van Dantzigs Romeo en Julia en Hans van Manens De maan in de trapeze (uit 1959) en Corps. Twee dagen na de voorstelling wordt ze ontvangen op Paleis Huis ten Bosch, waar Koningin Beatrix haar de Eremedaille voor Kunst en Wetenschap in de Huisorde van Oranje-Nassau uitreikt. Eerder in het seizoen ontving Radius samen met haar echtgenoot Han Ebbelaar ook al de Oeuvreprijs van de VSCD.

Requiem - Toer van Schayk
Requiem - Caroline Sayo Iura, Andrew Kelley | Foto: Jorge Fatauros

Requiem

De belangrijkste première in dit seizoen is Toer van Schayks Requiem op Mozarts gelijknamige dodenmis.

Anton Koolhaas noemt het ballet in Vrij Nederland meteen na de première een "belangrijke aanwinst voor Het Nationale Ballet". 

Requiem Requiem Open afbeelding in een nieuw tabblad

Requiem - Bruno Barat | Foto: Jorge Fatauros

Requiem

Requiem - Toer van Schayk

De belangrijkste première in dit seizoen is Toer van Schayks Requiem op Mozarts gelijknamige dodenmis. Naast Het Balletorkest werken het Nederlands Theaterkoor en vier vocale solisten mee aan de serie premièrevoorstellingen. Anton Koolhaas noemt het ballet in Vrij Nederland meteen na de première een "belangrijke aanwinst voor Het Nationale Ballet". 

Afscheid Joanne Zimmerman
Afscheid Joanne Zimmerman - Joanne Zimmerman, Peter Wright | Foto: Jorge Fatauros

Joanne Zimmerman

Ook eerste soliste Joanne Zimmerman neemt na 18 jaar afscheid van het danspodium. In de laatste jaren van haar carrière was ze onder meer een onovertroffen Carabosse in Sir Peter Wrights Sleeping Beauty en daarnaast vertolkte ze belangrijke rollen in het werk van Rudi van Dantzig, Toer van Schayk en George Balanchine. In 1991 eert Dansersfonds '79 haar hiervoor met de Prijs van Verdienste. 

Tweede tournee naar Griekenland
Tweede tournee naar Griekenland

Tweede tournee naar Griekenland

Aan het einde van het seizoen treedt Het Nationale Ballet voor de tweede keer op in het Herodes Atticus-openluchttheater, aan de voet van de Acropolis in Athene. Uitgevoerd worden werken van Van Dantzig, Van Manen, Van Schayk en Balanchine. 

90 / 91

Wayne Eagling adviseur
Rudi van Dantzig en Wayne Eagling | Foto: Jorge Fatauros

Wayne Eagling adviseur

Vooruitlopend op zijn aanstelling als artistiek directeur wordt de Canadees Wayne Eagling benoemd tot artistiek adviseur. Eagling is op dat moment nog verbonden aan The Royal Ballet in Londen, waar hij een indrukwekkende carrière als eerste solist heeft opgebouwd. 

Artifact - Rachel Beaujean, Pierre Paradis, Jeanette Vondersaar, Alan Land, Coleen Davis | Foto: Jorge Fatauros
Artifact - Rachel Beaujean, Pierre Paradis, Jeanette Vondersaar, Alan Land, Coleen Davis | Foto: Jorge Fatauros

William Forsythe's Artifact

Ter gelegenheid van het Holland Festival 1991 presenteert het Nationale Ballet met het tweede deel uit Artifact voor het eerst een werk van William Forsythe, een van de grootste dansvernieuwers van de 20ste eeuw. Twee jaar later neemt het gezelschap het complete ballet op het repertoire, dat aldus het Algemeen Dagblad "meesterlijk, overdonderend en ongrijpbaar" is. 

Corps
Corps - Rachel Beaujean, Andrew Kelley | Foto: Jorge Fatauros
11 mei 1991

Zilveren huwelijk Koningin Beatrix en Prins Claus

Op 11 mei 1991 danst Het Nationale Ballet Rudi van Dantzigs Vier letzte Lieder, Hans van Manens Corps en Toer van Schayks duet De chimaera van LA ter gelegenheid van het zilveren huwelijk van Koningin Beatrix en Prins Claus. De voorstelling wordt live uitgezonden door de NOS-televisie. 

Pyrrhische dansen IV - Caroline Sayo Iura, Bruno Barat, Valerie Valentine | Foto: Jorge Fatauros
Pyrrhische dansen IV - Caroline Sayo Iura, Bruno Barat, Valerie Valentine | Foto: Jorge Fatauros

Pyrrhische dansen IV en Les Noces

In dezelfde Holland Festival-editie danst het gezelschap voorts ook de wereldpremière van Toer van Schayks Pyrrhische Dansen IV (het vierde deel van een reeks werken van zijn hand) en de Nederlandse première van Bronislava Nijinska's meesterwerk Les Noces

Les Noces - Rachel Beaujean | Foto: Jorge Fatauros Les Noces - Rachel Beaujean | Foto: Jorge Fatauros Open afbeelding in een nieuw tabblad

Les Noces - Rachel Beaujean | Foto: Jorge Fatauros

Pyrrhische dansen IV - Caroline Sayo Iura, Bruno Barat, Valerie Valentine | Foto: Jorge Fatauros Pyrrhische dansen IV - Caroline Sayo Iura, Bruno Barat, Valerie Valentine | Foto: Jorge Fatauros Open afbeelding in een nieuw tabblad

Pyrrhische dansen IV - Caroline Sayo Iura, Bruno Barat, Valerie Valentine | Foto: Jorge Fatauros

Les Noces - Rachel Beaujean | Foto: Jorge Fatauros
Pyrrhische dansen IV - Caroline Sayo Iura, Bruno Barat, Valerie Valentine | Foto: Jorge Fatauros

Pyrrhische dansen IV en Les Noces

In dezelfde Holland Festival-editie danst het gezelschap voorts ook de wereldpremière van Toer van Schayks Pyrrhische Dansen IV (het vierde deel van een reeks werken van zijn hand) en de Nederlandse première van Bronislava Nijinska's meesterwerk Les Noces. Als een van de eerste vrouwelijke choreografen creëerde Nijinska dit meesterwerk in 1923 voor Diaghilevs legendarische Ballets Russes. Eerder al, in 1983, nam Het Nationale Ballet Nijinska's Les Biches op het repertoire. 

Alan Land

Gouden Theaterdansprijs voor Alan Land

Eerste solist Alan Land ontvangt dit seizoen de Gouden Theaterdansprijs van de VSCD voor onder meer zijn vertolking van de mannelijke hoofdrollen in Giselle, Romeo en Julia en Het Zwanenmeer

Alan Land | Foto: Deen van Meer
Afscheidsvoorstelling Rudi van Dantzig
Want wij weten niet wat wij doen - Margus Spekkers, Rob van Woerkom, Rudi van Dantzig, Leo Besseling, Valerie Valentine, Hein Hazenberg | Foto: Jorge Fatauros
5 juli 1991

Afscheidsvoorstelling Rudi van Dantzig

Op 5 juli 1991 neemt Rudi van Dantzig afscheid als artistiek leider van Het Nationale Ballet. Bij deze gelegenheid wordt hij bevorderd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau en dezelfde titel wordt toegekend aan zakelijk leider Anton Gerritsen, die op dat moment 25 jaar in dienst is. Van Dantzig blijft hierna nog tot 1994 als huischoreograaf verbonden aan Het Nationale Ballet.

Want wij weten niet wat wij doen Want wij weten niet wat wij doen Open afbeelding in een nieuw tabblad

Want wij weten niet wat wij doen - Margus Spekkers, Rob van Woerkom, Rudi van Dantzig, Leo Besseling, Valerie Valentine, Hein Hazenberg | Foto: Jorge Fatauros

Want wij weten niet wat wij doen
5 juli 1991

Afscheidsvoorstelling Rudi van Dantzig

Op 5 juli 1991 neemt Rudi van Dantzig afscheid als artistiek leider van Het Nationale Ballet. Bij deze gelegenheid wordt hij bevorderd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau en dezelfde titel wordt toegekend aan zakelijk leider Anton Gerritsen, die op dat moment 25 jaar in dienst is. Van Dantzig blijft hierna nog tot 1994 als huischoreograaf verbonden aan Het Nationale Ballet. De Vrienden van Het Nationale Ballet eren Van Dantzig een maand voor zijn officiële afscheid met een speciale avond in de Stadsschouwburg, met optredens van diverse voor Van Dantzig belangrijke kunstenaars. 

Romeo en Julia in Londen

Na Van Dantzigs afscheidsvoorstelling in Nederland geeft Het Nationale Ballet zes voorstellingen van zijn meesterwerk Romeo en Julia in het London Coliseum. De eerste voorstelling wordt bijgewoond door (toen nog) Prinses Sarah Windsor-Ferguson, Hertogin van York. De beroemde Britse danscriticus John Percival schrijft in The Times: "Rudi van Dantzig's production of the Prokofiev Romeo and Juliet is probably the most clear and logical I have ever seen in its dramatic detail and development."

