Naar homepage

De geschiedenis van Het Nationale Ballet

Duik, door deze tijdlijn te bekijken, in de rijke geschiedenis van Het Nationale Ballet. De tijdlijn belicht de hoogtepunten uit het repertoire en geeft een overzicht van de ontwikkeling van het gezelschap sinds zijn oprichting in 1961. Laat je meevoeren door alle verhalen en geniet van de vele, regelmatig niet eerder gepubliceerde archiefbeelden.

Blown in the gentle wind

De jaren ’70

  • 89 Nieuwe Producties
  • 58 Wereldpremières

71 / 72

Siegfried Regeling
Roland Casenave, Han Ebbelaar en Alexandra Radius | Foto: Siegfried Regeling

Van Dantzig enig artistiek leider

Na het vertrek van Benjamin Harkarvy stemt Rudi van Dantzig erin toe voortaan enig artistiek leider te zijn. Hij bekleedt deze functie 20 jaar lang, tot 1991.

Kors Van Bennekom

Van Dantzig enig artistiek leider

Na het vertrek van Benjamin Harkarvy stemt Rudi van Dantzig erin toe voortaan enig artistiek leider te zijn. Hij bekleedt deze functie 20 jaar lang, tot 1991. Balletmeesters Roland Casenave, Robert Fisher, Ivan Kramer en later ook Reuven Voremberg fungeren tijdens de eerste seizoenen van zijn leiderschap als artistieke adviescommissie. 

Eerste Van Manens
Alexandra Radius en Han Ebbelaar in Twilight | Foto: Jorge Fatauros

Eerste Van Manens

Op verzoek van Alexandra Radius en Han Ebbelaar danst het gezelschap in oktober 1971 voor het eerst een werk van Hans van Manen: het duet Vijf schetsen, in 1966 gemaakt voor het dansechtpaar. Acht maanden later volgt Van Manens eerste creatie voor het gezelschap, Twilight, waarmee Radius en Ebbelaar - en vele generaties solisten na hen - internationaal succes hebben. Van Manen heeft dan al meer dan 35 balletten op zijn naam staan, de meeste gemaakt voor Nederlands Dans Theater. Al voor zijn derde ballet, Feestgericht, ontving hij de Staatsprijs voor Choreografie. 

Voor het eerst naar de Sovjet-Unie

In het kader van een in 1971 met de Sovjet-Unie gesloten cultureel verdrag danst Het Nationale Ballet voor het eerst in Moskou, Leningrad en Riga. De in totaal 19 voorstellingen trekken een voor deze tijd ongekend groot aantal van 42.500 bezoekers. 

Alexandria Radius en Han Ebbelaar
Schone slaapster - Alexandria Radius en Han Ebbelaar | Foto: Jorge Fatauros

Nieuwe Schone Slaapster

Na de Doornroosje-versie van Conrad Drzewiecki uit 1968 brengt het gezelschap een tweede Schone Slaapster-productie uit, in een instudering van balletmeester Roland Casenave, die zich hiervoor baseerde op de versie die Bronislava Nijinska en Robert Helpmann in 1960 maakten voor het legendarische Grand Ballet du Marquis de Cuevas. De premièrevoorstelling wordt gedanst door Radius en Ebbelaar. "Radius als de uiterst virtuoze Aurora, lichtvoetig, zuiver van lijn en vol ritmische precisie; Ebbelaar groots in kracht en expressie", schrijft De Telegraaf.

Monique Sand, Sonja Marchiolli, Francis Sinceretti Monique Sand, Sonja Marchiolli, Francis Sinceretti Open afbeelding in een nieuw tabblad

Schone slaapster - Monique Sand, Sonja Marchiolli, Francis Sinceretti |Foto: Jorge Fatauros

Alexandria Radius en Han Ebbelaar Alexandria Radius en Han Ebbelaar Open afbeelding in een nieuw tabblad

Schone slaapster - Alexandria Radius en Han Ebbelaar | Foto: Jorge Fatauros

Monique Sand, Sonja Marchiolli, Francis Sinceretti
Alexandria Radius en Han Ebbelaar

Nieuwe Schone Slaapster

Na de Doornroosje-versie van Conrad Drzewiecki uit 1968 brengt het gezelschap een tweede Schone Slaapster-productie uit, in een instudering van balletmeester Roland Casenave, die zich hiervoor baseerde op de versie die Bronislava Nijinska en Robert Helpmann in 1960 maakten voor het legendarische Grand Ballet du Marquis de Cuevas. De premièrevoorstelling wordt gedanst door Radius en Ebbelaar. "Radius als de uiterst virtuoze Aurora, lichtvoetig, zuiver van lijn en vol ritmische precisie; Ebbelaar groots in kracht en expressie", schrijft De Telegraaf.

