Giacomo Puccini
De Italiaanse componist Giacomo Puccini (1858–1924) wordt vaak gezien als de belangrijkste operacomponist na Verdi. Zijn werk wordt regelmatig geassocieerd met het verisme (verismo), een stroming binnen de opera waarin het leven van gewone mensen centraal staat, met al hun emoties en problemen – vaak binnen een tragisch-romantische context.
Een bekend voorbeeld hiervan is La bohème, een opera over vier jonge kunstenaars in Parijs die in armoede leven. De muziek is romantisch en melancholisch, en raakt bij velen een gevoelige snaar.
Met Madama Butterfly waagde Puccini zich aan een geheel andere wereld. Hij verwerkte oriëntaalse invloeden in zijn composities, zoals pentatoniek, Japanse gongs en andere oosterse klanken. Deze culturele elementen gaven zijn werk een uniek karakter.
Muzikale afkomst: de Puccini-dynastie
Puccini werd geboren in Lucca als telg uit een familie met een lange muzikale traditie. Zijn vader, grootvader en overgrootvader waren kapelmeesters van de kathedraal van Lucca. Na de vroege dood van zijn vader, toen Puccini vijf was, kwam er een eind aan deze traditie.
Hij studeerde eerst aan het Instituto Musicale Pacini in Lucca, waar hij in 1880 afstudeerde met zijn Messa di Gloria. Vervolgens studeerde hij verder aan het conservatorium in Milaan, waar hij onder meer het tweeluik Preludio Sinfonico en Capriccio Sinfonico componeerde.
Doorbraak in de opera
Na zijn studie richtte Puccini zich volledig op opera. Zijn debuut Le Villi (1883) won geen prijs, maar trok wel de aandacht van de invloedrijke uitgever Ricordi. Ook Verdi toonde zich positief over zijn werk, al gaf hij het advies om zijn muziek minder symfonisch te maken.
Puccini’s tweede opera, Edgar (1889), was minder succesvol. Maar met Manon Lescaut (1893) brak hij definitief door. Deze opera was een groot succes en betekende het begin van een bloeiende carrière én financiële onafhankelijkheid. Hij liet een villa bouwen in Torre del Lago, waar hij tot zijn dood zou wonen.
Persoonlijk leven
Puccini had een complexe relatie met zijn geliefde Elvira Gemignani, met wie hij pas in 1904 kon trouwen nadat haar eerste echtgenoot overleed. Samen hadden ze een zoon, Antonio. Ondanks hun huwelijk had Puccini meerdere affaires met zangeressen.
Een dramatisch keerpunt was de affaire rond dienstmeisje Doria Manfredi, die in 1909 onterecht werd beschuldigd van een verhouding met Puccini. Ze pleegde zelfmoord, en uit autopsie bleek dat ze onschuldig was. Deze tragedie inspireerde Puccini tot het personage Líu in Turandot.
Van fiasco naar triomf: Madama Butterfly
Puccini begon in 1900 aan zijn opera Madama Butterfly, geïnspireerd door een toneelstuk dat hij in Londen zag. Door een auto-ongeluk in 1903 liep de voorbereiding vertraging op, wat resulteerde in een slecht voorbereide première in 1904 in Milaan. Deze werd een mislukking.
Na herziening werd de opera een paar maanden later in Brescia uitgevoerd – en met groot succes. Madama Butterfly werd wereldwijd een van zijn meest geliefde werken.
Laatste jaren en politiek
Tijdens de Eerste Wereldoorlog componeerde Puccini het drieluik Il trittico, bestaande uit drie korte opera’s: Il tabarro, Suor Angelica en Gianni Schicchi. Vooral de laatste is nog steeds zeer populair. De première vond in 1918 plaats in The Metropolitan Opera in New York.
In 1923 ontmoette Puccini dictator Benito Mussolini, in de hoop op steun voor een nieuw theater in Viareggio. Hoewel hij tot erelid van de fascistische partij werd benoemd, is er geen bewijs dat hij actief politiek betrokken was. Hij werd kort voor zijn dood wel tot senatore a vita benoemd.
Ziekte, dood en nalatenschap
Vanaf eind 1923 kreeg Puccini last van zijn keel. Als fervent roker werd bij hem keelkanker vastgesteld. Tijdens een behandeling in Brussel overleed hij in 1924 aan de gevolgen van een hartaanval. Hij werd eerst begraven in Milaan en later herbegraven in de kapel van zijn villa in Torre del Lago.
Zijn laatste opera Turandot bleef onvoltooid. De laatste scènes werden voltooid door Franco Alfano, in overleg met Toscanini. De villa van Puccini is nog steeds in familiebezit en functioneert tegenwoordig als museum.
Puccini bij De Nationale Opera
In het najaar van 2025 is Puccini’s meesterwerk Tosca te zien bij Nationale Opera & Ballet. Van 3 tot en met 25 september 2025 beleef je deze bloedstollende opera live in Amsterdam.