Touch your coolness to my fevered brow - Nathalie Caris, Wim Broeckx | Foto: Deen van Meer

De jaren ’90

  • 151 Nieuwe Producties
  • 125 Wereldpremières

91 / 92

Wayne Eagling
Wayne Eagling | Foto: Jorge Fatauros

Wayne Eagling start als artistiek directeur

Canadees Wayne Eagling (1950), voormalig eerste solist van het Engelse Royal Ballet, is met ingang van seizoen 1991/1992 artistiek directeur van Het Nationale Ballet, als opvolger van Rudi van Dantzig. Met zijn nadruk op danstechnische perfectie weet Eagling het niveau van het gezelschap in de hierna volgende jaren verder te verhogen.

Wayne Eagling

Wayne Eagling start als artistiek directeur

Canadees Wayne Eagling (1950), voormalig eerste solist van het Engelse Royal Ballet, is met ingang van seizoen 1991/1992 artistiek directeur van Het Nationale Ballet, als opvolger van Rudi van Dantzig. Met zijn nadruk op danstechnische perfectie weet Eagling het niveau van het gezelschap in de hierna volgende jaren verder te verhogen. Het Nationale Ballet moet, zo is zijn streven, tot de top tien van beste dansgezelschappen in de wereld behoren. Zelf omschrijft hij dat uitgangspunt destijds in dagblad Trouw als volgt: "Vergelijk het met automerken. Ik wil liever dat Het Nationale Ballet met een Ferrari dan met een Volkswagen wordt vergeleken."

Four Sections
Four sections - Robert Bell, Claire Philippart, Rob Sjouke, Joy Bain, Ted Brandsen | Foto: Jorge Fatauros

Four Sections

Na diverse werken voor de jaarlijkse choreografieworkshop te hebben gemaakt én de choreografie voor Gerardjan Rijnders' Bacchanten te hebben verzorgd, creëert Ted Brandsen (sinds 2003 artistiek directeur van Het Nationale Ballet) zijn eerste zelfstandige choreografie voor het reguliere programma van Het Nationale Ballet. Zijn Four Sections, op de gelijknamige muziek van Steve Reich, wordt juichend ontvangen.

Four Sections Four Sections Open afbeelding in een nieuw tabblad

Four sections - Robert Bell, Claire Philippart, Rob Sjouke, Joy Bain, Ted Brandsen | Foto: Jorge Fatauros

Four Sections

Four Sections

Na diverse werken voor de jaarlijkse choreografieworkshop te hebben gemaakt én de choreografie voor Gardjan Rijnders' Bacchanten te hebben verzorgd, creëert Ted Brandsen (sinds 2003 artistiek directeur van Het Nationale Ballet) zijn eerste zelfstanderige choreografie voor het reguliere programma van Het Nationale Ballet. Zijn Four Sections, op de gelijknamige muziek van Steve Reich, wordt juichend ontvangen. "Het werk is een mijlpaal in de nog jonge carrière van de choreograaf. Brandsen overrompelt de toeschouwers met een adembenemend ballet waarvan de dansvreugde afspat", schrijft NRC Handelsblad. Begin 1992 ontvangt Brandsen, mede naar aanleiding van Four Sections, de Perspectiefprijs voor jong scheppend talent.

1 januari 1991

Gastsolisten

Op 1 januari 1991 dansen de Canadese sterdansers Evelyn Hart en Rex Harrington de hoofdrollen in Rudi van Dantzigs Romeo en Julia, tijdens het jaarlijkse Nieuwjaarsgala van Het Nationale Ballet. "Julia tekende haar emoties met een innigheid en diepgang die men maar zelden te zien krijgt en als danspartner en geliefde liet Romeo geen enkele wens onvervuld", aldus De Telegraaf over hun optreden.

Touch your coolness to my fevered brow - Nathalie Caris, Wim Broeckx | Foto: Deen van Meer
Touch your coolness to my fevered brow - Nathalie Caris, Wim Broeckx | Foto: Deen van Meer

Touch your coolness to my fevered brow

Een van de eerste nieuwe namen die Wayne Eagling introduceert is Ashley Page. De Britse choreograaf, die vanwege zijn rebelse werken in zijn vaderland bekend staat als 'The Royal Maverick', creëert met Touch your coolness to my fevered brow een "spetterende choreografie" waarin hij "de toeschouwer meeneemt naar een surrealistische kermis vol heimelijke fantasieën", aldus Algemeen Dagblad.

Voor een verloren soldaat
Voor een verloren soldaat

Voor een verloren soldaat

Regisseur Roeland Kerbosch verfilmt Rudi van Dantzigs prijswinnende, autobiografische debuutroman Voor een verloren soldaat, over zijn herinneringen aan de hongerwinter 1944/1945, die hij doorbracht in Friesland.

Still uit de film Voor een verloren soldaat
Voor een verloren soldaat

Voor een verloren soldaat

Regisseur Roeland Kerbosch verfilmt Rudi van Dantzigs prijswinnende, autobiografische debuutroman Voor een verloren soldaat, over zijn herinneringen aan de hongerwinter 1944/1945, die hij doorbracht in Friesland. Danser Andrew Kelley vertolkt de rol van de soldaat, met wie Van Dantzig zijn eerste seksuele ervaring had. Ook eerste soliste Valerie Valentine heeft een rol in de film. 

92 / 93

Eagling Audi Hofman
Wayne Eagling, Pierre Audi, Pieter Hofman | Fotograaf onbekend

Nieuwe directiestructuur en gezamenlijke educatieve dienst

Nadat in 1991 de besturen van Het Nationale Ballet en De Nederlandse Opera al samenvloeiden in het stichtingsbestuur van Het Muziektheater (nu Nationale Opera & Ballet), bestaat vanaf oktober 1992 ook de directie van het theater uit de directies van beide gezelschappen. Samen met de drie adjunct-directeuren van de Theaterorganisatie, Technische Organisatie en Gastprogrammering vormen zij voortaan het directieteam Muziektheater. Vanaf dit seizoen heeft de organisatie ook een gezamenlijke Educatieve Dienst, onder leiding van Liesbeth Osse.

Symphony
Shostakovich Chamber Symphony - Anna Seidl, Andrew Butling, Clint Farha | Foto: Deen van Meer

En Rond-programma

Voor het eerst treedt Het Nationale Ballet op in de 'piste' van Het Muziektheater. Op een vóór het toneeldoek gebouwd podium worden Maguy Marins Groosland en Hans van Manens Situation gedanst, als ook het eerste (meteen ook groot bezette) werk dat danser/choreograaf Krzysztof Pastor voor het reguliere programma van het gezelschap creëert: Shostakovich Chamber Symphony.

Karin Schnabel
Les Sylphides - Karin Schnabel | Foto: Jorge Fatauros

Prijs van Verdienste voor Karin Schnabel

Het Dansersfonds '79 eert de Nederlandse eerste soliste Karin Schnabel in 1992 met de Prijs van Verdienste. Schnabel, die in 1974 in dienst van de groep kwam, debuteerde op 20-jarige leeftijd als Julia in Rudi van Dantzigs Romeo en Julia. Daarna volgden hoofdrollen in onder meer Giselle, Assepoester en The Sleeping Beauty. Voor deze laatste rol werd ze in Londen persoonlijk gecoacht door Sir Peter Wright.

Petroesjka - Caroline Sayo Iura, Bruno Barat | Foto: Deen van Meer

Kerst met Stravinsky

Kerst met Stravinsky is het eerste grootschalige Stravinsky-programma dat Het Nationale Ballet in de winter van 1992/1993 presenteert. Het programma bevat reprises van drie meesterwerken uit het beroemde, door impresario Serge Diaghilev geïnitieerde Ballets Russes-repertoire: Petroesjka (1911) van Michel Fokine, Les Noces (1923) van Bronislava Nijinska en Apollon musagète(1928) van George Balanchine. 

Petroesjka - Caroline Sayo Iura, Bruno Barat | Foto: Deen van Meer
Diversion of angels - Boris de Leeuw, Karin Schnabel, Jeanette Vondersaar | Foto: Deen van Meer
Diversion of angels - Boris de Leeuw, Karin Schnabel, Jeanette Vondersaar | Foto: Deen van Meer

Martha Graham

Met Diversion of Angels danst Het Nationale Ballet voor het eerst - én als het eerste klassiek getrainde gezelschap wereldwijd - een werk van Martha Graham, de 'moeder van de Amerikaanse moderne dans'. "Grahams verbeelding van de sublimerende kracht van de liefde kreeg een prachtige bezetting (..) Eaglings verlangen naar meer Graham-klassiekers is dan ook zeer gerechtvaardigd", schrijft dagblad Trouw.

Ruins of time

Eerste balletten Wayne Eagling

Artistiek directeur Wayne Eagling maakt zijn eerste werk voor Het Nationale Ballet: Ruins of Time. Een melancholisch ballet, geïnspireerd door de dood van sterdanser Rudolf Nureyev (op 6 januari 1993) en 'alle mensen die stierven vóór het hun tijd was'. Later in het seizoen gaat ook Eaglings Frankenstein, in 1985 gemaakt voor The Royal Ballet, bij Het Nationale Ballet in première.  

