Lesmateriaal Ongein
Welkom bij Ongein!
Met de hele klas samen de schoolopera Ongein instuderen: hoe gaat dat in z’n werk? Op de volgende pagina's vindt u alle informatie hierover. Vast een beetje in de stemming komen? Bekijk hieronder dan eerst de trailer van Ongein!
Trailer van Ongein
Inleiding voor docenten
Met de hele klas samen een schoolopera instuderen: hoe gaat dat in z’n werk? Hier vindt u informatie over wat het project inhoudt en in het kort alvast het verhaal.
Een inleiding tot Ongein voor docenten
Binnenkort gaat u met de hele klas de schoolopera Ongein instuderen en dit met uw klas uitvoeren voor publiek. Op deze pagina vindt u hulpmiddelen voor het instuderen van de muziek, het maken van de kostuums en het decor, en het maken van de voorstelling.
Zingen in de klas
Lang niet iedere docent in het PO is gewend om te zingen met de klas. Om uzelf en de klas alvast voor te bereiden op het feit dat er veel gezongen gaat worden, is het leuk om daarmee alvast gewoon maar aan de slag te gaan. Er zijn prima online-zangmethodes zoals ZingZo en 123Zing (u vast bekend) te vinden. In de lessuggesties - in les 3 Thema's (Twee kampen) - vindt u alvast een liedje van Jeroen Schipper wat aansluit bij de thema’s in de voorstelling Ongein.
Zelf doen?
Onderdeel van het pakket “Ongein” is een 12-tal repetities met een workshopleider zang vanuit Nationale Opera & Ballet. De workshopleider zal vooraf contact met u opnemen om af te stemmen wat de werkzaamheden zullen zijn, en om te kijken wat uw wensen en behoeftes zijn. Aan het eind van het project komt een pianist mee repeteren. De pianist begeleidt ook de voorstelling. Het is dus van belang dat er een goeie (digitale) piano op school is om te begeleiden op het moment dat de pianist meekomt.
Rolverdeling, regie, decor en kostuums
In principe zijn dit onderdelen waar van u het initiatief verwacht wordt. Denk vooral aan het inzetten van ouders, leerlingen uit andere klassen, én uw collega’s bij het maken van decors en kleding.
Wat betreft de regie is het fijn om zelf het heft in handen te nemen en ook te zorgen voor een concept (lees: plan) hoe de voorstelling eruit komt te zien.
Vergeet ook niet om de kinderen hierin mee te nemen! Vaak komen zij met de leukste ideeën en durven ze heel goed ‘out of the box’ te denken en het verhaal echt naar het hier en nu te halen.
Schroom vervolgens ook niet, wanneer u geen enkele ervaring heeft op dit gebied, dit vooraf aan te geven! Wij zijn er voor om met u mee te denken en zorgen er bijvoorbeeld met veel plezier voor dat u kunt sparren met de workshopleider, of zelfs met een ervaren regisseur (i.geleijns@operaballet.nl) die het project goed kent!
Vooraf
Er zijn een aantal voorbereidende lessen uitgeschreven om te geven aan uw leerlingen. Een aantal hiervan zijn optioneel en een aantal noodzakelijk voordat het repetitieproces van de schoolopera begint. Bij elke les staat aangegeven of de les noodzakelijk of optioneel is.
Alle informatie die u voorafgaand aan het project nodig heeft, vindt u onder de voorbereidende lessen.
Inleiding voor ouders
Om ouders van tevoren over het project van hun kinderen te informeren is het goed een kick-off ontmoeting te organiseren. Op deze pagina vindt u een kleine visuele presentatie die u bij deze ontmoeting kunt gebruiken.
Inleiding voor ouders
Kick-off ontmoeting met ouders
Wij raden u echt aan om deze kick-off ontmoeting te organiseren voordat u met uw klas aan het project begint. Dit zorgde bij een van onze pilot-scholen er bijvoorbeeld voor dat er ruim voldoende ouders waren voor hand-en-spandiensten, zoals bij het maken van kostuums en decor. Bovendien kreeg de school zelf ook veel van de ouders terug over hoe betrokken hun kinderen waren gedurende het project, hoeveel er thuis (stiekem) werd gezongen en hoe de kinderen toeleefden naar de voorstelling.
DE LESSEN
Les 1: Wat is opera en waarom doen we dit?
Noodzakelijk; lesduur ongeveer 30 minuten
Wat is opera en waarom doen we dit? Voordat we op die vragen antwoord geven, kijken de leerlingen eerst een filmpje.