72 / 73

Bolsjoj

Bolsjojsterren te gast

Gastsolisten Jekaterina Maksimova en Vladimir Vasiljev, sterdansers van het befaamde Bolsjojballet in Moskou, vertolken de hoofdrollen in enkele voorstellingen van Giselle. “De Russen zijn als geen ander in staat het sprookje te doen herleven”, aldus de Volkskrant.

Bolsjoj-sterren te gast Bolsjoj-sterren te gast Open afbeelding in een nieuw tabblad

Bolsjoj-sterren te gast | Fotograaf onbekend

Bolsjoj-sterren te gast

Bolsjoj-sterren te gast

Gastsolisten Jekaterina Maksimova en Vladimir Vasiljev, sterdansers van het befaamde Bolsjojballet in Moskou, vertolken de hoofdrollen in enkele voorstellingen van Giselle. “De Russen zijn als geen ander in staat het sprookje te doen herleven”, aldus de Volkskrant.

Van Dantzig, Van Manen, Van Schayk

Van Dantzig, Van Manen, Van Schayk

Met de nieuwe werken Hier rust een zomerdag, Ramifications (beide Van Dantzig), Daphnis en Chloé (Van Manen) en The Art of Saying Bye-Bye (Van Schayk, oorspronkelijk gecreëerd voor het Scottish Theatre Ballet) drukken de 'Drie Van's' - een eretitel die ze pas later van de buitenlandse pers zullen krijgen - inmiddels een flink stempel op het repertoire van Het Nationale Ballet. 

Foto: Jorge Fatauros
Wendy Vincent Smith
Wendy Vincent Smith | Foto: Jorge Fatauros

Choreologist

Voor het eerst stelt het gezelschap een choreologist aan, Wendy Vincent Smith, die met behulp van Benesh-notatie, een speciaal voor dans ontwikkeld notatiesysteem, de choreografieën voortaan op schrift vastlegt.

Ivan Kramar, Christine Anthony, Rudolph Nurejev
Ivan Kramar, Christine Anthony, Rudolph Nurejev | Foto: Jorge Fatauros

Opleidingscursus voor jongens

Om het tekort aan bekwame mannelijke, Nederlandse dansers aan te pakken start Het Nationale Ballet met een eigen opleidingscursus voor jongens tussen de 15 en 19 jaar, onder leiding van balletmeester Ivan Kramar. Helaas wordt de cursus al na een seizoen gestaakt wegens gebrek aan belangstelling.

73 / 74

Hans van Manen
Hans Van Manen | Foto: Jorge Fatauros

Hans van Manen huischoreograaf

Met ingang van dit seizoen is Hans van Manen de tweede huischoreograaf van Het Nationale Ballet, naast artistiek leider Rudi van Dantzig.

Monique Sand, Henny Jurriëns, Alexandra Radius, Han Ebbelaar, Sonja Marchiolli, Francis Sinceretti
Adagio Hammerklavier - Monique Sand, Henny Jurriëns, Alexandra Radius, Han Ebbelaar, Sonja Marchiolli, Francis Sinceretti | Foto: Jorge Fatauros

Adagio Hammerklavier

Het eerste werk dat Van Manen als huischoreograaf maakt, Adagio Hammerklavier, is een regelrechte hit. Het Beethoven-ballet is, ook tijdens een tournee naar Londen, een triomf voor de zes uitvoerende solisten: Monique Sand en Henny Jurriëns, Sonja Marchiolli en Francis Sinceretti, en Alexandra Radius en Han Ebbelaar. In Vrij Nederland schrijft Anton Koolhaas: "Ga kijken naar Adagio Hammerklavier (..) Hans van Manen is de beste choreograaf ter wereld." Inmiddels geldt de choreografie als een van de 'klassiekers van de 20ste-eeuwse danskunst'.