Ruins of time - NIcolas Rapaic, Jeanette Vondersaar | Foto: Deen van Meer

93 / 94

Aartsengelen slachten de hemel rood - Rachel Beaujean
Aartsengelen slachten de hemel rood - Rachel Beaujean - tijdens repetitie 1990, choreograaf Rudi van Dantzig | Foto: Deen van Meer

Gouden Theaterdansprijs voor Rachel Beaujean

Tweede soliste Rachel Beaujean wordt in oktober 1993 onderscheiden met de Gouden Theaterdansprijs van de VSCD. Ze krijgt de prijs omdat ze, aldus de jury, diverse stijlen even goed danst en omdat haar aanwezigheid altijd sterk is, of ze nu solo werkt of in de groep. "Wilskracht en overtuiging", aldus het juryrapport, "noemde ze zelf eens de sleutel tot haar danskunst. Toewijding en overgave zouden daaraan kunnen worden toegevoegd".

Artifact

Volledige Artifact op het repertoire

Nadat Het Nationale Ballet in 1991 het tweede deel van William Forsythes Artifact uitbracht, wordt dit seizoen het volledige meesterwerk op het repertoire genomen, dat bij de wereldpremière door Ballett Frankfurt in 1984 'als een bom insloeg'. NRC Handelsblad schrijft naar aanleiding van de Nationale Ballet-première : "Het terugzien van Artifact bevestigde Forsythes unieke positie in choreografenland. De rijkdom aan variatie, de wijze waarop hij onderdelen tot op het bot ontleedt en daarna tot nieuwe vormen smeedt, blijft overweldigend, evenals zijn suggestieve en verwarring scheppende theatrale meesterschap". 

Artifact - Rachel Beaujean, Jahn Magnus Johansen, Coleen Davis | Foto: Deen van Meer
Afscheid Rudi van Dantzig
Afscheid Rudi van Dantzig | Foto: Deen van Meer

Rudi van Dantzig neemt afscheid als huischoreograaf

Aan het einde van seizoen 1993/1994 neemt Het Nationale Ballet afscheid van Rudi van Dantzig, die na zijn vertrek als artistiek leider in 1991 nog als huischoreograaf was aangebleven. Ter gelegenheid hiervan wordt een hommageprogramma gedanst, bestaande uit zijn debuutchoreografie Nachteiland, de wereldpremières van Van Dantzigs Pleisterplaats en Toer van Schayks De omkeerbaarheid van roest én Collective Symphony van Van Dantzig, Van Manen en Van Schayk.

94 / 95

Lissabon - Artifact | Foto: Deen van Meer

Lissabon Culturele Hoofdstad van Europa

Een hoogtepunt in dit seizoen is het optreden van Het Nationale Ballet tijdens de manifestatie Lissabon Culturele Hoofdstad van Europa 1994. William Forsythes Artifact wordt juichend ontvangen in een driemaal volledig uitverkocht Centro Cultural de Bélem.

Lissabon - Artifact | Foto: Deen van Meer
Even the angels fall ...
Even the angels fall - Kumiko Hayakawa, Alfredo Fernandez, Marieke Simons, Boris de Leeuw | Foto: Deen van Meer

Tweemaal Carré

In oktober 1994 presenteert Het Nationale Ballet twee programma's in Theater Carré. Het eerste bestaat uit de wereldpremière van Even the Angels fall… van het opkomende Frans-Algerijnse choreografietalent Redha Benteifour, in combinatie met Hans van Manens iconische videoballet Live. Het tweede programma behelst de wereldpremière van Toer van Schayks avondvullende Amphitheater, waarin hij, aldus Trouw, "veertig jaar kunstenaarschap samenvat in dans". 

Amphitheater Amphitheater Open afbeelding in een nieuw tabblad

Amphitheater - Jane Lord | Foto: Ben van Duin

Amphitheater

Tweemaal Carré

In oktober 1994 presenteert Het Nationale Ballet twee programma's in Theater Carré. Het eerste bestaat uit de wereldpremière van Even the Angels fall… van het opkomende Frans-Algerijnse choreografietalent Redha Benteifour, in combinatie met Hans van Manens iconische videoballet Live. Het tweede programma behelst de wereldpremière van Toer van Schayks avondvullende Amphitheater, waarin hij, aldus Trouw, "veertig jaar kunstenaarschap samenvat in dans". 

23 februari 1995

Ted Brandsens Blue Field

Met Ted Brandsens nieuwe creatie Blue Field, die op 23 februari 1995 zijn wereldpremière in Amsterdam beleeft, treedt Het Nationale Ballet in mei 1995 op in San Francisco tijdens het United We Dance Festival, georganiseerd door het San Francisco Ballet ter viering van de 50ste verjaardag van de Verenigde Naties.

Quando la terra si rimette in movimento
Quando la terra si rimette in movimento - Valerie Valentine | Foto: Ben van Duin

Jan Fabre

De meest spraakmakende première in dit seizoen is Jan Fabres avondvullende Quando la terra si rimette in movimento, op muziek van de Poolse componist Eugeniusz Knapik. De meningen over de creatie zijn zeer verdeeld, variërend van "Fabre maakt furore met dit danswerk - je zou het exerceren kunnen noemen - maar het blijft machtig mooi" tot "De belangrijkste conclusie is dat Fabre geen choreograaf is (..)  In een eentonig traag tempo huppelen en schuiven de dansers in wisselende formaties over het toneel". 

Gouden Theaterdansprijs 1994 - Jeanette Vondersaar
Gouden Theaterdansprijs 1994 - Jeanette Vondersaar, Merel Laseur | Foto: Deen van Meer

Gouden Theaterdansprijs voor Jeanette Vondersaar

De VSCD kent de Gouden Theaterdansprijs 1994 toe aan eerste soliste Jeanette Vondersaar. "Zij beschikt over een bewonderenswaardige techniek en een enorme hoeveelheid energie. Haar innerlijke drive en sensuele temperamentvolle uitstraling maken haar tot een krachtige vrouwelijke soliste", aldus het juryrapport. Ook ontvangt Vondersaar dit seizoen de Alexandra Radius Prijs, uit naam van de Vrienden van Het Nationale Ballet. 

Etudes - Alexander Gouliaev, Larissa Lezhnina

Solisten verruilen Kirov Ballet voor Het Nationale Ballet

Met Larissa Lezhnina en Alexander Gouliaev is het solistentableau van Het Nationale Ballet sinds dit seizoen uitgebreid met twee voormalige sterren van het befaamde Kirov Ballet (nu: Marijinski Ballet). Op tournee in Amsterdam, in 1992, werden de dansers tijdens een repetitie gespot door artistiek directeur Wayne Eagling, die hen bij die gelegenheid een contract aanbood. 

Etudes - Alexander Gouliaev, Larissa Lezhnina | Foto: Deen van Meer

95 / 96

Boris de Leeuw
Boris de Leeuw| Foto: Deen van Meer

Boris de Leeuw bevorderd tot eerste solist

Als eerste Nederlandse danser sinds Henny Jurriëns wordt de 23-jarige Boris de Leeuw met ingang van seizoen 1995/1996 benoemd tot eerste solist. Hij is daarmee de jongste Nederlandse eerste solist die Het Nationale Ballet sinds zijn oprichting in 1961 heeft gekend. Alleen Olga de Haas was jonger - 19 - toen zij in 1964 tot eerste solist werd bevorderd. De Leeuw ontvangt in januari 1996 de Alexandra Radius Prijs, nadat hij in 1993 al was onderscheiden met de Aanmoedigingsprijs van Stichting Dansersfonds '79. 

Language of letting go - Marieke Simons, Alfredo Fernandez | Foto: Deen van Meer

Prijzen voor Marieke Simons en Rachel Beaujean

De 25-jarige Marieke Simons, coryphée van Het Nationale Ballet, ontvangt de Gouden Theaterdansprijs van de VSCD. De jury noemt haar een "zeer veelzijdige danseres, die technisch perfect en met grote bezieling haar vak uitoefent".
Tweede soliste Rachel Beaujean ontvangt dit seizoen de Prijs van Verdienste van Stichting Dansersfonds '79. 

Language of letting go - Marieke Simons, Alfredo Fernandez | Foto: Deen van Meer
Kraton Surakarta
Kraton Surakarta | Foto: Maria-Pia Kille

Voor het eerst ook niet-Westerse dans in Het Muziektheater

Vanaf dit seizoen haalt de afdeling Gastprogrammering van Het Muziektheater, onder leiding van Pieter Hofman, ook een groot aantal niet-Westerse producties naar Nederland. De spits wordt in april 1996 afgebeten door het Indonesische Ensemble van de Kraton Surakarta. 

96 / 97

Clint Farha, Rachel Beaujean
Sarcasmen repetitie - Rachel Beaujean, Clint Farha | Foto: Kors van Bennekom
19 juni 1997

Rachel Beaujean beëindigt haar danscarrière

Op 19 juni 1997 danst tweede soliste Rachel Beaujean haar laatste voorstelling. Twintig jaar na haar start bij Het Nationale Ballet verruilt ze het podium voor een functie als balletmeester (inmiddels is ze adjunct artistiek directeur van het gezelschap). De danseres die jarenlang een van Hans van Manens belangrijkste muzes was, neemt afscheid met Sarcasmen, Van Manens iconische 'ballet voor twee', dat ze samen met Clint Farha talloze keren vertolkte in binnen- en buitenland. 

