Achter de schermen: kap en grime
Kuif of pony, eyeliner of litteken, een snor of flinke bakkebaarden. Op de kap- en grimeafdeling wordt elke artiest tot een volledig nieuw personage getransformeerd: “Iemand loopt als zichzelf bij ons naar binnen en gaat als compleet iemand anders weer naar buiten. Dat blijft het allermooiste aan dit vak.”
Tekst: Lune Visser
Het werk op de kap- en grimeafdeling is op verschillende manieren veelzijdig. Het omvat zowel werken met haar als werken met visagie en de werkzaamheden overdag verschillen ook weer van de taken bij voorstellingen. Kapper-grimeur Astrid Vreeken vertelt: “De afgelopen paar maanden ben ik bijvoorbeeld voornamelijk binnen kantooruren in het pruikenatelier bezig geweest met het voorbereiden van kapsels, het knopen van pruiken en het schoonmaken ervan tussen de voorstellingen door. Maar op andere momenten, zoals vandaag, kom ik pas later op de dag naar het theater. Dan ben ik voor en na de voorstelling aan het werk met het op- en afzetten van pruiken en met het aanbrengen van grime bij de artiesten.”
Hoedje af, kroontje op, go!
Ook is er het onderscheid tussen de twee kunstvormen: “Bij balletvoorstellingen is er een heel andere flow dan bij operavoorstellingen. Bij deze laatste gebeurt het meeste werk van tevoren, zijn er maar een paar solisten en heb je tussendoor vaak iets meer tijd. Bij ballet zijn er steeds allerlei groepjes die omgekleed moeten worden, en soms moet dat echt heel snel gebeuren. Bij The Sleeping Beauty zijn we bijvoorbeeld flink zoet geweest: daar doen heel veel dansers aan mee, die vaak meerdere kostuumwissels hebben. Er moet dan weleens binnen dertig seconden een hoedje af en een kroontje op. Het is natuurlijk allemaal live – de voorstelling kan niet even gepauzeerd worden als een wissel iets langer duurt – dus je moet vlot en secuur kunnen werken, en bestendig zijn tegen een beetje stress!”
Boekelen
Ook wordt er bij ballet meer bewogen dan bij opera, en is het extra belangrijk dat de pruiken goed vastzitten. Maar ook bij opera moeten ze niet af vallen – en daarom wordt er bij beide kunstvormen een handige techniek gebruikt: “Bij artiesten met langer haar boekelen we het haar: we maken dan een soort ankertjes van haarplukken die we in rondjes op het hoofd draaien en vastzetten. Zo’n rondje noem je een boekeltje, wat komt van boucle – het Franse woord voor ‘lus’. Heel handig, want op deze manier zit het haar zo plat mogelijk onder de pruik, en heb je een soort aanknooppunten waar je de spelden aan vast kunt maken.”
‘Je moet vlot en secuur kunnen werken, en wel bestendig zijn tegen een beetje stress!’
Opleiding
Veelzijdige werkzaamheden en een veelzijdig beroep dus. Maar hoe word je eigenlijk kapper-grimeur? “Mijn moeder kende toevallig iemand die hier op de kap- en grimeafdeling werkte en zij adviseerde me indertijd om eerst een reguliere kappersopleiding te doen, en daarna een grimeursopleiding. Zo leer je niet alleen een breed scala aan technieken met make-up, schmink en enkele special effects, maar krijg je ook volledig de handigheid met haar in de vingers. Dat komt in ons vak heel goed van pas, want je maakt voor voorstellingen ook vaak kapsels met het eigen haar van de artiest, of moet het soms zelfs ter plekke een beetje bijknippen. Maar ook als ik bijvoorbeeld een pruik moet verven, gebruik ik de techniek die ik op de kappersopleiding geleerd heb.”
Totaalplaatje
Hoewel de kapper-grimeurs dus ook met gewoon haar werken, is het niet zo dat het kleine team van de kap- en grimeafdeling elke avond alle balletdansers van een knotje (of van make-up) hoeft te voorzien. “De dansers doen zelf hun haar en kunnen ook zelf heel goed de basistheatermake-up doen. Wij zijn er voor de meer ingewikkelde make-up, en om de karakterrollen (een rol waarbij toneelspel en mime wordt gebruikt, red.) te schminken en pruiken op te zetten. Bij opera komt wel de volledige cast bij ons langs: we staan dan klaar met één team voor de solisten en één team voor het hele koor en de figuranten.”
“Daarbij varieert ons werk nog steeds van minimale make-up tot de meest overdadige monsterschmink en uitbundige pruiken. En we hopen natuurlijk vaak op dat laatste! Uiteindelijk draait het ook om het totaalplaatje in combinatie met de kostuums: alleen een grote pruik boven je dagelijkse kloffie zou niet werken, maar alleen een kostuum onder je normale paardenstaart ook niet. Het een kan niet zonder het ander, en juist samen laten we de meest bijzondere verschijningen op het podium stralen!”