Monique Sand, Henny Jurriëns, Alexandra Radius, Han Ebbelaar, Sonja Marchiolli, Francis Sinceretti Monique Sand, Henny Jurriëns, Alexandra Radius, Han Ebbelaar, Sonja Marchiolli, Francis Sinceretti Open afbeelding in een nieuw tabblad

Adagio Hammerklavier - Monique Sand, Henny Jurriëns, Alexandra Radius, Han Ebbelaar, Sonja Marchiolli, Francis Sinceretti | Foto: Jorge Fatauros

Monique Sand, Henny Jurriëns, Alexandra Radius, Han Ebbelaar, Sonja Marchiolli, Francis Sinceretti

Adagio Hammerklavier

Het eerste werk dat Van Manen als huischoreograaf maakt, Adagio Hammerklavier, is een regelrechte hit. Het Beethoven-ballet is, ook tijdens een tournee naar Londen, een triomf voor de zes uitvoerende solisten: Monique Sand en Henny Jurriëns, Sonja Marchiolli en Francis Sinceretti, en Alexandra Radius en Han Ebbelaar. In Vrij Nederland schrijft Anton Koolhaas: "Ga kijken naar Adagio Hammerklavier (..) Hans van Manen is de beste choreograaf ter wereld." Inmiddels geldt de choreografie als een van de 'klassiekers van de 20ste-eeuwse danskunst'.

Het Zwanenmeer poster

Tweede Zwanenmeer

Voor de tweede maal brengt het gezelschap een Zwanenmeer uit, ditmaal in een versie van de Kroatische balletmeester Zarko Prebil. Anders dan in de productie van Igor Belski (1965) is in Prebils versie de oorspronkelijke 'unhappy' afloop weer in ere hersteld: Odette en haar geliefde Prins Siegfried komen om in de golven van het meer. Net als bij de latere versie van Rudi van Dantzig (1988) ontwerpt Toer van Schayk ook dit keer de decors en kostuums. 

Sonia Gaskell
Foto: Henk Jonker
9 juli 1974

Overlijden Gaskell

Op 9 juli 1974 overlijdt Sonia Gaskell in Parijs, waar ze sinds haar afscheid van Het Nationale Ballet woonde. De van oorsprong Russische Gaskell is van cruciaal belang geweest voor de opbouw van het ballet in Nederland na de Tweede Wereldoorlog, zowel in haar rol als balletpedagoog (van veel later bekende dansers) als in haar rol als oprichter en artistiek leider van achtereenvolgens Ballet Recital I, Ballet Recital II, Nederlands Ballet en Het Nationale Ballet. 

74 / 75

Discussie Radio Stad 1978
Discussie Radio Stad 1978: Peter Schat, Anton Gerritsen, Hein van Royen | Foto: Kors van Bennekom

Aandringen op nieuw theater voor opera en ballet

In een nota aan zijn subsidiegevers dringt Het Nationale Ballet aan op bespoediging van de bouw van een nieuw theater voor opera en ballet. Er zijn op dat moment plannen voor een 'muziektheater' op de plaats van het oude RAI-gebouw in de Ferdinand Bolstraat. Het zal nog 12 jaar duren voordat Het Muziektheater (nu Nationale Opera & Ballet) zijn deuren opent aan het Waterlooplein.

Sándor Némethy, Mária Aradi
La Bayadère - Sándor Némethy, Mária Aradi | Foto: Jorge Fatauros

Derde akte La Bayadère

Na een eerdere versie uit seizoen 1963/1964 (van Jelena Tsjikvaidze) brengt Het Nationale Ballet voor de tweede keer een versie uit van de derde acte van Marius Petipa's La Bayadère, ditmaal in een instudering van Marina Sjamsjeva van het Kirov Ballet (nu Marijinski Ballet). De productie is een persoonlijke triomf voor eerste soliste Maria Aradi, die bij de première in februari 1975 de rol van Nikiya danst. "Met deze vertolking heeft zij een voor Nederland ongekend hoge standaard gezet", aldus de Volkskrant.

Robert Cooper
Foto: Robert Cooper

Onderscheidingen

Solisten Alexandra Radius en Han Ebbelaar worden - tijdens een tournee naar Canada (zie hieronder) - benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Hans van Manen ontvangt de Prijs van de Kring van Nederlandse Theatercritici.

Bezetting Collective Symphony
Bezetting Collective Symphony: Rudi van Dantzig, Hans van Manen, Toer van Schayk | Foto: Jorge Fatauros

Collective Symphony

Ter gelegenheid van het 700-jarig bestaan van de stad Amsterdam maken Rudi van Dantzig, Hans van Manen en Toer van Schayk in opdracht van de gemeente voor de eerste - en enige - keer een gezamenlijk werk: Collective Symphony, op Stravinsky's Symphony in C. Het ballet oogst veel succes, en niet alleen door de uitdaging die het balletliefhebbers biedt om te ontdekken wie welke fragmenten heeft gechoreografeerd. Eveneens t.g.v. het 700-jarig bestaan danst Het Nationale Ballet in de Amsterdamse RAI zes avonden achtereen David Lichines Graduation Ball, tijdens de manifestatie MOKUM-700.