Notenkraker & Muizenkoning | Foto: Deen van Meer
13 december 1996

Notenkraker & Muizenkoning

Op 13 december 1996 beleeft Notenkraker & Muizenkoning zijn wereldpremière, in een volledig Hollandse interpretatie van artistiek leider Wayne Eagling en huischoreograaf en ontwerper Toer van Schayk.

Notenkraker & Muizenkoning | Foto: Deen van Meer
Notenkraker & Muizenkoning Notenkraker & Muizenkoning Open afbeelding in een nieuw tabblad

Notenkraker & Muizenkoning - Boris de Leeuw, Jane Lord, Alfredo Fernandez | Foto: Deen van Meer

Notenkraker & Muizenkoning Notenkraker & Muizenkoning Open afbeelding in een nieuw tabblad

Notenkraker & Muizenkoning, decorontwerp Toer van Schayk

Notenkraker & Muizenkoning
Notenkraker & Muizenkoning
13 december 1996

Notenkraker & Muizenkoning

Op 13 december 1996 beleeft Notenkraker & Muizenkoning zijn wereldpremière, in een volledig Hollandse interpretatie van artistiek leider Wayne Eagling en huischoreograaf en ontwerper Toer van Schayk. De avondvullende productie, die al snel zal uitgroeien tot een van de grootste publieksfavorieten in de Nederlandse theatergeschiedenis, zorgt tot op de dag van vandaag voor uitverkochte zalen en is inmiddels door meer dan 325.000 mensen gezien. Ook de pers is bij de première unaniem lovend: "Magnifieke Notenkraker" en "Notenkraker & Muizenkoning is een feest van oogverblindende kleuren, decors en kostuums, dat zijn gelijke in Nederland niet kent". 

Hans van Manen - Three pieces for HET
Hans van Manen - Three pieces for HET - Gaël Lambiotte, Sofiane Sylve | Foto: Deen van Meer

Eindelijk weer een nieuwe Van Manen

Voor het eerst sinds Hans van Manens vertrek in 1987 presenteert Het Nationale Ballet weer een nieuw werk van Nederlands belangrijkste choreograaf: Three Pieces for HET. Het ballet wordt met groot enthousiasme ontvangen, waarbij vooral dansers Sofiane Sylve en Gaël Lambiotte - op dat moment respectievelijk nog grand sujet en coryphée - worden geprezen.

Repetitie Three pieces for Het Repetitie Three pieces for Het Open afbeelding in een nieuw tabblad

Repetitie Three Pieces for HET - Kumiko Hayakawa, Sjef Annink, Hans van Manen, Marieke Simons | Foto: Willem Middelkoop

Repetitie Three pieces for Het

Eindelijk weer een nieuwe Van Manen

Voor het eerst sinds Hans van Manens vertrek in 1987 presenteert Het Nationale Ballet weer een nieuw werk van Nederlands belangrijkste choreograaf: Three Pieces for HET. Het ballet wordt met groot enthousiasme ontvangen, waarbij vooral dansers Sofiane Sylve en Gaël Lambiotte - op dat moment respectievelijk nog grand sujet en coryphée - worden geprezen. "Nieuwe choreografie Van Manen glanzend en verfijnd", kopt NRC Handelsblad. Later zal Van Manen het eerste deel van het ballet schrappen, waarna de choreografie als Two Pieces for HET nog vaak zal terugkeren op het repertoire.

Rooster - Nicolas Rapaic, Enrichetta Cavallotti | Foto: Tza Tza
Rooster - Nicolas Rapaic, Enrichetta Cavallotti | Foto: Tza Tza

Rolling Stones

Voor de vierde keer danst Het Nationale Ballet een choreografie waarvoor muziek van The Rolling Stones is gebruikt. Na Visibily… By Chance van Koert Stuyf (1967) en Spoef (1968) en You can't always get what you want (1970) van Robert Kaesen, neemt het gezelschap dit seizoen Rooster van de Britse choreograaf Christopher Bruce op het repertoire. "Het Nationale Ballet gaat op de machotoer (..) Rooster is een ongecompliceerd, puur onderhoudend stuk", aldus de Volkskrant.

Lamentation - Jeanette Vondersaar | Foto: Deen van Meer
Lamentation - Jeanette Vondersaar | Foto: Deen van Meer

Nieuwe Grahams

Nadat de Amerikaanse Martha Graham Dance Company in het vorige seizoen in Het Muziektheater optrad in het kader van de Gastprogrammering, neemt Het Nationale Ballet dit seizoen opnieuw twee werken van de 'hogepriesteres van de moderne dans' op het repertoire:  Embatteled Garden en Lamentation. In 1999 volgen ook nog Acts of Light en Errand into the Maze.

97 / 98

Apollon Musagète - Valerie Valentine | Foto: Deen van Meer
Apollon Musagète - Valerie Valentine | Foto: Deen van Meer

Prijzen voor Valerie Valentine en Caroline Sayo Iura

De Amerikaanse eerste solisten Valerie Valentine en Caroline Sayo Iura worden beiden geëerd. Valentine, die sinds 1973 verbonden is aan Het Nationale Ballet, ontvangt de Gouden Theaterdansprijs van de VSCD voor haar hele oeuvre. Iura, die in 1978 bij de groep kwam, krijgt de Prijs van Verdienste van Dansersfonds '79. De jury noemt haar een "kleine danseres die met haar aanwezigheid een ruimte kan vullen". 

Trois grossiennes - Caroline Sayo Iura, Robert Bell | Foto: Deen van Meer
Trois grossiennes - Caroline Sayo Iura, Robert Bell | Foto: Deen van Meer

Programma's gewijd aan Balanchine, Van Manen en Van Schayk

Naast een programma met drie werken van George Balanchine (Apollon musagète, Serenade en Concerto barocco) presenteert Het Nationale Ballet dit seizoen voor het eerst sinds lange tijd weer een volledig Hans van Manen-programma, bestaande uit zijn succeschoreografieën Metaforen, 5 Tango's en Trois gnossiennes en zijn meest recente creatie voor het gezelschap: Three Pieces for HET

Trois grossiennes - Caroline Sayo Iura, Robert Bell | Foto: Deen van Meer Trois grossiennes - Caroline Sayo Iura, Robert Bell | Foto: Deen van Meer Open afbeelding in een nieuw tabblad

Trois grossiennes - Caroline Sayo Iura, Robert Bell | Foto: Deen van Meer

Trois grossiennes - Caroline Sayo Iura, Robert Bell | Foto: Deen van Meer

Programma's gewijd aan Balanchine, Van Manen en Van Schayk

Naast een programma met drie werken van George Balanchine (Apollon musagète, Serenade en Concerto barocco) presenteert Het Nationale Ballet dit seizoen voor het eerst sinds lange tijd weer een volledig Hans van Manen-programma, bestaande uit zijn succeschoreografieën Metaforen, 5 Tango's en Trois gnossiennes en zijn meest recente creatie voor het gezelschap: Three Pieces for HET. 5 Tango's wordt voor het eerst live begeleid door Carel Kraayenhofs Sexteto Canyengue.

Het seizoen wordt besloten met Sonnetten aan een broer, een volledig Toer van Schayk-programma met daarin De omkeerbaarheid van roest, Spiegels bevriezend en de wereldpremière van De bewerking van het stof.

Verschuiven van tonelen - Jane Lord, Alexander Money-Kyrle | Foto: Jorge Fatauros
Verschuiven van tonelen - Jane Lord, Alexander Money-Kyrle | Foto: Jorge Fatauros
18 maart 1998

Danser Alexander Money-Kyrle overlijdt na val tijdens toneelrepetitie

Tijdens een toneelrepetitie van Romeo en Julia komt de Britse danser Alexander Money-Kyrle op 18 maart 1998 op zeer ongelukkige wijze ten val. Twee dagen later overlijdt hij aan zijn verwondingen. In de Mozes en Aäronkerk vindt later een herdenkingsdienst plaats, in aanwezigheid van zijn familie. 

98 / 99

Zero Hour | Foto: Joris Jan Bos
Zero Hour - Gerald Tibbs en Gioconda Barbuto | Foto: Joris Jan Bos

Succes voor Van Manen in Edinburgh

In augustus 1998 eert het befaamde Edinburgh Festival meesterchoreograaf Hans van Manen met een uitgebreid retrospectief. Het Nationale Ballet presenteert twee programma's gewijd aan zijn werk en ook Nederlands Dans Theater is te gast, met onder meer de wereldpremière van Van Manens Zero Hour. Tijdens het festival ontvangt Van Manen de Archangel, de Edinburgh Festival Critics' Award, ter bekroning van zijn gehele oeuvre.

