Regisseur Pierre Audi en sopraan Malin Byström over Tristan und Isolde
De ‘Liebestod’ als sleutel
Had het ze jaren geleden gevraagd, en zowel regisseur Pierre Audi als sopraan Malin Byström hadden je verteld dat ze zich nooit aan Wagners Tristan und Isolde zouden durven wagen.
Tekst: Laura Roling
Pierre Audi woonde op 11-jarige leeftijd zijn eerste uitvoering van Tristan und Isolde bij en dat maakte diepe indruk op hem: “Donkerte. Groen en blauw. Overweldigende muziek.” Met name de tweede akte bleef Audi bij: “Een duet waar geen eind aan kwam. Surrealistische lading. Muziek die niet ophield. We weten allemaal dat kinderen actie willen op een toneel. Maar dit bleef in mijn hoofd. Het statische.”
Gestileerde regie
De opera over de overweldigende liefde van Tristan en Isolde sluit af met de ‘Liebestod’, een slotscène waarin de heldin zich, bij het lichaam van haar overleden geliefde, naar een vorm van extase zingt. Een kolfje naar de hand van Pierre Audi, zou je denken: in de loop der jaren toonde hij zich met zijn gestileerde en precies gechoreografeerde regies al een meester in het overbrengen van de spirituele aspecten van het menselijk bestaan.
Sterven in extase
Toch was Audi naar eigen zeggen beducht voor Tristan und Isolde: “In paniek zelfs. Vooral voor het slot. Ik dacht: hoe los ik die moeilijke scène op?” Hij bofte dat hij in Amsterdam eerst Wagners Ring, Lohengrin en Parsifal had gedaan, aldus Audi. “Een Wagner-enscenering moet je opzetten vanuit de meest tricky momenten. Die les heb ik geleerd. En van al die momenten is de ‘Liebestod’ het moeilijkst. Hoe geef je het vorm, dat sterven in extase van Isolde?”
Spel met licht en donker
Audi vond hiervoor een sleutel in de samenwerking met lichtontwerper Jean Kalman, in een geraffineerd spel met licht en donker. Aan het eind van de opera is van Isolde niets meer over dan een zwart silhouet. Ze is uiteindelijk alleen nog een stem. Audi: “Zo wordt de ‘Liebestod’ wat het is, een naspel van de opera, met zicht op een onbekende toekomst.”
Malin Byström
“De rol van Isolde is de Mount Everest voor sopranen”
Himalaya van het operarepertoire
De ‘Liebestod’ zal worden vertolkt door sopraan Malin Byström, die bij De Nationale Opera eerder Salome, Tosca en Elsa in Wagners Lohengrin vertolkte. Als Wagners werken de Himalaya van het operarepertoire zijn – toppen die alleen kunnen worden bedwongen door de zangers met de ervaring, uitrusting en het uithoudingsvermogen om ze te overwinnen – dan is Isolde de Mount Everest voor sopranen.
Nu was het antwoord: ja
Bij De Nationale Opera durft Byström het aan: “Al een aantal jaren krijg ik van verschillende operahuizen de vraag of ik zou overwegen om Isolde te zingen. Tot nu toe was mijn antwoord altijd nee. Het is nooit een rol geweest waar ik zelfs maar van droomde; ik dacht niet dat ik het vocaal zou aankunnen. Maar de tijd gaat verder. Mijn stem en mijn techniek hebben zich ontwikkeld en zijn, denk ik, stabiel genoeg. En ook als actrice trekt deze rol me sterk aan. Ik voel me bij De Nationale Opera altijd erg thuis en gesteund, dus toen Sophie de Lint me voor deze rol vroeg, beschouwde ik dat als een teken. Dit is het moment!”
Eigen perspectief
Hoe Byström die Mount Everest zal beklimmen? “Met kalmte, stap voor stap. Maar ik ben vooral ook trouw aan mezelf en mijn eigen techniek. Uiteindelijk zal het publiek Malin horen, die Isolde benadert vanuit haar eigen perspectief en haar eigen stem.”