Theater Brazilië waar de voorstelling plaatsvindt
Foto: Rob van Woerkom

Tournee Brazilië en Canada

Het gezelschap maakt een tournee van een maand naar Brazilië (19 voorstellingen in Belo Horizonte, São Paulo en Rio de Janeiro) en Canada (5 voorstellingen in Ottawa en Toronto). 

75 / 76

Blown in the gentle wind
Blown in the gentle wind - Rudolf Nurejev, Jan Willem de Roo, Boudewijn Pleines | Foto: Jorge Fatauros

Alexandra Radius boekt internationale successen met Rudolf Nureyev

Eerste soliste Alexandra Radius groeit uit tot een van de vaste partners van de Russische sterdanser Rudolf Nureyev. Hun optredens in Nederland en hun gastoptredens in het buitenland, in vooral de pas de deux uit Le Corsaire en de derde akte van La Bayadère, worden bejubeld. Bij Het Nationale Ballet creëert Van Dantzig Blown in a Gentle Wind voor Nureyev. 

La Corsaire La Corsaire Open afbeelding in een nieuw tabblad

La Corsaire - Rudolf Nureyev en Alexandra Radius | Foto: Jorge Fatauros

La Corsaire

Blown in the gentle wind

Eerste soliste Alexandra Radius groeit uit tot een van de vaste partners van de Russische sterdanser Rudolf Nureyev. Hun optredens in Nederland en hun gastoptredens in het buitenland, in vooral de pas de deux uit Le Corsaire en de derde akte van La Bayadère, worden bejubeld. Bij Het Nationale Ballet creëert Van Dantzig Blown in a Gentle Wind voor Nureyev. 

Hans van Manen, Anthony Dowell | Foto: Anthony Crickmay
Hans van Manen, Anthony Dowell | Foto: Anthony Crickmay

Four Schumann Pieces en Metaforen

Voor het eerst creëert Hans van Manen een werk voor een buitenlands gezelschap: Four Schumann Pieces, gemaakt voor het Britse Royal Ballet met sterdanser Anthony Dowell in de hoofdrol. Enkele maanden later gaat het ballet in première bij Het Nationale Ballet, met Han Ebbelaar in de rol van Dowell. Een belangrijke andere Van Manen-aanwinst in dit seizoen is Metaforen, dat hij oorspronkelijk, in 1965, voor Nederlands Dans Theater creëerde. Beide werken worden nog steeds, in binnen- en buitenland, regelmatig met veel succes opgevoerd.

76 / 77

Drie Van's voor het gezelschap
Foto: Jorge Fatauros

Drie Van's

Toer van Schayk wordt benoemd tot huischoreograaf, naast Rudi van Dantzig en Hans van Manen. De 'Drie Van’s' blijken in de jaren 70 en 80 een artistieke goudmijn: Het Nationale Ballet maakt internationaal furore met hun gedurfde hedendaagse creaties.

Poster, debuut HNB in New York

Debuut in New York

In november 1976 maakt het gezelschap zijn Amerikaanse debuut in het Minskoff Theatre op Broadway, New York, ter gelegenheid van de 200ste verjaardag van de Verenigde Staten. De toonaangevende Amerikaanse danscriticus Clive Barnes schrijft in The New York Times: "Most national companies are very safe and play secure. The Dutch do not. They are perfectly prepared to be outrageous and do not care if they outrage (..) The company is a strong one, and its refreshingly irreverent approach to classic ballet is extraordiniarily welcome."

Toer van Schayk, Mária Aradi
Toer van Schayk, Mária Aradi | Foto: Kors van Bennekom

In het Voetspoor van de Dans

Voor het eerst brengt Het Nationale Ballet een educatief programma uit: In het Voetspoor van de Dans, samengesteld door Toer van Schayk, die het programma ook presenteert. Voor de pauze wordt - tekstueel, met dia- en filmprojectie en gedanste fragmenten - een overzicht gegeven van de geschiedenis van de dans. Na de pauze worden Van Dantzigs Nachteiland en Ogenblikken en Van Manens Kwintet integraal gedanst door een jonge generatie dansers. 

In het Voetspoor van de Dans

In het Voetspoor van de Dans

Voor het eerst brengt Het Nationale Ballet een educatief programma uit: In het Voetspoor van de Dans, samengesteld door Toer van Schayk, die het programma ook presenteert. Voor de pauze wordt - tekstueel, met dia- en filmprojectie en gedanste fragmenten - een overzicht gegeven van de geschiedenis van de dans. Na de pauze worden Van Dantzigs Nachteiland en Ogenblikken en Van Manens Kwintet integraal gedanst door een jonge generatie dansers.