In the Upper Room - Marisa Lopez | Foto: Deen van Meer
In the Upper Room - Marisa Lopez | Foto: Deen van Meer

All female

Als seizoensopening presenteert Het Nationale Ballet in september 1998 een programma met werk van drie vrouwelijke Amerikaanse choreografen. Nieuw op het repertoire zijn drie creaties van Doris Humphrey, alle gemaakt rond 1930, en Twyla Tharps In the Upper Room uit 1986. Het programma wordt aangevuld met Carolyn Carlsons Slow, heavy and blue - sinds 1984 op het Nationale Ballet-repertoire.

In the Upper Room - Marisa Lopez | Foto: Deen van Meer In the Upper Room - Marisa Lopez | Foto: Deen van Meer Open afbeelding in een nieuw tabblad

In the Upper Room - Marisa Lopez | Foto: Deen van Meer

In the Upper Room - Marisa Lopez | Foto: Deen van Meer

All female

Als seizoensopening presenteert Het Nationale Ballet in september 1998 een programma met werk van drie vrouwelijke Amerikaanse choreografen. Nieuw op het repertoire zijn drie creaties van Doris Humphrey, alle gemaakt rond 1930, en Twyla Tharps In the Upper Room uit 1986. Het programma wordt aangevuld met Carolyn Carlsons Slow, heavy and blue (sinds 1984 op het Nationale Ballet-repertoire). Het Algemeen Dagblad schrijft: "In the Upper Room kreeg een langdurige staande ovatie. De choreografie van Tharp is dan ook een ballet als een wervelstorm, meedogenloos qua dynamiek, tempowisselingen en onverwachte bewegingscombinaties."

Afscheid Clint Farha

Na 26 jaar verbonden te zijn geweest aan Het Nationale Ballet zet eerste solist Clint Farha een punt achter zijn danscarrière. Zijn grote belang voor het gezelschap - met name in de werken van huischoreografen Rudi van Dantzig, Hans van Manen en Toer van Schayk - wordt in alle landelijke kranten onderstreept.

Sarcasmen repetitie - Rachel Beaujean, Clint Farha | Foto: Kors van Bennekom Sarcasmen repetitie - Rachel Beaujean, Clint Farha | Foto: Kors van Bennekom Open afbeelding in een nieuw tabblad

      Clint Farha en Rachel Beaujean tijdens een repetitie van Sarcasmen | Foto: Kors van Bennekom

Sarcasmen repetitie - Rachel Beaujean, Clint Farha | Foto: Kors van Bennekom

Afscheid Clint Farha

Na 26 jaar verbonden te zijn geweest aan Het Nationale Ballet zet eerste solist Clint Farha een punt achter zijn danscarrière. Zijn grote belang voor het gezelschap - met name in de werken van huischoreografen Rudi van Dantzig, Hans van Manen en Toer van Schayk - wordt in alle landelijke kranten onderstreept.

Trouw: "Farha leek een tot leven gewekt Renaissance-beeld. Bernini of Verrochio zouden hun ogen niet geloofd hebben."

De Volkskrant: "Hij was zo'n danser voor wie je een kaartje kocht, ongeacht wat er op het programma stond."

NRC Handelsblad: "Een uitzonderlijke danser (..) Hij laat een intens dankbaar publiek achter."

Toverfluit - Altin Kaftira, Larissa Lezhnina, Wim Broeckx | Foto: Deen van Meer
Toverfluit - Altin Kaftira, Larissa Lezhnina, Wim Broeckx | Foto: Deen van Meer

Toverfluit

In februari 1999 brengen Wayne Eagling en Toer van Schayk hun tweede gezamenlijke avondvullende productie uit: Toverfluit, gebaseerd op Mozarts beroemde opera Die Zauberflöte. Waar hun Notenkraker & Muizenkoning in 1996 een overweldigend succes is, vinden de meeste critici Toverfluit ronduit teleurstellend.

Toverfluit - Altin Kaftira, Larissa Lezhnina, Wim Broeckx | Foto: Deen van Meer Toverfluit - Altin Kaftira, Larissa Lezhnina, Wim Broeckx | Foto: Deen van Meer Open afbeelding in een nieuw tabblad

Toverfluit - Altin Kaftira, Larissa Lezhnina, Wim Broeckx | Foto: Deen van Meer

Toverfluit - Altin Kaftira, Larissa Lezhnina, Wim Broeckx | Foto: Deen van Meer

Toverfluit

In februari 1999 brengen Wayne Eagling en Toer van Schayk hun tweede gezamenlijke avondvullende productie uit: Toverfluit, gebaseerd op Mozarts beroemde opera Die Zauberflöte. Waar hun Notenkraker & Muizenkoning in 1996 een overweldigend succes is, vinden de meeste critici Toverfluit ronduit teleurstellend. "Gedanste Toverfluit drijft vooral op spektakel", aldus de nog milde recensie in NRC Handelsblad. Heb publiek reageert weliswaar enthousiast op de productie, maar toch keert deze na de eerste serie voorstellingen niet meer terug op het repertoire.

Adagio Hammerklavier - Wim Broeckx, Nathalie Caris | Foto: Deen van Meer
Adagio Hammerklavier - Wim Broeckx, Nathalie Caris | Foto: Deen van Meer

Prijs van Verdienste voor Wim Broeckx

Dit seizoen kent het Dansersfonds '79 zijn jaarlijkse Prijs van Verdienste toe aan eerste solist Wim Broeckx, sinds 1982 verbonden aan Het Nationale Ballet. De jury prijst hem vanwege zijn "danstechnische kunnen, zijn doorleefde artistieke invulling van vele rollen, zijn aanstekelijke dansdrift en zijn overduidelijke interesse in collega's". 

David Dawson - Psychic Whack - Sofiane Sylve, Gaël Lambiotte | Foto: Deen van Meer
David Dawson - Psychic Whack - Sofiane Sylve, Gaël Lambiotte | Foto: Deen van Meer

Debuutchoreografie David Dawson

Met Psychic Whack op muziek van Thom Willems maakt de Britse danser David Dawson, na eerdere workshopchoreografieën, zijn eerste ballet voor het reguliere programma van Het Nationale Ballet. "Een dynamisch, spetterend en abstract dansstuk (..) een aaneenschakeling van flitsende (spitzen)combinaties, met continue felle accenten en benen die tot voorbij de oren knallen", aldus het Algemeen Dagblad. 

99 / 00

Artifact in Edinburgh en Brazilië

Voor het tweede achtereenvolgende jaar is Het Nationale Ballet te gast op het Edinburgh Festival. Ditmaal met William Forsythes Artifact. "(..) it's a journey we willingly, and often wonderingly, undergo and its pleasure is compounded by Dutch National Ballet who perform with an entranced intelligence that makes the work seem very much their own", oordeelt The Guardian. Later in het seizoen is Artifact ook te zien in Rio de Janeiro en São Paulo. In de laatste stad wordt ook een speciale kindervoorstelling gegeven, waarbij de kinderen eerst de bewegingen van de zogeheten 'mud woman' uit het ballet krijgen aangeleerd.

Do not go gentle (Pastor) - Jahn Magnus Johansen, Gaël Lambiotte, Wim Broeckx | Foto: Deen van Meer
Do not go gentle (Pastor) - Jahn Magnus Johansen, Gaël Lambiotte, Wim Broeckx | Foto: Deen van Meer

Stravinsky Festival

In februari en maart 2000 presenteert Het Nationale Ballet een Stravinsky Festival, bestaande uit twee programma's, met daarin Apollon musagète, Symphony in Three Movements en Violin Concerto van George Balanchine, Les Noces van Bronislava Nijinska en de wereldpremières van Wayne Eaglings Sacre du Printemps en Krzysztof Pastors Do not go gentle....

Le Sacre du printemps (Eagling) - Sofiane Sylve, Gaël Lambiotte | Foto: Deen van Meer Le Sacre du printemps (Eagling) - Sofiane Sylve, Gaël Lambiotte | Foto: Deen van Meer Open afbeelding in een nieuw tabblad

Le Sacre du printemps (Eagling) - Sofiane Sylve, Gaël Lambiotte | Foto: Deen van Meer

Do not go gentle - Jahn Magnus Johansen, Gaël Lambiotte, Wim Broeckx | Foto: Deen van Meer Do not go gentle - Jahn Magnus Johansen, Gaël Lambiotte, Wim Broeckx | Foto: Deen van Meer Open afbeelding in een nieuw tabblad

Do not go gentle (Pastor) - Jahn Magnus Johansen, Gaël Lambiotte, Wim Broeckx | Foto: Deen van Meer

Le Sacre du printemps (Eagling) - Sofiane Sylve, Gaël Lambiotte | Foto: Deen van Meer
Do not go gentle - Jahn Magnus Johansen, Gaël Lambiotte, Wim Broeckx | Foto: Deen van Meer

Stravinsky Festival

In februari en maart 2000 presenteert Het Nationale Ballet een Stravinsky Festival, bestaande uit twee programma's, met daarin Apollon musagète, Symphony in Three Movements en Violin Concerto van George Balanchine, Les Noces van Bronislava Nijinska en de wereldpremières van Wayne Eaglings Sacre du Printemps en Krzysztof Pastors Do not go gentle.... "Pastor heeft een prachtige balans gevonden tussen sereniteit en theatraliteit (..) Do not go gentle… is een intelligente, aangename, abstracte en gevoelige choreografie", schrijft NRC Handelsblad.

