Isaac Mueller en Arjuna Vermeulen: Een ontmoeting tussen klassiek en urban dans

Mueller bewandelde de gebaande paden voor een balletdanser en liet zich inspireren door grootheden als Mikhail Baryshnikov en Sergei Polunin. Vermeulen leerde de hiphopcultuur kennen op straat. In eerste instantie was het voor beide dansers dan ook even aftasten tijdens de eerste dagen van het creatieproces. Vanaf het eerste moment in de repetitieruimte is het duidelijk dat de urban dansers en de klassiek getrainde dansers vanuit een andere traditie komen en gewend zijn aan
een andere dynamiek en structuur van werken. “Voor de balletdansers is het gebruikelijk om te starten vanuit de techniek en te werken met een choreograaf. Zij volgen iedere beweging nauwkeurig en voeren die zo goed mogelijk tot in het kleinste detail uit. Als urban dansers zijn wij juist onze eigen choreografen. Wij komen een ruimte binnen en beginnen simpelweg te experimenteren met bepaalde bewegingen. Alles komt voort vanuit vrije improvisatie,” vertelt Vermeulen. “Dat is in ieder opzicht waar,” vult Mueller aan. “Als balletdanser maak ik deel uit van een cultuur die heel strikt is en waarbinnen alles in bepaalde kaders moet passen. We zijn doorgaans meer gefixeerd op de juiste techniek en hierdoor ook meer ingetogen, afwachtend en voorzichtig. Terwijl de urban dansers de ruimte binnenkomen en deze meteen vullen met hun energie en creativiteit.”

Leren door te delen

Toch herkennen beide dansers ook hun gedeelde normen en waarden. Volgens Mueller is het bijzonder om te merken hoe de ontembare drang om iedere dag te blijven leren en groeien lijkt te resoneren bij iedere danser. In Hoe Anansi the stories of the world bevrijdde wordt van alle performers gevraagd om hun grenzen te verkennen en verleggen. Door de wisselwerking tussen verschillende kunstvormen worden zij zowel in hun eigen kunstdiscipline als in de discipline van de ander voortdurend uitgedaagd. Deze manier van werken vraagt iets nieuws van alle dansers, want zij zullen zich moeten openstellen voor nieuwe vormen en bewegingen: “Ik ben een echte B-boy”, vertelt Vermeulen. “Ik beheers met name ‘breaking’, één van de allereerste op straat ontstane stijlen waaruit uiteindelijk weer andere diverse dansvormen als popping, locking en waacking zijn voortgekomen. Normaal spin ik op mijn hoofd, maar nu moet ik me ook bewegingen eigen zien te maken die ik nog niet ken en dat is best een uitdaging.”

“Gelukkig leren dansers graag iets nieuws,” voegt Mueller toe. “We leren juist en ook vooral graag van elkaar. Als ik naar de urban dansers kijk, dan denk ik ‘wauw’! Je ziet dezelfde beweging, maar omdat elke danser weer een andere manier van bewegen met zich meebrengt is ieders benadering anders en hierdoor uniek. Dat werkt voor mij heel inspirerend, want zo kunnen we steeds van elkaars kwaliteiten leren. Ik geloof dan ook echt dat uit deze samenvoeging van verschillende stijlen en individuen iets heel waardevols kan ontstaan.” Dit is ook iets dat Vermeulen herkent: “De dingen die we van elkaar zien, nemen we weer mee in onze eigen signatuurbewegingen. We zoeken elkaar echt op en vanuit die wisselwerking zie je dan dat de sierlijke wereld van het ballet en het rauwere van deurban dance-cultuur elkaar gaan ontmoeten en beginnen te kruisen.”

Individualiteit en authenticiteit; een eigen stem(pel)

De samenkomst van verschillende perspectieven en stemmen is binnen de Afrikaanse orale verteltraditie, waaruit de Anansitori’s zijn ontstaan, een vanzelfsprekendheid. Het vormt dan ook de essentie van de Anansi-vertelling bij Nationale Opera & Ballet. Beide dansers waren voor hun betrokkenheid bij de Anansi-productie echter nog helemaal niet bekend met de Anansi-tori’s. Vermeulen herkent als urban danser wel direct de sterke resonantie van deze traditie binnen zijn hiphopcultuur: “Binnen de op straat ontstane dansculturen komen veel verschillende mensen vanuit allerlei achtergronden bijeen in jamsessies of battles. Hierbinnen vinden we elkaar, delen we met elkaar en dagen we elkaar uit om bij te dragen aan het verhaal door middel van dans en beweging. Iemand brengt iets mee van zijn eigen identiteit of achtergrond en hierdoor inspireren we elkaar voortdurend om het verhaal verder te vertellen.

In feite creëren we dus altijd samen, want we bouwen voort op iemandsverhaal van bewegingen en passen. Zo benadrukken we onze persoonlijke kwaliteiten en stemmen, maar wel binnen de verbonden community die we zijn én die we samen hebben opgebouwd.” “Als corps de ballet streven we juist voortdurend naar een traditionele, klassieke esthetiek die het collectief onderstreept en niet het persoonlijke,” vertelt Mueller. “Op een bepaalde manier is die perfecte synchrone esthetiek heel krachtig, want deze creëert eenzelfde soort gevoel van verbondenheid. We zijn dan echt één adem en één ziel. Maar tegelijkertijd zijn wij als balletdansers ook allemaal uniek. Ik vind het daarom fantastisch dat onze Anansi-productie die authenticiteit en individualiteit in het creatieproces erkent, omarmt en juist wil tonen.”

Traditie, nalatenschap en vernieuwing

Voor Mueller is de voortdurende interactie tussen verschillende dansculturen dan ook noodzakelijk, zodat zij uiteindelijk in een speelse, uitdagende en inspirerende pas de deux blijvend naast elkaar kunnen bestaan: “We hebben binnen het klassiek ballet veel meesterwerken en grootheden wiens nalatenschappen we al honderden jaren koesteren en overdragen. Die historie en het erfgoed van onze kunstvorm is prachtig, maar we moeten ook juist nieuwe werken creëren die resoneren met het hier en nu én die net als de oude meesterwerken door de geschiedenis heen gedragen en herinnerd zullen worden.” De samenvoeging van verschillende muzikale tradities en dansvormen in Hoe Anansi the stories of the world bevrijdde brengt voor Mueller dit idee tot leven. Niet alleen omdat het een nieuw verhaal binnenbrengt in de gevestigde danscultuur van het klassiek ballet, maar ook omdat deze creatie deuren opent voor een nieuwe traditie binnen de podiumkunsten.