Le tombeau de couperin
Le tombeau de couperin | Foto: Jorge Fatauros

Balanchine-programma

Voor het eerst wijdt Het Nationale Ballet een compleet programma aan de Russisch-Amerikaanse grootmeester George Balanchine. Met daarin Donizetti Variations, The Four Temperaments, Symphony in C en het voor het gezelschap nieuwe Le tombeau de couperin, het 15de Balanchine-ballet op het Nationale Ballet-repertoire. Later in het seizoen verwerft het gezelschap ook Capriccio (beter bekend als Rubies), waarin een glansrol is weggelegd voor tweede soliste Jeanette Vondersaar.

Mária Aradi, Zoltán Péter, Johan Mittertreiner, Hlif Svavarsdottir, John Brown
Jeux - Mária Aradi, Zoltán Péter, Johan Mittertreiner, Hlif Svavarsdottir, John Brown | Foto: Jorge Fatauros

Jubileum Johan Mittertreiner

Karakterdanser Johan Mittertreiner viert zijn 40-jarig dansjubileum, een unicum. Tijdens zijn jubileumvoorstelling is hij te zien in een voor hem gecreëerde rol in Toer van Schayks nieuwe ballet Jeux.

Vier letzte Lieder | Foto: Jorge Fatauros
Vier letzte Lieder | Foto: Jorge Fatauros

Vier letzte Lieder

Rudi van Dantzig imponeert met zijn nieuwe ballet Vier letzte Lieder, gezet op de gelijknamige zwanenzang van Richard Strauss. De choreografie wordt tot op de dag van vandaag in binnen- en buitenland uitgevoerd. Bij de wereldpremière werd het ballet - volgens de pers 'met een niet te overtreffen inzet' - gedanst door Monique Sand en Francis Sinceretti, Valerie Valentine en Wade Walthall, Alexandra Radius en Han Ebbelaar, Sonja Marchiolli en Henny Jurriëns, en Clint Farha in de rol van de doodsengel. 

de nieuwe giselle
Alexandra Radius en Han Ebbelaar in Giselle | Foto: Jorge Fatauros

Nieuwe Giselle

Engelsman Peter Wright, directeur van het Sadler's Wells Royal Ballet (het huidige Birmingham Royal Ballet), creëert een nieuwe productie van Giselle voor Het Nationale Ballet. De productie, waarvoor Peter Farmer de decors en kostuums ontwerpt, is gedurende 20 jaar een van de grote klassieke succesproducties op het Nationale Ballet-repertoire. Bij de première in 1977 danst Alexandra Radius de titelrol "zeer aangrijpend tot regelrecht ontroerend", aldus Het Parool, en het optreden van haar partner Han Ebbelaar is volgens de krant "van eenzelfde hoog niveau". 

77 / 78

Adam Gatehouse
Adam Gatehouse | Foto: Jorge Fatauros

Adam Gatehouse

Na eerder al als gastdirigent met Het Nationale Ballet te hebben gewerkt, wordt Adam Gatehouse dit seizoen benoemd tot vaste dirigent en muzikaal leider. Hij zal deze functie tot 1988 bekleden. 

5 Tango's - Sonja Marchiolli en Clint Farha
5 Tango's - Sonja Marchiolli en Clint Farha | Foto: Jorge Fatauros

5 Tango's

In het najaar van 1977 creëert Hans van Manen de wereldhit 5 Tango's. Het ballet, waarin tijdens de wereldpremière solisten Clint Farha en Sonja Marchiolli schitteren, wordt tot op de dag van vandaag bij gezelschappen over de hele wereld gedanst. Met 5 Tango's introduceert Van Manen tevens de muziek van Astor Piazzolla, koning van de tango nuevo, in Nederland. 

5 Tango's - Sonja Marchiolli en Clint Farha 5 Tango's - Sonja Marchiolli en Clint Farha Open afbeelding in een nieuw tabblad

5 Tango's - Sonja Marchiolli en Clint Farha | Foto: Jorge Fatauros

5 Tango's - Sonja Marchiolli en Clint Farha 5 Tango's - Sonja Marchiolli en Clint Farha Open afbeelding in een nieuw tabblad

5 Tango's - Sonja Marchiolli en Clint Farha | Foto: Jorge Fatauros

5 Tango's - Sonja Marchiolli en Clint Farha
5 Tango's - Sonja Marchiolli en Clint Farha

5 Tango's

In het najaar van 1977 creëert Hans van Manen de wereldhit 5 Tango's. Het ballet, waarin tijdens de wereldpremière solisten Clint Farha en Sonja Marchiolli schitteren, wordt tot op de dag van vandaag bij gezelschappen over de hele wereld gedanst. Met 5 Tango's introduceert Van Manen tevens de muziek van Astor Piazzolla, koning van de tango nuevo, in Nederland. 

