Het Lijflied: de muziek van het lichaam
Interview met componist Lucas Wiegerink
Tekst: Ewout Ganzevoort
Als je met componist Lucas Wiegerink over de wonderen van het lichaam praat, kan je niet anders dan achterblijven met een vernieuwd ontzag voor je lijf. ‘Het is niet één ding, dat lichaam van mij. Het bestaat uit talloze cellen en micro-organismen die met elkaar communiceren.’ In Het Lijflied maakt hij, samen met librettist en regisseur Alma Terrasse, een ontdekkingsreis door het lichaam.
Met geavanceerde technologie kunnen we tegenwoordig waarnemen wat zich op zeer klein niveau afspeelt in de wereld om ons heen – én in de wereld binnenin onszelf. In onze lichamen voltrekken zich talloze processen en bewegingen. In die veelheid ligt de fascinatie van Wiegerink. Hij is vooral geboeid door de ‘muziek’ van het lichaam: “Al die micro-organismen bewegen, en alles wat beweegt maakt geluid.”
Communicerende microben
Eerder maakte hij in samenwerking met Eva van Ooij en Ruth Schmidt Microsonic, een compositie gebaseerd op de manier waarop microben via geluidssignalen met elkaar communiceren. Hoewel de technologie op het moment van componeren wel in staat was om de geluiden van groepen microben te registreren, gold dit nog niet voor afzonderlijke microben. Juist waar de wetenschap tekort schiet ligt een mogelijkheid voor de kunsten, volgens Wiegerink: “Het lichaam is een verborgen schat van geluiden die we nog niet kennen. Hoe individuele microben klinken, dat wist men nog niet toen ik Microsonic schreef. Daar heb ik dus mijn eigen fantasie op losgelaten: hoe denk ik dat het zou kunnen klinken?”
In de opera maakt Wiegerink veel gebruik van stijlcitaten: de muziek van het hart is gebaseerd op 19de-eeuwse opera, waarin alles groots en doorvoeld mag zijn. De muziek van Bolletje, Ina’s gids, vertrekt juist vanuit jazz en is vrolijk, enthousiast en ongeremd. Zo raakt Het Lijflied aan veel verschillende muzikale tradities. “Ik wil heel verschillende werelden oproepen. In de opera kun je als componist elk karakter een eigen muzikale identiteit geven.”
Het lichaam als bron
Waarom zou je eigenlijk een opera over het lichaam willen maken voor kinderen? “Ik realiseerde me pas rond mijn dertigste dat je lichaam zo’n enorme bron van leven en geluiden is. Dat je honderden miljoenen microben in je lijf meedraagt drong pas tot me door toen ik Microsonic schreef. Elke dag worden er nieuwe soorten ontdekt, en ze zien er allemaal anders uit. Ze zijn ook echt prachtig om te zien. Ik had dat besef best op mijn zesde al willen hebben.” Wiegerink wil zijn verwondering graag delen met kinderen, maar dat betekent niet dat ze per se álles hoeven te begrijpen. Dat is sowieso geen must, zegt hij: “Ik begrijp ook lang niet alles als ik een opera zie, en als je voor een schilderij staat hoef je ook niet alles te snappen.”
“Het lichaam is een schat van geluiden die we nog lang niet allemaal kennen”
Elk kind haalt weer iets anders uit een voorstelling, en leeftijd speelt daarbij ook een rol: “Een kind van vijf kijkt er heel anders naar dan een kind van tien of elf. Het is ook niet erg als een kind niet het hele verhaal meekrijgt: er is genoeg te horen en te zien. Voor mij gaat het vooral om de wondere wereld die het lichaam is. Het Lijflied laat de rijkdom van het lichaam en het mysterie ervan zien.”
Er valt dus veel te ontdekken. Volgens Wiegerink ziet het leven er een stuk mooier uit als we écht open kunnen staan voor de wereld(en) om ons heen – en in onszelf. En misschien blijft kunst daarin altijd een middel om te verbeelden wat we met wetenschap en kennis niet kunnen duiden.
Foto's Het Lijflied: Joost Milde
Foto Lucas Wiegerink: Anna Perger
- Het Lijflied is van 9 december 2022 t/m 8 januari 2023 te zien in verschillende theaters in Nederland. Vanaf 28 december in Amsterdam in CC Amstel en Zonnehuis.