Les 1: Wat is opera en waarom doen we dit?
Eerst kijken de leerlingen het onderstaande filmpje. Geef voordat de leerlingen het filmpje kijken de volgende kijkvraag mee: Wat is iets dat je nog niet wist over opera? En wat heb je geleerd van het filmpje? Bespreek de vraag na het kijken met de klas.
Wat is opera?
Beroepen
In opera wordt een verhaal verteld, gezongen, geacteerd en soms gedanst. Zangers en spelers in een opera dragen kostuums, vaak pruiken, worden geschminkt en spelen in een decor dat soms wel zo hoog is als een huis. Vaak worden er allerlei speciale rekwisieten gemaakt; dat zijn gebruiksvoorwerpen die in het verhaal van de opera nodig zijn, zoals een vaas met bloemen, een stoel of een zwaard. Er komen dus heel veel beroepen kijken bij het maken van opera.
Bespreek met de leerlingen welk beroep níet in het rijtje thuishoort bij het maken en spelen van een opera?
Pruikenmaker
Visagist
Houtbewerker
Metaalbewerker
Lichtontwerper
Lichttechnicus
Kostuumontwerper
Stoffenverver
Koordirigent
Schilder
Meubelmaker
Journalist
Schoenmaker
Orkestmusicus
Zanger
Acteur
Danser
Decorontwerper
Het goede antwoord is de journalist. Deze kan wel een rol spelen als de opera af is, omdat journalisten bijvoorbeeld een recensie schrijven over een productie. Maar bij het maken en spelen van een opera heeft een journalist geen rol.
Waarom?
Waarom gaan de leerlingen met de klas een opera spelen? Bespreek onderstaande afbeelding met de leerlingen.
Les 2: Inleiding Onegin en Ongein
Noodzakelijk; lesduur ongeveer 30 minuten
In deze les worden onder meer korte samenvattingen gegeven van de opera Onegin van Tsjaikovski en de schoolopera Ongein. Bespreek deze synopsis met de leerlingen.
Waar gaat het over?
De schoolopera die de leerlingen gaan spelen is gebaseerd op een bestaande opera, gemaakt door de Russische componist Tsjaikovski. Deze opera heet Onegin.
Ongein (jullie opera) gaat over een schoolklas. Hier zijn twee jongens (Lens en Jesse) verliefd op twee meisjes (Olga en Tanja). Lens stuurt elke dag een liefdesgedicht naar het meisje waarop hij verliefd is, Olga. Zowel Olga als Tanja vinden dit wel leuk – maar ze vinden de jongens toch vooral irritant. Om ze een lesje te leren, besluiten ze samen met hun vriendinnen een plannetje te smeden: ze doen alsof Olga smoorverliefd is op Jesse, om Jesse in de war te brengen en Lens stikjaloers te maken. Wat begint met één appje krijgt echter al snel grote gevolgen: de beste vrienden Jesse en Lens gaan elkaar wantrouwen en belanden in een heftig gevecht waar de hele klas bij betrokken raakt. Als de chaos opklaart ligt Lens dood op het schoolplein.
Weerzien
Aan het einde van de schoolopera zien de personages elkaar weer op de schoolreünie, jaren later. Tanja is getrouwd met een oude man genaamd Gremlin, en Olga is getrouwd met haar schoolvriendin Svetlana. Jesse, nog altijd alleen, komt aan op de reünie en staat voor het eerst weer oog in oog met Tanja. Dan volgt het vrolijke slotlied.
Wie is op wie?
Bij de opera Onegin van Tsjaikovski is de liefde juist omgekeerd. In dit verhaal wordt Tatjana (een meisje van adel) verliefd op de hoofdrolspeler Jevgeni Onegin. En hier is Tatjana degene die een liefdesbrief schrijft aan Onegin, in plaats van Lens naar Olga in de schoolopera die jullie gaan spelen.
Dood, liefde en liefdesverdriet
Verder zijn er nog meer personages die in beide verhalen terugkomen, zoals Gremlin, die in de opera van Tsjaikovski Gremin heet en later ook getrouwd is met Tatjana (Tanja in jullie opera). En net als in Ongein, sterft een vriend van Onegin door een duel tussen de twee vrienden. Dood komt dus voor in beide opera’s, maar naast de dood gaat de opera vooral ook over liefde en liefdesverdriet. Thema’s die in jullie opera Ongein ook een grote rol spelen.