Rudolf Nurejev in Faun
Faun - Rudolf Nurejev | Foto: Jorge Fatauros

Balletten voor Nureyev

Na De touwen van de tijd en Blown in a Gentle Wind maakt Rudi van Dantzig opnieuw een ballet voor Rudolf Nureyev: Over een donker huis. Ook Toer van Schayk creëert, met Faun, een premièrewerk voor de Russische sterdanser, die voorts ook voor het eerst de hoofdrol danst in Hans van Manens Four Schumann Pieces.

Rudolf Nurejev in Faun Rudolf Nurejev in Faun Open afbeelding in een nieuw tabblad

Faun - Rudolf Nurejev | Foto: Jorge Fatauros

Rudolf Nurejev in 'Onder een donker huis'| Foto: Jorge Fatauros Rudolf Nurejev in 'Onder een donker huis'| Foto: Jorge Fatauros Open afbeelding in een nieuw tabblad

Onder een donker huis - Rudolf Nurejev  Foto: Jorge Fatauros

Rudolf Nurejev en Henny Jurriëns in 'Four Schumann Pieces' | Foto: Jorge Fatauros Rudolf Nurejev en Henny Jurriëns in 'Four Schumann Pieces' | Foto: Jorge Fatauros Open afbeelding in een nieuw tabblad

Four Schumann Pieces - Rudolf Nurejev en Henny Jurriëns | Foto: Jorge Fatauros

Rudolf Nurejev in Faun
Rudolf Nurejev in 'Onder een donker huis'| Foto: Jorge Fatauros
Rudolf Nurejev en Henny Jurriëns in 'Four Schumann Pieces' | Foto: Jorge Fatauros

Balletten voor Nureyev

Na De touwen van de tijd en Blown in a Gentle Wind maakt Rudi van Dantzig opnieuw een ballet voor Rudolf Nureyev: Over een donker huis. Ook Toer van Schayk creëert, met Faun, een premièrewerk voor de Russische sterdanser, die voorts ook voor het eerst de hoofdrol danst in Hans van Manens Four Schumann Pieces.

Midzomernachtsdroom - Mária Aradi en Pieter Rowaan
Midzomernachtsdroom - Mária Aradi en Pieter Rowaan | Foto: Jorge Fatauros

Midzomernachtsdroom

Met Midzomernachtsdroom neemt Het Nationale Ballet voor het eerst een werk van de Britse choreograaf Sir Frederick Ashton op het repertoire, die geldt als een van de belangrijkste grondleggers van de traditionele Engelse balletstijl en -techniek.

Choreografieworkshop
Choreografieworkshop

Choreografieworkshop

Na een eerder vergelijkbaar, incidenteel initiatief start Het Nationale Ballet nu op jaarlijkse basis met een choreografieworkshop, waarbij dansers van het gezelschap de kans krijgen om hun talenten als choreograaf te onderzoeken en te ontwikkelen. Aan deze eerste editie nemen acht dansers/choreografen deel.

Choreografieworkshop
Choreografieworkshop

Choreografieworkshop

Na een eerder vergelijkbaar, incidenteel initiatief start Het Nationale Ballet nu op jaarlijkse basis met een choreografieworkshop, waarbij dansers van het gezelschap de kans krijgen om hun talenten als choreograaf te onderzoeken en te ontwikkelen. Aan deze eerste editie nemen acht dansers/choreografen deel.

Aan de voet van de Acropolis | Fotograaf onbekend
Aan de voet van de Acropolis | Fotograaf onbekend

Acropolis

Behalve tournees naar o.a. (opnieuw) New York en Londen (beide met Nureyev als gastsolist) treedt het gezelschap voor het eerst ook op in het Herodes Atticus Theater in Athene, het beroemde openluchttheater aan de voet van de Acropolis.

78 / 79

Clint Farha en Rudi van Dantzig
Clint Farha en Rudi van Dantzig | Foto: Jorge Fatauros

Clint Farha eerste solist

Tijdens een tournee naar de Duitse Bondsrepubliek vervangt de jonge Amerikaanse danser Clint Farha een geblesseerde Rudolf Nureyev, in onder meer de pas de deux uit Le Corsaire, met Alexandra Radius als partner. Farha's optreden is zó spectaculair dat Rudi van Dantzig hem na afloop, in zijn kleedkamer, meteen bevorderd tot eerste solist.