Live - Coleen Davis | Foto: nnb
Live - Coleen Davis | Foto: nnb
9 mei 2000

Afscheidsvoorstelling Coleen Davis

Op 9 mei 2000 neemt eerste soliste Coleen Davis na ruim 23 jaar afscheid van Het Nationale Ballet, in Theater Carré, waar ze het ballet danst waarmee haar carrière 21 jaar eerder een vlucht nam: Live van Hans van Manen. De Volkskrant schreef destijds: "Met het optreden door de prille Coleen Davis (19) werd een ster geboren die een zeldzame, ontroerende schoonheidservaring weet te bewerkstelligen." Een week voor haar afscheidsvoorstelling wordt Davis onderscheiden met de Prijs van Verdienste van Dansersfonds '79. 

Bach Pieces Yumiko Takeshima | Foto: Deen van Meer
Bach Pieces - Yumiko Takeshima | Foto: Deen van Meer

Van Manen opnieuw in Carré

Opnieuw slaan Het Nationale Ballet en Theater Carré de handen ineen: in mei 2000 presenteren zij een Hans van Manen-programma in de piste van Carré, bestaande uit Live, Trois gnossiennes, de Nationale Ballet-première van Black Cake en de wereldpremière van Bach Pieces. Over dit laatste werk schrijft dagblad Trouw: "Samen scheppen de vier dansers die sublimerende, sensuele harmonie (..) In die eendracht proeven zij de vruchten die Van Manen in 45 seizoenen liet rijpen, met adembenemende virtuositeit."

A Million kisses to my skin - Sofiane Sylve, Gaël Lambiotte | Foto: Deen van Meer

A Million Kisses to my Skin

In juni 2000 presenteert Het Nationale Ballet een Bach-programma, met daarin, naast het tweede deel van Artifact, de wereldpremières van Krzysztof Pastors In Light and Shadow en David Dawsons A Million Kisses to my Skin. Dawsons creatie - die samenvalt met zijn afscheid als danser bij het gezelschap - betekent zijn internationale doorbraak. Het ballet wordt tot op de dag van vandaag door gezelschappen wereldwijd gedanst, waaronder het Semperoper Ballett, Wiener Staatsballett, Pacific Northwest Ballet, Royal New Zealand Ballet, Singapore Dance Theater en - in 2022 - het Tokyo Ballet.

A Million kisses to my skin - Sofiane Sylve, Gaël Lambiotte | Foto: Deen van Meer

Danscombinatie

In april en mei 2000 werkt Het Nationale Ballet samen met Dansgroep Krisztina de Châtel en dansgezelschap Leine Roebana mee aan de eerste editie van de Danscombinatie, een initiatief om, met zeer gevarieerde voorstellingen, een nieuw publiek kennis de laten maken met de Nederlandse dans. Het programma is te zien in 25 merendeels kleinere theaters in Nederland.

Access all Areas - Véronique Lauwers | Foto: Deen van Meer
Access all Areas - Véronique Lauwers | Foto: Deen van Meer

Access All Areas

Het seizoen wordt besloten met Access All Areas, waarvoor Het Nationale Ballet samenwerkt met Slagwerk Den Haag. Het publiek wordt over een oplichtende loopplank naar het podium geleid, waar de choreografie van Redha Benteifour en Ashley Page zich op verschillende plaatsen op en achter het toneel afspeelt. Recensenten zijn behoorlijk kritisch over de productie. Zo schrijft dagblad Trouw: "In 85 ronduit afschuwwekkende minuten steekt Het Nationale Ballet Holiday on Ice of de MGM-studio's van Hollywood naar de kroon."

00 / 01

2000 - Erasmusprijs Van Manen - zaal met Koninklijke familie
2000 - Erasmusprijs Van Manen - zaal met Koninklijke familie | Fotograaf onbekend
3 november 2000

Erasmusprijs voor Hans van Manen

Uit handen van Prins Bernhard ontvangt choreograaf Hans van Manen op 3 november 2000 de prestigieuze Erasmusprijs. Met de prijs eert de Stichting Praemium Erasmianum tevens de Nederlandse danskunst als geheel. De Stichting noemt Van Manen "een invloedrijk en inspirerend kunstenaar, die voor de wereld van de dans en voor de dans in de wereld van onschatbare betekenis is". Bij de uitreikingsceremonie in het Koninklijk Paleis op de Dam uit Van Manen fikse kritiek aan het adres van de overheid, bij wie de dans er volgens hem te bekaaid afkomt.

2000 - Erasmusprijs Van Manen - zaal met Koninklijke familie 2000 - Erasmusprijs Van Manen - zaal met Koninklijke familie Open afbeelding in een nieuw tabblad

2000 - Erasmusprijs Van Manen - zaal met Koninklijke familie | Fotograaf onbekend

2000 - Erasmusprijs Van Manen - zaal met Koninklijke familie
3 november 2000

Erasmusprijs voor Hans van Manen

Uit handen van Prins Bernhard ontvangt choreograaf Hans van Manen op 3 november 2000 de prestigieuze Erasmusprijs. Met de prijs eert de Stichting Praemium Erasmianum tevens de Nederlandse danskunst als geheel. De Stichting noemt Van Manen "een invloedrijk en inspirerend kunstenaar, die voor de wereld van de dans en voor de dans in de wereld van onschatbare betekenis is". Bij de uitreikingsceremonie in het Koninklijk Paleis op de Dam uit Van Manen fikse kritiek aan het adres van de overheid, bij wie de dans er volgens hem te bekaaid afkomt. "Zonder subsidie hadden wij het nooit zo ver kunnen brengen als we het vandaag de dag hebben gebracht. Nu worden we op de subsidie bekort. Wat u zelf mee hebt helpen opbouwen, dat helpt u nu met hartstocht weer om zeep", zo stelde hij.

La Sylphide - Marisa Lopez, Enrichetta Cavallotti, Charlotte Chapelier | Foto: Deen van Meer
La Sylphide - Marisa Lopez, Enrichetta Cavallotti, Charlotte Chapelier | Foto: Deen van Meer

Nieuwe versie La Sylphide

Na de versie van Harold Lander in seizoen 1962/1963 brengt Het Nationale Ballet voor de tweede maal August Bournonvilles La Sylphide uit, een van de vroegste, nog bewaard gebleven choreografieën, daterend uit 1832. Ditmaal in de versie van Bournonville-expert Dinna Bjørn, die het ballet ook instudeert. Toer van Schayk tekent voor de nieuwe decors en kostuums.

La Sylphide - Larissa Lezhnina, Viacheslav Samodurov | Foto: Deen van Meer La Sylphide - Larissa Lezhnina, Viacheslav Samodurov | Foto: Deen van Meer Open afbeelding in een nieuw tabblad

La Sylphide - Larissa Lezhnina, Viacheslav Samodurov | Foto: Deen van Meer

La Sylphide - Marisa Lopez, Enrichetta Cavallotti, Charlotte Chapelier | Foto: Deen van Meer La Sylphide - Marisa Lopez, Enrichetta Cavallotti, Charlotte Chapelier | Foto: Deen van Meer Open afbeelding in een nieuw tabblad

La Sylphide - Marisa Lopez, Enrichetta Cavallotti, Charlotte Chapelier | Foto: Deen van Meer

La Sylphide - Larissa Lezhnina, Viacheslav Samodurov | Foto: Deen van Meer
La Sylphide - Marisa Lopez, Enrichetta Cavallotti, Charlotte Chapelier | Foto: Deen van Meer

Nieuwe versie La Sylphide

Na de versie van Harold Lander in seizoen 1962/1963 brengt Het Nationale Ballet voor de tweede maal August Bournonvilles La Sylphide uit, een van de vroegste, nog bewaard gebleven choreografieën, daterend uit 1832. Ditmaal in de versie van Bournonville-expert Dinna Bjørn, die het ballet ook instudeert. Toer van Schayk tekent voor de nieuwe decors en kostuums. "Het Nationale Ballet blinkt uit in elegantie en precies voetenwerk. Met Larissa Lezhnina vederlicht als Sylphide en Artem Yachmennikov als een flamboyante James", aldus het Algemeen Dagblad.

Nominatie Laurence Olivier Award voor Hans van Manens Live

In mei 2001 geeft Het Nationale Ballet zes voorstellingen in het Sadler's Wells Theatre in Londen. Verdeeld over twee programma's worden werken van George Balanchine, Krzysztof Pastor en diverse choreografieën van Hans van Manen gedanst, waarbij Live in beide programma's het slotballet is.  Enkele maanden later wordt Live genomineerd voor een Laurence Olivier Award. 

Kurt Weill - Raphaël Coumes-Marquet, Kumiko Hayakawa | Foto: Deen van Meer
Kurt Weill - Raphaël Coumes-Marquet, Kumiko Hayakawa | Foto: Deen van Meer

Kurt Weill

Met Kurt Weill presenteert danser/huischoreograaf Krzysztof Pastor zijn eerste avondvullende ballet, gezet op een collage van composities van de Duitse componist. De Volkskrant: "Pastor en Weill zorgen een avond lang voor dansgenot (..) Dans, beeld, muziek en zang gaan naadloos samen in dit Gesamtkunstwerk." De productie wordt in 2002 in drie categorieën genomineerd voor een Prix Benois de la Danse, ook wel de 'Oscar van de dans' genoemd.