Thema's
Bespreek met de leerlingen welke thema’s in het verhaal terugkomen, waar gaat het over? En wat zijn de verschillen met de opera van Tsjaikovski? Welke dingen vallen op? Wat vinden ze van het verhaal? Als docent stuur je naar de volgende vier thema’s: onzin en wijsheid, vriendschap, ruzie en twee kampen.
Filmpje!
Kijk vervolgens met de leerlingen onderstaand filmpje, dan krijgen ze een beter beeld van wat ze kunnen verwachten.
De Ongein trailer
Les 3: Thema's
Facultatief; lesduur per thema ongeveer 45 minuten
In les 3 worden drie verschillende thema's besproken: wijsheid en onzin, vriendschap en ruzie en het onderverdeeld zijn in verschillende kampen.
Les 3: de thema's
Het eerste thema
Wijsheid en Onzin
Luister eerst met de hele klas naar het tweede nummer uit de schoolopera:
Nr 2. Loflied op de domheid, de onzin & de flauwekul
Tijdens het luisteren schrijven de leerlingen drie woorden op die bij ieder van hen naar boven komen. Vertel de leerlingen dat ze vooral naar de tekst van het lied mogen luisteren.
Bespreek met de klas:
- Waar ging het nummer over?
- Welke woorden heb je opgeschreven?
- Leer je op school dingen die jij belangrijk vindt?
- Wat vind jij belangrijk?
Laat de leerlingen vervolgens in groepjes een woordweb met tekeningen maken over wat zij onzin vinden en wat wijsheid. Bespreek de gemaakte woordwebben met de klas.
Het tweede thema
Vriendschap en ruzie
Verschillende emoties
- Welke emoties horen er bij vriendschap? Verzin met de leerlingen zes emoties.
- Welke emoties horen erbij ruzie? Verzin met de leerlingen zes emoties
Het uitbeelden van emoties
Hoe beeld je deze emoties uit? Hoe laat je het publiek zien dat je bijvoorbeeld verdrietig bent? Bespreek dit met de leerlingen en vraag of er een paar leerlingen zijn die het voor willen doen of de docent doet het zelf voor. Hoe praat je als je boos bent? En hoe als je verdrietig bent?
Vervolgens gaan de leerlingen in groepjes van maximaal 4 uiteen. Een aantal groepjes krijgt een emotie die bij ruzie hoort en een aantal groepjes krijgt een emotie die bij vriendschap hoort. Let op! Geen enkel groepje weet van elkaar welke emotie ze hebben. Dit weet dus alleen de docent.
Elke leerling van het groepje krijgt de taak om met hun emotie de zin: “Wat zitten jullie elkaar te klieren en te mieren en te klooien en te zooien!” op een andere manier te uiten. (Deze zin zegt het schoolhoofd in de opera na het eerste nummer 'Wat Zijn Ze Flauw')
Wanneer je als emotie 'verdrietig' hebt, kun je de zin dus heel zachtjes, stilletjes en sip zeggen. Maar ook terwijl je heel erg hard aan het huilen bent. Allebei straalt het namelijk verdriet uit. Het is aan de leerlingen om hier creatief over na te denken en te kijken of ze een emotie op verschillende manieren kunnen uiten.
Daarna laten alle groepjes hun zin op vier verschillende manieren horen en mag de rest van de klas raden om welke emotie het gaat.
Het derde thema
Twee kampen
In de opera zijn de jongens en meisjes verdeeld in twee kampen. Bespreek met de leerlingen of dat nog vaak speelt, jongens versus meisjes. En zijn er nog meerdere kampen in de klas? Bijvoorbeeld fans van verschillende voetbalclubs of leerlingen die heel erg van taal houden en anderen juist van rekenen. Bespreek dit met de klas en maak er een leuk klassengesprek van.
Bespreek de volgende vragen met de klas en kijk goed of ze open staan voor een gesprek dat verder ingaat op het onderwerp:
- Herkennen jullie de uitdrukking ‘jongens tegen de meisjes’ ?
- Speelt dat ook in jullie klas?
- Kun je een voorbeeld noemen?
- Vind je jongens tegen de meisjes misschien wel te ouderwets voor deze tijd?
- Ken je aanspreekvormen die niets te maken hebben met hij of zij?
- Zo ja, leg uit, en wat vind je daarvan?
- Ga er als docent met alle overgave in, dan gaan de leerlingen daar gemakkelijker in mee.
Les 4: Scheldbattle
Noodzakelijk; lesduur ongeveer 90 minuten
In de schoolopera Ongein zit een scheldbattle tussen Jesse en Lens. Bij dit lied staan er twee groepen tegenover elkaar op het toneel, de ene groep staat aan de kant van Jesse en de andere aan de kant van Lens.
