Interview Eric Owens (Porgy) en Adina Aaron (Bess): ‘Inleving moet bovenaan staan’

Tekst: Agnita Menon

Toen George Gershwin in 1935 zijn Porgy and Bess componeerde, schreef hij voor dat de opera altijd door zwarte zangers moest worden uitgevoerd. Hij liet dat zelfs testamentair vastleggen. Twee Afro- Amerikaanse zangers, die nu de titelrollen zingen bij DNO, laten hun gedachten gaan over deze kleurvoorschriften en andere eisen die de opera aan hen stelt.

“Kijk, deze… deze gaat op al mijn tournees mee, wáár ik ook moet zingen…” Ze tilt met één arm een glimmend, mintgroen vouwfietsje omhoog voor het telefoonscherm, “Een echte Brompton. Ik kan niet zonder.” In een blauwwit gestreept topje en met een big smile zit de Amerikaanse sopraan Adina Aaron in haar appartement in Miami.

Waarom ze dat vouwfietsje altijd meeneemt, gewoon in het vliegtuig: “Het is duurzaam, gezond, goedkoop, snel en leuk om te fietsen door een stad waar ik zes weken doorbreng voor een operaproductie. En Amsterdam is de hoofdstad van alle fietsen! Dat ontdekte ik in juni toen ik in Groningen moest invallen bij een Verdi-Requiem. Ik kom dus op de fiets naar het theater.”

Bas-bariton Eric Owens zong eerder in Nederland met het Radio Filharmonisch Orkest en Jaap van Zweden, en in Doctor Atomic van John Adams bij De Nationale Opera. De twee Amerikaanse zangers zijn in januari in Amsterdam om samen Porgy and Bess te zingen.

Authenticiteit

Gevraagd om de opera in enkele zinnen te vatten, zegt Eric Owens, vanuit Amerika aan de telefoon: “Porgy and Bess is het verhaal van individuen binnen een gemeenschap, hoe zij leven, liefhebben, worstelen.” Adina Aaron noemt het “de liefdesgeschiedenis van een tragische vrouw, die voortdurend verkeerde keuzes maakt. Door de komst van Porgy, iemand die om haar geeft, probeert zij haar leven ten goede te keren, maar ze verliest toch die strijd.”

Adina en Eric hebben de opera eerder samen gezongen bij de Chicago Lyric Opera. En: zij zijn beiden Afro-Americans, zoals Gershwin het wilde. Want alleen getinte zangers mogen deze opera zingen. Waarom legde de componist dit in zijn testament vast? Eric Owens: “In die tijd waren zogenaamde ‘minstrel shows’ heel gebruikelijk. Daarin speelden witte mensen in blackface – met zwart geverfde gezichten – stereotiepe karikaturen van Afro-Americans, om de zwarte cultuur belachelijk te maken. Iets wat Gershwin tegen de borst stuitte. Hij wilde dat soort entertainment niet in zijn opera.”

‘Gershwin wilde geloofwaardig zijn, geen concessies doen aan de authenticiteit. Daarom een all black cast’

Volgens Adina Aaron streefde George Gershwin de klank van jazz, blues en spirituals na. “Hij wilde dat de muziek van de zwarte cultuur authentiek zou klinken. In de jaren dertig had je geen mengeling tussen de rassen; witte mensen zongen niet in het idioom van zwarte mensen, ze kenden die stijl helemaal niet. Gershwin wilde geloofwaardig zijn, geen concessies doen aan de authenticiteit. Daarom een all black cast.”

Antiracistische elementen

Adina Aaron en Eric Owens betwijfelen of de componist hiermee een statement tegen racisme maakte. “Het is eerder een spiegel van die tijd". Owens aarzelt: “Hoewel, er zitten verholen antiracistische elementen in de opera. Bijvoorbeeld op het moment dat witte politieofficieren een inval doen in de zwarte gemeenschap. Dan wordt er niet gezongen, alleen gesproken.”

Een krachtig statement tegen racisme werd wél gemaakt toen Porgy and Bess voor het eerst in Washington DC zou worden uitgevoerd. De zwarte cast verklaarde de opera niet te willen uitvoeren als het zwarte publiek gescheiden van het witte publiek in het theater moest zitten. Zo zat er voor het allereerst in de geschiedenis, door de opera Porgy and Bess, een gemengd publiek in een Amerikaans theater. Een opzienbarend moment in de kunst”, vindt Owens.

Als operazangers ervaren zij zelf niet vaak racisme in hun werk. Eric Owens: “Ik ben nooit geweigerd voor een opera vanwege mijn huidskleur. Tenminste niet dat ik weet. Het kan voorgekomen zijn dat ik daarom een rol niet kreeg. Maar dan heb ik het niet gehoord.”