Kurt Weill - Raphaël Coumes-Marquet, Kumiko Hayakawa | Foto: Deen van Meer Kurt Weill - Raphaël Coumes-Marquet, Kumiko Hayakawa | Foto: Deen van Meer Open afbeelding in een nieuw tabblad

Kurt Weill - Raphaël Coumes-Marquet, Kumiko Hayakawa | Foto: Deen van Meer

Kurt Weill | Foto: Deen van Meer
Kurt Weill - Raphaël Coumes-Marquet, Kumiko Hayakawa | Foto: Deen van Meer

Kurt Weill

Met Kurt Weill presenteert danser/choreograaf Krzysztof Pastor zijn eerste avondvullende ballet, gezet op een collage van composities van de Duitse componist. De Volkskrant: "Pastor en Weill zorgen een avond lang voor dansgenot (..) Dans, beeld, muziek en zang gaan naadloos samen in dit Gesamtkunstwerk." De productie wordt in 2002 in drie categorieën genomineerd voor een Prix Benois de la Danse, ook wel de 'Oscar van de dans' genoemd.

6 juni 2001

Staatsbezoek Rusland

Op 6 juni 2001 verzorgt Het Nationale Ballet de zogeheten contraprestatie tijdens een staatsbezoek van Koningin Beatrix aan Rusland. In aanwezigheid van president Poetin danst het gezelschap in het Maly-theater in Moskou het tweede deel uit William Forsythes Artifact, Hans van Manens Adagio Hammerklavier en het vierde deel van George Balanchines Brahms Schönberg Kwartet.

Schoolmatinees in Het Muziektheater | Foto: nnb
9 oktober 2000

Eerste schoolmatinee in Het Muziektheater

Op initiatief van artistiek directeur Wayne Eagling vindt op 9 oktober 2000 de eerste schoolmatinee in Het Muziektheater (nu Nationale Opera & Ballet) plaats, en wel van een ingekorte versie van The Sleeping Beauty, gepresenteerd door Yvon Jaspers. Het is nog een proef (circa 500 schoolkinderen zijn aanwezig), maar vanaf dit moment worden basisschoolleerlingen uit Amsterdam en de rest van Noord-Holland regelmatig verrast op speciaal voor hen bewerkte versies van de grote balletklassiekers. Zo bezoeken op 14 september 2001 1000 kinderen Sir Frederick Ashtons Assepoester. Deze voorstelling wordt gepresenteerd door Kasper van Kooten.
 

Schoolmatinees in Het Muziektheater | Fotograaf onbekend
Schoolmatinees in Het Muziektheater | Foto: nnb Schoolmatinees in Het Muziektheater | Foto: nnb Open afbeelding in een nieuw tabblad

Schoolmatinees in Het Muziektheater | Foto: nnb

Schoolmatinees in Het Muziektheater | Foto: nnb
9 oktober 2000

Eerste schoolmatinee in Het Muziektheater

Op initiatief van artistiek directeur Wayne Eagling vindt op 9 oktober 2000 de eerste schoolmatinee in Het Muziektheater (nu Nationale Opera & Ballet) plaats, en wel van een ingekorte versie van The Sleeping Beauty, gepresenteerd door Yvon Jaspers. Het is nog een proef (circa 500 schoolkinderen zijn aanwezig), maar vanaf dit moment worden basisschoolleerlingen uit Amsterdam en de rest van Noord-Holland regelmatig verrast op speciaal voor hen bewerkte versies van de grote balletklassiekers. Zo bezoeken op 14 september 2001 1000 kinderen Sir Frederick Ashtons Assepoester. Deze voorstelling wordt gepresenteerd door Kasper van Kooten.

Voorafgaand aan de schoolmatinees nemen de leerlingen deel aan een uitgebreid educatieprogramma, waarbij hun eigen creativiteit niet alleen met dansworkshops gestimuleerd wordt, maar bijvoorbeeld ook door het maken van affiches, tekeningen of een speciale uitgave met betrekking tot de betreffende voorstelling. Bij iedere productie wordt ook een website ontwikkeld die leerkrachten en leerlingen samen kunnen bekijken. Zie bijvoorbeeld: Lesmateriaal Notenkraker en Muizenkoning  

Reuven Voremberg neemt afscheid | Foto: Yvonne Witte
Reuven Voremberg neemt afscheid | Foto: Yvonne Witte

Reuven Voremberg met pensioen

Na meer dan 40 jaar aan Het Nationale Ballet verbonden te zijn geweest - eerst als danser, daarna als balletmeester en vervolgens als hoofd van de artistieke staf - gaat Reuven Voremberg dit seizoen met pensioen. Het Balanchine-programma dat het gezelschap in september 2000 presenteert, wordt aan hem opgedragen, en bij de premièrevoorstelling wordt Voremberg benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. 

Jane Lord na haar afscheidsvoorstelling
Jane Lord na haar afscheidsvoorstelling | Fotograaf onbekend
1 november 2000

Prijzen Dansersfonds voor Jane Lord en Krzysztof Pastor

Op 1 november 2000 ontvangt eerste soliste Jane Lord de Prijs van Verdienste van Dansersfonds '79. Dit gebeurt kort na haar afscheidsvoorstelling, waarbij ze de rol van de Seringenfee vertolkt in Sir Peter Wrights Sleeping Beauty. Krzysztof Pastor ontvangt de (eenmalige) Choreografieprijs van het fonds. 

La Bayadère - ensemble | Foto: Angela Sterling

De jaren ’00

  • 152 Nieuwe Producties
  • 114 Wereldpremières

01 / 02

Andante Festivo - Sofiane Sylve en Viacheslav Samodurov | Foto: Deen van Meer
Andante Festivo - Sofiane Sylve en Viacheslav Samodurov | Foto: Deen van Meer
31 augustus 2001

Veertigjarig bestaan

In aanwezigheid van Koningin Beatrix wordt op 31 augustus 2001 de 40ste verjaardag van Het Nationale Ballet gevierd met een feestelijk gala in Het Muziektheater (nu Nationale Opera & Ballet). Hans van Manen maakt speciaal voor de gelegenheid Andante Festivo, een “glinsterend duet vol kibbelende ondertonen” voor dansers Sofiane Sylve en Viacheslav Samodurov.

Andante Festivo - Sofiane Sylve en Viacheslav Samodurov | Foto: Deen van Meer Andante Festivo - Sofiane Sylve en Viacheslav Samodurov | Foto: Deen van Meer Open afbeelding in een nieuw tabblad

Andante Festivo - Sofiane Sylve en Viacheslav Samodurov | Foto: Deen van Meer

Andante Festivo - Sofiane Sylve en Viacheslav Samodurov | Foto: Deen van Meer
31 augustus 2001

Veertigjarig bestaan

In aanwezigheid van Koningin Beatrix wordt op 31 augustus 2001 de 40ste verjaardag van Het Nationale Ballet gevierd met een feestelijk gala in Het Muziektheater (nu Nationale Opera & Ballet). Hans van Manen maakt speciaal voor de gelegenheid Andante Festivo, een “glinsterend duet vol kibbelende ondertonen” voor dansers Sofiane Sylve en Viacheslav Samodurov. Daarnaast bevat het programma de Nationale Ballet-première van William Forsythes The Vertiginous Thrill of Exactitude (zie ook bij repertoire) en de wereldpremière van Toer van Schayks Echo’s. De balletten worden afgewisseld met speeches van gastsprekers Jasperina de Jong, Humberto Tan, Henk van Os, Emmy Verheij en Jeltje van Nieuwenhoven. Ter gelegenheid van het jubileum verschijnt Off Stage, een fotoboek van Dana Lixenberg over het dansersleven achter de schermen.

The Vertiginous Thrill of Exactitude - Sofiane Sylve en Yumiko Takeshima | Foto: Deen van Meer
The Vertiginous Thrill of Exactitude - Sofiane Sylve en Yumiko Takeshima | Foto: Deen van Meer

Twee nieuwe Forsythes op het repertoire

Een dag na de première van The Vertiginous Thrill of Exactitude neemt Het Nationale Ballet ook Forsythes Approximate Sonata op het repertoire. Beide choreografieën creëerde hij in 1996 voor het door hem geleide Ballett Frankfurt. “Dit ballet is geen spel van afgemeten pasjes, maar een uitbarsting van fysiek power play en lef, waar de vonken van afschieten”, schrijft Trouw over het eerste werk.

Ted Brandsen | Fotograaf onbekend
Ted Brandsen | Fotograaf onbekend
1 januari 2002

Ted Brandsen adjunct artistiek directeur en huischoreograaf

Nadat hij vier jaar lang het West Australian Ballet in Perth leidde, keert Ted Brandsen terug bij Het Nationale Ballet. Brandsen danste van 1981 tot 1991 bij het gezelschap, waar hij ook zijn eerste choreografieën maakte. Per 1 januari 2002 is hij benoemd tot adjunct artistiek directeur en huischoreograaf.