Scheldbattle
De leerlingen mogen de scheldbattle zelf schrijven. Ze gaan deze op een beat uitvoeren tijdens de voorstelling, begeleid door piano en bodypercussie.
Bepaal als docent zelf welke scheldwoorden acceptabel zijn en welke niet. Maak hier vooraf duidelijke afspraken over.
De verschillende onderdelen van de scheldbattle
- Rijmen
Iemand uit team Jesse zegt: “Sul!” En iemand uit team Lens zegt iets terug wat daarop rijmt, het liefst met evenveel lettergrepen. Verdeel de leerlingen in groepjes van vier en laat ieder groepje vier van hun meest creatieve scheldwoorden opschrijven. Vervolgens worden de papiertjes doorgegeven en verzint een ander groepje woorden die daarop rijmen. De docent maakt een overzicht van alle rijmende scheldwoorden en bepaalt samen met de leerlingen welke favoriet zijn.
- Langer schelden
In de battle mag er ook langer worden gescholden, drie woorden achter elkaar. Deze woorden mogen allitereren, dat geeft een leuk effect. Bijvoorbeeld: sukkelige slome slaslinger.
Verdeel de leerlingen in nieuwe groepjes van vier en geef ieder groepje een letter. Met deze letter mogen ze zoveel mogelijk scheldwoorden verzinnen. De docent maakt een overzicht van alle allitererende scheldwoorden en bepaalt samen met de leerlingen welke favoriet zijn.
- Uitdagen tussendoor
In de battle mogen de leerlingen ook voor de afwisseling elkaar uitdagen. ‘Noem je mij een [xxx]’ waarop het antwoord is: ‘Ik noem je geen [xxx], je bént een [xxx]’. Deze zinnen kunnen altijd tussendoor gebruikt worden met scheldwoorden die bedacht zijn bij andere punten.
- Scheldwoorden maken van woorden die eigenlijk geen scheldwoorden zijn
Het heeft natuurlijk een komisch effect als je iemand beledigt met bijvoorbeeld normale gebruiksvoorwerpen. Zoals ‘Krijg een aangebrande theepot op je kop, dan zie je morgen bont en blauw!’ – waarop het andere team dan – rijmend! – moet antwoorden, iets als ‘Krijg een online winkelwagentje achter je hart, en geef het ding een flinke douw!’
Verdeel de leerlingen weer in nieuwe groepjes van vier en laat de leerlingen nadenken over zinnen die beledigend zijn maar niet echt scheldwoorden zijn. Geef de papiertjes weer door en laat iedereen reageren met een zin die rijmt. De docent maakt een overzicht van de zinnen en bepaalt samen met de leerlingen welke favoriet zijn.
Met alles wat uit deze brainstormsessies is gekomen kan de scheldbattle worden samengesteld. Bespreek met de leerlingen de tekst en de volgorde van wanneer welke soort scheldwoorden voorkomen. Oefen ook het rappen met de klas in twee groepen, dit kan op de beat van lied Nr 11 Scheldkoor en Duel. Let erop dat de tekst goed uitgesproken wordt en met overtuiging gebracht, de leerlingen zijn immers aan het schelden, dus dat mag dan ook als vanuit volle overtuiging gedaan worden.
Les 5: Woorden uit het libretto
Noodzakelijk; lesduur ongeveer 30 minuten
In het libretto zijn een aantal woorden geel gemarkeerd. Deze woorden kunnen lastig zijn voor de leerlingen. Neem deze woorden met de leerlingen door, bespreek wat het betekent en in welke andere contexten je de woorden kunt gebruiken.
MP 3’S, LIBRETTO, LIEDTEKSTEN EN VOCAL SCORE
Na de voorbereidende lessen is het tijd om echt te beginnen met het instuderen van de schoolopera Ongein. Daarvoor vindt u onder de volgende button opnames van alle liedjes, de bladmuziek, het libretto én de liedteksten. U krijgt hiervoor de inloggegevens. Hulp voor de leerlingen bij het instuderen, staat onderaan déze pagina! Veel plezier!
Hulp bij het instuderen
Aan de slag!
Of je nou met z’n allen in de klas, thuis in je eentje of samen met een vriend of vriendin (extra leuk!) de muziek gaat oefenen … . Het is altijd handig wanneer je weet hóe je dat het beste kan doen. Daar gaan we natuurlijk bij helpen.