Olga de Haas
Olga de Haas | Foto: Drukkerij De Spaarnestad
1 september 1978

Overlijden Olga de Haas

Op 1 september 1978 overlijdt eerste soliste Olga de Haas, slechts 33 jaar oud en een van de onbetwiste lievelingen van het Nederlandse balletpubliek. Haar tragische - mede door anorexia nervosa veroorzaakte - dood blijft de gemoederen nog steeds bezighouden. Na eerdere publicaties van Rudi van Dantzig en Anna Aalten over haar schrijft journalist Femke van Wiggen in 2016 een nieuwe biografie van De Haas, die in 1975 haar laatste, ontroerende optreden gaf, als Julia in Van Dantzigs Romeo en Julia.

Toer van Schayk
Toer van Schayk | Fotograaf onbekend

Koninklijke onderscheiding Toer van Schayk

Choreograaf en ontwerper Toer van Schayk (die in 1976 zijn danscarrière heeft beëindigd) wordt benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.

Live - Coleen Davis
Live - Coleen Davis | Foto: Jorge Fatauros

Live/Life

Een van de grootste publieksstrekkers in de jaren 70 is de double bill Live/Life. De zes voorstellingen in Theater Carré trekken ruim 7200 bezoekers en wanneer de productie in het seizoen 1979/1980 terugkeert, zijn dat er - verdeeld over tien voorstellingen - zelfs 10.180.

Life - Jeanette Vondersaar Life - Jeanette Vondersaar Open afbeelding in een nieuw tabblad

Life - Jeanette Vondersaar | Foto: Jorge Fatauros

Live - Coleen Davis Live - Coleen Davis Open afbeelding in een nieuw tabblad

Live - Coleen Davis | Foto: Jorge Fatauros 

Life - Jeanette Vondersaar
Live - Coleen Davis

Live/Life

Een van de grootste publieksstrekkers in de jaren 70 is de double bill Live/Life. De zes voorstellingen in Theater Carré trekken ruim 7200 bezoekers en wanneer de productie in het seizoen 1979/1980 terugkeert, zijn dat er - verdeeld over tien voorstellingen - zelfs 10.180. Het groots opgezette, politiek geëngageerde (en daardoor aan de actualiteit gebonden) Life, gecreëerd door Rudi van Dantzig en Toer van Schayk, wordt nadien niet meer uitgevoerd. Maar Hans van Manens iconische videoballet Live is na ruim 40 jaar nog altijd onverminderd succesvol. Bij de wereldpremière werd het ballet op sublieme wijze vertolkt door de dan 18-jarige Coleen Davis, solist Henny Jurriëns en cameraman Henk van Dijk (die de rol nog altijd regelmatig voor zijn rekening neemt). 

79 / 80

Life; Rudi van Dantzig
Life | Foto: Jorge Fatauros

Jubileum Rudi van Dantzig

Artistiek leider Rudi van Dantzig viert zijn 25-jarig jubileum als choreograaf. In een jubileumprogramma is zijn debuutchoreografie Nachteiland te zien, als ook drie van zijn bekendste werken: Monument voor een gestorven jongen, Ramifications en Vier letzte Lieder.

Alexandra Radius en Han Ebbelaar in Voorbij gegaan

Jubileum Alexandra Radius en Han Ebbelaar

Ook Alexandra Radius en Han Ebbelaar vieren een jubileum: zij dansen inmiddels 20 jaar samen. Tijdens twee jubileumvoorstellingen, waarvoor Van Dantzig het duet Voorbij gegaan creëert, treden veel buitenlandse gastsolisten op. Het dansechtpaar ontvangt bij deze gelegenheid ook de Zilveren Medaille van de stad Amsterdam en met de jubileumgiften van bewonderaars beginnen Radius en Ebbelaar Stichting Dansersfonds '79, dat tot op vandaag Nederlandse dansers aanmoedigt, eert en ondersteunt. 

Voorbij gegaan - Alexandra Radius en Han Ebbelaar | Foto: Jorge Fatauros
Jeanette Vondersaar en Marco Carrabba | Foto: Jorge Fatauros
Een verwaarloosde tuin - Jeanette Vondersaar en Marco Carrabba | Foto: Jorge Fatauros

Een verwaarloosde tuin

Toer van Schayk maakt voor de tweede keer een ballet voor een buitenlands gezelschap. Na The Art of Saying Bye-Bye uit 1973 (oorspronkelijk gecreëerd voor het Scottish Theatre Ballet) maakt hij nu voor het Nationale Ballet van Noorwegen En gjengrud have (A garden unkempt) dat als Een verwaarloosde tuin in maart 1980 ook bij Het Nationale Ballet in première gaat. NRC Handelsblad noemt het ballet "een zeer belangwekkende aanwinst". 