Onegin - Nathalie Caris en Nicolas Rapaic | Foto: Deen van Meer

John Cranko's Onegin

Voor het eerst danst Het Nationale Ballet John Cranko's beroemde balletepos Onegin (in 1965 gecreëerd voor het Stuttgarter Ballett), naar de gelijknamige roman in versvorm van Alexander Poesjkin. “Onegin biedt heel veel dat het oog streelt en het romantische hart beroert (..) Nathalie Caris was een ingetogen, zeer geloofwaardige Tatiana en ze was werkelijk uitstekend in het grote slotduet waarin zij op magistrale wijze de verscheurde passie liet zien van een vrouw die haar gevoelens onder controle wil en moet houden”, aldus NRC Handelsblad.

Onegin - Nathalie Caris en Nicolas Rapaic | Foto: Deen van Meer

Assepoester op tournee

Begin 2002 danst Het Nationale Ballet drie voorstellingen van Sir Frederick Ashtons Assepoester in Dijon, Frankrijk. Het is voor het eerst sinds bijna tien jaar dat het gezelschap een avondvullende productie buiten Nederland presenteert. Het succes van de optredens leidt tot diverse uitnodigingen uit andere Franse steden.

The Cage - Altin Kaftira en Nathalie Caris | Foto: Deen van Meer
The Cage - Altin Kaftira en Nathalie Caris | Foto: Deen van Meer

Voor het eerst werk van Jerome Robbins

Met The Cage neemt Het Nationale Ballet dit seizoen ook voor het eerst een werk van de Amerikaanse choreograaf Jerome Robbins (bekend van West Side Story en zijn creaties voor het New York City Ballet) op het repertoire.

1 februari 2002

Optreden in de Arena aan de vooravond van Koninklijk huwelijk

Op de avond voorafgaand aan het huwelijk van Kroonprins Willem-Alexander en Máxima Zorreguieta - dat op 2 februari 2002 plaatsvindt - danst Het Nationale Ballet in de Amsterdamse Arena een duet uit Maguy Marins Groosland, tijdens een live op televisie uitgezonden programma ter gelegenheid van het huwelijk.

Tao - Kumiko Hayakawa en Rubinald Rofino Pronk | Foto: Deen van Meer
Tao - Kumiko Hayakawa en Rubinald Rofino Pronk | Foto: Deen van Meer

Andriessen-programma

In februari 2002 wijdt Het Nationale Ballet een programma aan componist Louis Andriessen, met daarin naast Hans van Manens Symphonieën der Nederlanden twee premièrewerken: Tao van Krzysztof Pastor en Slag van de gevierde hedendaagse choreografe Krisztina de Châtel, die hiermee haar debuut bij het gezelschap maakt.

Tao - Kumiko Hayakawa en Rubinald Rofino Pronk | Foto: Deen van Meer Tao - Kumiko Hayakawa en Rubinald Rofino Pronk | Foto: Deen van Meer Open afbeelding in een nieuw tabblad

Tao - Kumiko Hayakawa en Rubinald Rofino Pronk | Foto: Deen van Meer

Slag - Arij van Giesen, Alexandre Tardy en Jonatas Albequerque | Foto: Deen van Meer Slag - Arij van Giesen, Alexandre Tardy en Jonatas Albequerque | Foto: Deen van Meer Open afbeelding in een nieuw tabblad

Slag - Arij van Giesen, Alexandre Tardy en Jonatas Albequerque | Foto: Deen van Meer

Tao - Kumiko Hayakawa en Rubinald Rofino Pronk | Foto: Deen van Meer
Slag - Arij van Giesen, Alexandre Tardy en Jonatas Albequerque | Foto: Deen van Meer

Andriessen-programma

In februari 2002 wijdt Het Nationale Ballet een programma aan componist Louis Andriessen, met daarin naast Hans van Manens Symphonieën der Nederlanden twee premièrewerken: Tao van Krzysztof Pastor en Slag van de gevierde hedendaagse choreografe Krisztina de Châtel, die hiermee haar debuut bij het gezelschap maakt.

Agon - Francis Sinceretti en Sonja Marchiolli | Foto: Jorge Fatauros
Agon - Francis Sinceretti en Sonja Marchiolli | Foto: Jorge Fatauros

Prijzen voor Francis Sinceretti en Sonja Marchiolli

Francis Sinceretti, van 1971 tot 1986 als eerste solist verbonden aan Het Nationale Ballet, ontvangt de Gouden Theaterdansprijs van de VSCD. Balletmeester en voormalig eerste soliste Sonja Marchiolli wordt onderscheiden met de Prijs van Verdienste van het Dansersfonds '79.

02 / 03

Ted Brandsen | Foto: Deen van Meer
Ted Brandsen | Foto: Deen van Meer
1 juli 2003

Ted Brandsen volgt Wayne Eagling op

Op 1 juli 2003 volgt Ted Brandsen (1954) Wayne Eagling op als artistiek directeur, nadat hij vanaf januari 2002 al adjunct artistiek directeur van Het Nationale Ballet was. Brandsen vernieuwt in de hierna volgende jaren onder meer het avondvullende repertoire, introduceert nieuwe topchoreografen en zorgt voor meer spreiding van de voorstellingen in Nederland.

Ted Brandsen | Foto: Deen van Meer
1 juli 2003

Ted Brandsen volgt Wayne Eagling op

Op 1 juli 2003 volgt Ted Brandsen (1954) Wayne Eagling op als artistiek directeur, nadat hij vanaf januari 2002 al adjunct artistiek directeur van Het Nationale Ballet was. Brandsen vernieuwt in de hierna volgende jaren onder meer het avondvullende repertoire, introduceert nieuwe topchoreografen en zorgt voor meer spreiding van de voorstellingen in Nederland. Ook gaat Het Nationale Ballet onder zijn leiding weer regelmatig op tournee naar het buitenland. Met de galavoorstelling Wayne's World neemt Het Nationale Ballet op 22 juni 2003 afscheid van Wayne Eagling.

Light Journey - Jaione Zabala, Arij van Giesen en Britt Juleen | Foto: Deen van Meer
Light Journey - Jaione Zabala, Arij van Giesen en Britt Juleen | Foto: Deen van Meer

Nieuw Amsterdam

Voor het programma Nieuw Amsterdam creëren David Dawson en Ted Brandsen in 2002 respectievelijk The Grey Area en Light Journey. Dawsons choreografie - zijn derde werk voor het gezelschap - wordt genomineerd voor de Britse Critics’ Circle National Dance Award.

Tao - Sefton Clarke en Krzysztof Pastor | Foto: Deen van Meer
Tao - Sefton Clarke en Krzysztof Pastor | Foto: Deen van Meer

Krzysztof Pastor huischoreograaf

Krzysztof Pastor (1956) wordt met ingang van 2003 benoemd tot huischoreograaf, een positie die hij tot 2017 zal bekleden. Pastor danste van 1985 tot 1995 bij Het Nationale Ballet en maakte zijn eerste werken voor de choreografieworkshop van het gezelschap.

Carmen
12 februari 2003

Carmen

Op 12 februari 2003 beleeft Ted Brandsens succesproductie Carmen haar Nederlandse première. Brandsen creëerde het ballet in 1999 voor het West Australian Ballet. De productie werd onderscheiden met de Australian Dance Award en werd uitgezonden op de Australische televisie.

Carmen - Yaset Rosell, Féderico Bonelli, Dmitri Kondratov en Igone de Jongh | Foto: Deen van Meer
Carmen - Yaset Rosell, Féderico Bonelli, Dmitri Kondratov en Igone de Jongh | Foto: Deen van Meer Carmen - Yaset Rosell, Féderico Bonelli, Dmitri Kondratov en Igone de Jongh | Foto: Deen van Meer Open afbeelding in een nieuw tabblad

Carmen - Yaset Rosell, Féderico Bonelli, Dmitri Kondratov en Igone de Jongh | Foto: Deen van Meer

Carmen - Altin Kaftira en Igone de Jongh | Foto: Deen van Meer Carmen - Altin Kaftira en Igone de Jongh | Foto: Deen van Meer Open afbeelding in een nieuw tabblad

Carmen - Altin Kaftira en Igone de Jongh | Foto: Deen van Meer

Carmen - Yaset Rosell, Féderico Bonelli, Dmitri Kondratov en Igone de Jongh | Foto: Deen van Meer
Carmen - Altin Kaftira en Igone de Jongh | Foto: Deen van Meer
12 februari 2003

Carmen

Op 12 februari 2003 beleeft Ted Brandsens succesproductie Carmen haar Nederlandse première. Brandsen creëerde het ballet in 1999 voor het West Australian Ballet. De productie werd onderscheiden met de Australian Dance Award en werd uitgezonden op de Australische televisie. In Nederland is Carmen niet alleen een grote publiekshit, het ballet betekent ook een belangrijke doorbraak voor tweede soliste Igone de Jongh. NRC Handelsblad: “Zij ontwikkelt zich steeds meer tot een prominent danseres met een ware solistische allure.”