Jacques Offenbach

Van Jakob naar Jacques

Offenbach werd geboren op 20 juni 1819 in Keulen als Jakob Offenbach, zoon van een boekbinder en amateurviolist die later voorganger werd in een synagoge. Hij kreeg celloles en bleek al snel uitzonderlijk muzikaal begaafd. Zijn vader stuurde hem samen met zijn broer Julius naar het conservatorium van Parijs. Daar veranderde Jakob zijn naam in Jacques, om zijn Duitse afkomst minder opvallend te maken in het Franse muziekleven.

De strikte leer van toenmalig directeur Luigi Cherubini beviel hem echter niet. Na een jaar verliet Offenbach het conservatorium en ging werken bij de Opéra-Comique, waar hij uitgroeide tot een gevierde cellist én bekendstond om zijn gevoel voor humor. In deze tijd schreef hij ook zijn eerste werken voor cello en piano.

Een muzikaal leven in de Parijse salons

In Parijs bouwde Offenbach een netwerk op in de salons van de aristocratie. Hier ontmoette hij Hérminie d’Alcain, met wie hij in 1844 trouwde na een aantal succesvolle tournees. Het stel kreeg vijf kinderen. In de eerste jaren van zijn huwelijk trad Offenbach vooral op als cellist, maar hij begon ook te componeren: vocale muziek én korte theatrale stukken die hij vaak zelf uitvoerde in kleine kring.

Na de revolutie van 1848 werd hij aangesteld als dirigent bij de Comédie-Française. Daar kreeg hij voor het eerst de kans om zijn eigen werk voor een groter publiek te presenteren – een keerpunt in zijn carrière.

Doorbraak met Orphée aux Enfers

In 1858 brak Offenbach door met zijn eerste volledige operette: Orphée aux Enfers. De Opéra-Comique had zijn werk eerder nog afgewezen, maar deze komische bewerking van de mythe van Orpheus en Eurydice sloeg aan bij het publiek – mede dankzij de ophef rond een vernietigende recensie in het Journal des Débats. Offenbach gebruikte de controverse slim als publiciteit, en het stuk werd een onverwacht groot succes.

In de jaren die volgden schreef hij een reeks succesvolle operettes, waaronder La belle Hélène (1864), La vie parisienne (1866), La grande-duchesse de Gérolstein (1868) en Les brigands (1869). Ook La belle Hélène kreeg aanvankelijk kritiek, maar werd dankzij alle aandacht opnieuw een publiekslieveling.

De opera’s van Offenbach

Hoewel Offenbach vooral bekendstaat als componist van luchtige werken, schreef hij ook twee opera’s. Zijn eerste, Die Rheinnixen (1864), ging in première in Wenen en werd later in Keulen uitgevoerd. Daarna raakte het werk lange tijd in de vergetelheid, tot het in 2005 opnieuw werd ontdekt in Ljubljana en sindsdien af en toe op het programma staat in Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.

In 1877 begon Offenbach aan zijn grote droom: de compositie van Les contes d’Hoffmann, een romantische opera gebaseerd op verhalen van E.T.A. Hoffmann. Hij werkte aan het stuk tot vlak voor zijn dood. De vocale partijen waren voltooid, maar de orkestratie niet. Het werk werd na zijn overlijden in 1880 voltooid door zijn vriend Ernest Guiraud, met hulp van Offenbachs zoon Auguste.

Terugslag na de oorlog

Na het uitbreken van de Frans-Duitse Oorlog (1870–1871) kreeg Offenbach, als in Duitsland geboren componist, te maken met argwaan en afnemende populariteit in Frankrijk. Hij week uit naar Engeland, waar hij op tournee ging. Toen hij later terugkeerde naar Parijs, was de rust enigszins wedergekeerd en werden zijn werken opnieuw gewaardeerd.

Vanaf de jaren 1860 kampte Offenbach met ernstige jichtklachten. In zijn laatste jaren moest hij zich vaak in een koets naar het theater laten vervoeren, en het werken werd steeds moeilijker. De voltooiing van Les contes d’Hoffmann liep hierdoor vertraging op. Op 5 oktober 1880 overleed hij aan een hartaanval, na een hevige jichtaanval. Offenbach kreeg een staatsbegrafenis op de begraafplaats Montmartre in Parijs.

Offenbach bij De Nationale Opera

In het najaar van 2025 is de familievoorstelling Operetta Land te zien bij Nationale Opera & Ballet. Van 5 tot en met 23 oktober 2025 beleef je deze fantasierijke ode aan de operette – met muziek van onder anderen Jacques Offenbach – live in Amsterdam.