Ondernemingsraad

Het Nationale Ballet krijgt een officiële Ondernemingsraad, nadat het vanaf 1970 al een zogeheten Balletraad had (waarin ook vertegenwoordigers van directie en bestuur zaten). 

80 / 81

Peter Martin
Peter Martin | Fotograaf onbekend

Gastsolist Peter Martins

Peter Martins, sterdanser (en later artistiek directeur) van het befaamde New York City Ballet, treedt op als gastsolist ter gelegenheid van de Nederlandse première van zijn ballet Sonate di Scarlatti. Hij danst de titelrol in Balanchines Apollon musagète, met Alexandra Radius, Jeanette Vondersaar en Joanne Zimmerman als zijn drie muzen.

Alexandra Radius en Henny Jurriëns
The Sleeping Beauty - Alexandra Radius en Henny Jurriëns | Foto: Jorge Fatauros
2 juli 1981

The Sleeping Beauty

Een mijlpaal in de geschiedenis van Het Nationale Ballet is Sir Peter Wrights Sleeping Beauty, die op 2 juli 1981 in de Amsterdamse Stadsschouwburg in première gaat en met ruim 600.000 gulden de duurste productie is die het gezelschap tot dan toe heeft uitgebracht.

Alexandra Radius en Henny Jurriëns Alexandra Radius en Henny Jurriëns Open afbeelding in een nieuw tabblad

The Sleeping Beauty - Alexandra Radius en Henny Jurriëns | Foto: Jorge Fatauros

Alexandra Radius en Henny Jurriëns Alexandra Radius en Henny Jurriëns Open afbeelding in een nieuw tabblad

The Sleeping Beauty - Alexandra Radius en Henny Jurriëns | Foto: Jorge Fatauros

Alexandra Radius en Henny Jurriëns
Alexandra Radius en Henny Jurriëns

The Sleeping Beauty

Een mijlpaal in de geschiedenis van Het Nationale Ballet is Sir Peter Wrights Sleeping Beauty, die op 2 juli 1981 in de Amsterdamse Stadsschouwburg in première gaat en met ruim 600.000 gulden de duurste productie is die het gezelschap tot dan toe heeft uitgebracht. Het ballet - dat nog altijd een van de kroonjuwelen van het repertoire is - betekent een ware triomf voor prima ballerina Alexandra Radius, die bij de wereldpremière de rol van Prinses Aurora danst, en Henny Jurriëns in de rol van Prins Florimund. De schitterende, met goud overladen decors en kostuums zijn ontworpen door Philip Prowse. De eerste compleet uitverkochte voorstellingenserie van het ballet trekt 11.155 bezoekers. Daarnaast is het ballet in december 1981 te zien bij de NOS, in een registratie van Hans Hulscher. 

Situation - Coleen Davis en Ab Berbers
Situation - Coleen Davis en Ab Berbers | Foto: Jorge Fatauros

Situation

Van een totaal andere orde is de Nationale Ballet-première van Hans van Manens Situation, oorspronkelijk in 1970 gecreëerd voor Nederlands Dans Theater. Voor dit werk koos de choreograaf met opzet irritatie opwekkende geluiden – geweersalvo’s, straaljagergeraas, muggengezoem – "omdat", zo zei hij nog onlangs, "het hele ballet over agressie en geweld gaat". 

Situation - Coleen Davis en Ab Berbers Situation - Coleen Davis en Ab Berbers Open afbeelding in een nieuw tabblad

Situation - Coleen Davis en Ab Berbers | Foto: Jorge Fatauros

Situation - Coleen Davis en Ab Berbers Situation - Coleen Davis en Ab Berbers Open afbeelding in een nieuw tabblad

Situation - Coleen Davis en Ab Berbers | Foto: Jorge Fatauros

Situation - Coleen Davis en Ab Berbers
Situation - Coleen Davis en Ab Berbers

Situation

Van een totaal andere orde is de Nationale Ballet-première van Hans van Manens Situation, oorspronkelijk in 1970 gecreëerd voor Nederlands Dans Theater. Voor dit werk koos de choreograaf met opzet irritatie opwekkende geluiden – geweersalvo’s, straaljagergeraas, muggengezoem – "omdat", zo zei hij nog onlangs, "het hele ballet over agressie en geweld gaat". 

Tournee naar Hongkong en Indonesië

Voor het eerst treedt Het Nationale Ballet op in Azië, en wel in Hongkong en Jakarta, Indonesië.

Seizoen
71 / 72