Sophie de Lint over het operaseizoen 2025 – 2026
Het thema van het nieuwe operaseizoen is ‘conflicting realities’. Directeur Sophie de Lint blikt vooruit op de producties van het komende jaar, met grote klassiekers, onbekende meesterwerken en een jubileumeditie van het Opera Forward Festival.
Hoe komen die ‘conflicting realities’ terug in het komende seizoen?
“In zijn nieuwe werk Theory of Flames brengt componist Michel van der Aa dit thema prangend naar voren. Als de hoofdpersoon in de ban raakt van een complottheorie, drijft ze steeds verder weg van haar naasten. Net als in zijn andere opera’s onderzoekt Van der Aa hier de existentiële vragen en maatschappelijke dilemma’s waarmee het digitale tijdperk ons confronteert.”
“Onder invloed van social media zijn samenlevingen steeds meer verdeeld geraakt. Het probleem is niet dat mensen er uiteenlopende ideeën op nahouden –die diversiteit geeft juist kleur aan een samenleving – maar als mensen in gescheiden werkelijkheden komen te leven, moeten we vrezen voor fatale gevolgen. Theory of Flames werkt deze problematiek uit in een hedendaagse vertelling. Maar ook opera’s uit andere tijdperken tonen conflicten tussen verschillende denk- en belevingswerelden. Met het thema ‘conflicting realities’ nodigen wij het publiek uit met ons te ontdekken wat deze opera’s ons kunnen vertellen over de verdeeldheid in onze samenleving.”
Kun je een voorbeeld geven?
“Neem Mozarts Le nozze di Figaro. Dat speelt zich af tegen de achtergrond van grote ongelijkheid. Slechts drie jaar na de oorspronkelijke première leidde de frictie tussen de verschillende sociale klassen tot de Franse Revolutie. In zijn scherpe enscenering maakt regisseur Kirill Serebrennikov de spanning tussen de haves en de have-nots ook in onze tijd heel sterk voelbaar. Een ander voorbeeld is I Capuleti e i Montecchi, Bellini’s versie van het verhaal van Romeo en Julia. In haar regie wil regisseur Tatjana Gürbaca benadrukken hoe de liefde tussen Romeo en Julia van meet af aan wordt overschaduwd door de verbittering van hun ruziënde families. De productie toont hoe wederzijdse haat kan leiden tot een draaikolk van geweld waaruit niemand kan ontsnappen.”
Kan opera ook tegengif bieden tegen het botsen van wereldbeelden?
“Theater nodigt je uit je te verplaatsen in verschillende perspectieven. Voeg daar de kracht van muziek aan toe, die direct tot de ziel kan spreken, en je hebt een kunstvorm die je op een intense manier empathie kan laten voelen voor zeer uiteenlopende perspectieven. Dat is een grote kracht.”
Sophie de Lint
“Opera biedt de ruimte voor reflectie op jezelf en op de wereld”
“Daarnaast is er ook een subtielere werking van opera. Waar de constante stroom van berichten op onze schermen ons aanzet tot snelle meningen en primaire reacties, werkt opera op een ander niveau. In de zaal kun je je openstellen voor een ervaring waar je niet onmiddellijk op hoeft te reageren. Ook in de dagen erna blijft de ervaring zich ontwikkelen. Zo biedt opera je de ruimte voor reflectie op jezelf en op de wereld.”
Spelen dit soort gedachten over de kunstvorm een rol bij het samenstellen van het seizoen?
“Ze spelen altijd mee op de achtergrond, maar onze focus ligt vooral op het publiek. We willen onze vaste toeschouwers blijven inspireren en tegelijkertijd ook nieuwe publieksgroepen aanspreken. Dat vraagt om een gevarieerd programma. Publieksreacties helpen ons om een goede balans te vinden. Bovendien hebben we vruchtbare dialogen met partners, zoals orkesten, artiesten en coproducenten. We willen binnen een seizoen ook recht doen aan de verscheidenheid aan werken die de operageschiedenis heeft opgeleverd. Een belangrijk deel van de programmering bestaat uit klassiekers van componisten als Mozart, Wagner, Verdi en Puccini. Daarnaast brengen we nieuwe opera’s en minder bekende werken die een plek in het repertoire verdienen.”
Welke minder bekende opera’s zijn dat?
“Een daarvan is Tsjaikovski’s De maagd van Orléans, een grootschalige opera over Jeanne d’Arc, met glorieuze muziek en een prominente rol voor ons koor. Deze titel stond hoog op het verlanglijstje van regisseur Dmitri Tcherniakov, die als geen ander het Russische repertoire weet te betrekken op de wereld van vandaag. Hij ziet de Franse strijdster als een personage dat de sociale normen uitdaagt en daarom wordt uitgestoten door de samenleving.”
Sophie de Lint
“We brengen klassiekers, nieuwe opera’s en onbekende werken die een plek in het repertoire verdienen”
“Ook Die Passagierin (1968) van Mieczysław Weinberg verdient een plek in het repertoire. Aan boord van een oceaanstomer in 1960 wordt de Duitse Lisa geconfronteerd met haar verleden als SS-opzichter in Auschwitz, wanneer ze een voormalige gevangene denkt te herkennen. Sinds de eerste uitvoering in 2006 heeft deze opera langzaam zijn weg gevonden naar internationale podia. Regisseur Tobias Kratzer benadert het zware thema op een intelligente en gevoelige manier. We kijken ernaar uit om zijn bekroonde productie – door het Duitse magazine Opernwelt in 2024 uitgeroepen tot ‘productie van het jaar’ – naar Nederland te brengen.”
Je noemde eerder dat de dialoog met de orkesten ook een rol speelt in de programmering.
“Inderdaad. Het vinden van de juiste combinatie van opera, orkest en dirigent is cruciaal. Je wilt dat het orkest tot zijn recht komt in het repertoire dat het speelt, en dat een dirigent uit die match het uiterste weet te halen. Samen met onze partnerorkesten brengen we, naast vertrouwde namen, ook enkele nieuwe dirigenten naar ons huis. Zoals Nathalie Stutzmann, die de reprise van Barrie Kosky’s razend spannende enscenering van Tosca dirigeert, met in de bak onze meest vertrouwde partner: het Nederlands Philharmonisch. Stutzmann werd vorig jaar door het Duitse tijdschrift OPER! uitgeroepen tot beste operadirigent van het jaar, na succesvolle debuten bij The Metropolitan Opera ende Bayreuther Festspiele.”
“Met het Rotterdams Philharmonisch Orkest presenteren we Tristan und Isolde onder leiding van rijzende ster Tarmo Peltokoski. Deze jonge dirigent lijkt voorde muziek van Wagner geboren te zijn. We hebben hem gekoppeld aan Wagnerveteraan Pierre Audi, die zijn veelgeprezen enscenering van Tristan und Isolde opnieuw tot leven brengt. Na de succesvolle samenwerking met Emmanuelle Haïm en haar ensemble Le Concert d'Astrée voor Giulio Cesare in 2023, wilden we hen zo snel mogelijk zien te strikken voor een volgende Händel-productie. Dat wordt Semele, een prachtig opera-oratorium, dat nog niet eerder bij ons te zien was. Regisseur Claus Guth weet toeschouwers altijd weergaloos mee te nemen in de complexe psychologie van personages. Hij benadert dit mythische verhaal als een vertelling over het maar al te herkenbare verlangen om te ontsnappen aan de werkelijkheid.”
“Met dirigent en klavecinist Francesco Corti halen we voor Mozarts Le nozze di Figaro een expert in historisch geïnformeerde uitvoeringen in huis. Het Nederlands Kamerorkest is heel gretig om zich door zijn kennis en ervaring te laten inspireren.”
Zijn de operatitel en de regisseur altijd al bekend als je gaat nadenken over een dirigent?
“Dat verschilt. Een voorbeeld: het Koninklijk Concertgebouworkest koesterde al langer de grote wens om een keer met dirigent Fabio Luisi een opera uit te voeren. Hij heeft een grote liefde voor en expertise in het Verdi-repertoire, en zo zijn we uitgekomen op Simon Boccanegra. Het is mooi om hem te kunnen samenbrengen met Jetske Mijnssen, een van onze meest succesvolle Nederlandse operaregisseurs. Gezamenlijk stelden we een Verdi-droomcast samen, met onder anderen Federica Lombardi, George Petean en Joshua Guerrero.”
“En nu we het over casting hebben: het is een feest als je een van de grootste operazangers twee keer in een jaar kunt vastleggen, zoals dit seizoen Elena Stikhina. Zij heeft de ideale stem en persoonlijkheid voor de titelrol van De maagd van Orléans. Dat ze ook de rol van Tosca prachtig zal vertolken, weet iedereen die haar bij ons in Madama Butterfly en Suor Angelica meemaakte. Het is bijzonder om met zangers een relatie op te bouwen en samen na te denken over hun ambities. Malin Byström heeft bij ons al meerdere roldebuten gemaakt, zoals de titelrol in Salome en Elsa in Lohengrin. Tijdens een repetitieperiode maakten we een wandeling en bespraken haar droomrollen. Dat leidde tot haar engagement voor Tristan und Isolde, waarin ze weer een roldebuut zal maken. Het zegt iets over ons huis en ons publiek dat een zangeres van dit kaliber hier de steun en waardering voelt om zich zo’n iconische en veeleisende rol eigen te kunnen maken.”
Zijn er naast de grote opera’s ook andere hoogtepunten in het seizoen waar je naar uitkijkt?
“Absoluut! Sinds 2023 beschikken we met Studio Boekman over een kleine zaal die zich goed leent voor kleinere producties, experiment en talentontwikkeling. Denk aan programma’s waarin de zangers van De Nationale Opera Studio zich kunnen ontwikkelen en labs waarin artiesten kunnen experimenteren met opera en nieuwe technologieën. Ook speelt deze zaal een belangrijke rol in onze programmering voor kinderen en families, inmiddels een vaste waarde in elk seizoen. De theorie van alles, de jeugdproductie van componist Carlijn Metselaar waarmee we de zaal in 2023 feestelijk openden, keert dit seizoen terug.”
“Met Atman! brengen we in Studio Boekman een nieuwe jeugdopera van Leonard Evers. Een zangeres en een accordeonist nemen de jonge toeschouwers mee in een verhaal over verdwalen, geschreven door Bart Moeyaert. Op het grote toneel brengen we Steef de Jongs familievoorstelling Operetta Land terug. Die productie was enkele jaren geleden een doorslaand succes, met trouwens ook veel volwassenen zónder kinderen in het publiek.”
“We ontwikkelen Atman! samen met Opera Zuid en de Nederlandse Reisopera, waardoor we er samen voor zorgen dat de voorstelling door heel Nederland te zien is. Ook voor talentontwikkeling werken we nauw met deze partners samen. De Nationale Opera maakt deel uit van een groter ‘ecosysteem’ waarin talent zich kan ontplooien. Zo dragen we samen met de Reisopera en Opera Zuid verantwoordelijkheid voor de jonge artiesten van De Nationale Opera Studio, die zich in het nieuwe seizoen op Les enfants terribles storten, een moderne klassieker van Philip Glass.”
Sophie de Lint
“Het Opera Forward Festival is na tien jaar een onmisbaar onderdeel van het DNA van De Nationale Opera”
“En om binnen de metafoor van het ecosysteem te blijven: met het jaarlijkse Opera Forward Festival willen we een ideale biotoop bieden waar operamakers van verschillende generaties kunnen floreren met grensverleggend werk.”
Het Opera Forward Festival (OFF) viert in dit seizoen haar tiende verjaardag. Hoeveel edities heb jij meegemaakt?
“Gelukkig heb ik bijna alle edities van het festival bijgewoond, op de eerste na. Toen ik de positie als directeur van De Nationale Opera van Pierre Audi overnam, was het voor mij cruciaal om OFF te blijven ontwikkelen. Het festival, dat zowel studenten, mid-career artiesten als zeer ervaren makers samenbrengt, is uniek in het operaveld. Samenwerkingen met kunstopleidingen en andere partners uit het culturele veld zijn daarbij essentieel. Na tien jaar is het festival een onmisbaar onderdeel van het DNA van De Nationale Opera.”
Wat kunnen we verwachten van deze jubileumeditie van OFF?
“We richten ons op artiesten die werken in het Nederlandse veld en koppelen hen aan internationale partners. We kiezen daarbij voor een vertegenwoordiging van verschillende generaties en stijlen. Michel van der Aa, een pleitbezorger van operavernieuwing en betrokken bij OFF sinds de eerste editie, keert terug met zijn nieuwe opera Theory of Flames. Samen met het festival November Music presenteren we een nieuw werk van Meriç Artaç, een componist met een grote liefde voor interdisciplinaire projecten. We koppelen haar aan Silvia Costa, die na een jarenlange samenwerking met Romeo Castellucci nu razendsnel carrière maakt als regisseur op de internationale podia.”
“Daarnaast presenteren we de indringende kameropera The Knife of Dawn van Hannah Kendall, in de regie van Gavin-Viano, een van de meest veelzijdige en spraakmakende Nederlandse theatermakers van dit moment. Ter gelegenheid van het OFF-jubileum brengen we de conferentie van Opera Europa naar het festival. We kijken uit naar de uitwisseling tussen de Nederlandse en internationale sector die daaruit zal volgen.”
En had De Nationale Opera dit jaar niet ook een ander jubileum te vieren?
“Ja, De Nationale Opera bestaat zestig jaar! We vieren dit jubileum het liefst met zoveel mogelijk mensen die ons dierbaar zijn: met het publiek, maar ook met onze collega’s voor en achter de schermen, die ons huis maken tot wat het is. Daarom is het jaarlijkse Open Huis, aan het begin van het seizoen, hét moment om stil te staan bij onze verjaardag. Het belooft een viering te worden die – in tijden van ‘conflicting realities’ – de verbindende kracht van opera onderstreept.”
Tekst: Wout van Tongeren en Laura Roling
