Hans van Manen-tijdlijn

In oktober 1940 verhuist moeder Marga met haar twee zoons naar de Ruwiellaan in Amstelveen. Wanneer ze niet veel later een baan als typiste krijgt bij het Amsterdamse Arbeidsbureau, maar nog geen woning in Amsterdam heeft, stuurt ze Hans een tijdje naar haar ouders in het Duitse Wuppertal, die hij dan voor het eerst ontmoet.

Na zijn elfde verjaardag gaat Hans, mede als gevolg van de oorlog, niet of nauwelijks nog naar zijn nieuwe lagere school, de Prinsenschool aan de Nieuwezijds Voorburgwal. Wanneer zijn moeder aan het werk is,  brengt hij, vaak samen met twee buurkinderen, veel tijd op straat door en ook wordt hij regelmatig opgevangen door de lesbische onderbuurvrouwen Saar en Ageeth, en andere buren in het pand aan de Marnixstraat. Van Saar en Ageeth leert Hans onder meer haken en breien en op het deel van de zolder dat bij de derde etage hoort, richt Hans een huistheatertje in, waar hij zichzelf leert jongleren, koorddansen en op een bal balanceren. Via broer Guus komt hij in contact met Wim Sonneveld en in diens huis op de Keizersgracht, waar Hans zo nu dan vertoeft, ontmoet hij onder meer ook Albert Mol. Mogelijk gestimuleerd en bevestigd door wat hij in Sonnevelds huis ziet en meemaakt, ontdekt Hans in deze periode ook zijn eigen homoseksualiteit.

In 1943 duikt broer Guus onder in Bussum, waarschijnlijk om te ontkomen aan de Arbeitseinsatz. Daardoor krijgt Hans meer taken in huis. "Ik deed", zegt hij later in een interview, "het huishouden, ik zorgde dat er kolen waren, ik zorgde dat er iets brandbaars was om in het wonderkacheltje te stoppen." Voor dat laatste én om eten te vergaren, gaan hij en zijn buurkinderen in de laatste oorlogsjaren vaak op 'rooftocht'. In het Vondelpark speuren ze naar brandbare stukjes antraciet, op en rond het Leidseplein halen ze houten tramblokjes tussen de rails vandaan en gappen ze bloembollen uit de bloemperken voor het American Hotel. Ook verdient Hans wat bij door zelfgehaakte tasjes en zelfgemaakte poppen te verkopen, door van gestolen fietsonderdelen nieuwe fietsen te maken en die te verkopen, en door boodschappen te doen voor buren. Later zegt Van Manen regelmatig dat dit alles hem gevormd heeft en dat hij 'een buitengewoon prettige jeugd' heeft gehad. "Alles doen wat verboden was, gaf een ongekende vrijheid, die ik ook na de oorlog heb gehouden."

Ergens rond zijn twaalfde beseft Hans dat hij danser wil worden, alleen heeft hij geen idee hoe hij dat moet aanpakken. Het circus lijkt hem op dat moment nog wel de meest aangewezen manier. Thuis organiseert hij hele dansvoorstellingen, met zijn moeder als publiek, en voor de ramen van de (vlakbij hun huis gelegen) Stadsschouwburg stapelt hij regelmatig een aantal bakstenen op, zodat hij, daarop staand, naar binnen kan gluren wanneer er dansrepetities plaatsvinden. Ondertussen trekken de laatste oorlogsjaren een zware wissel op hem: door de armoede en honger is Hans ernstig verzwakt en bij gebrek aan schoenen, loopt hij maandenlang blootvoets door de stad ("Dat kon best, maar je voeten werden natuurlijk wel ongelooflijk smerig").

Na de oorlog moet Hans terug naar de Prinsenschool, waar hij het welgeteld een paar dagen uithoudt, mede omdat hij het er als zoon van een Duitse zwaar te verduren heeft. Zijn moeder heeft begrip voor de situatie en doordrongen van Hans' fascinatie voor de theaterwereld regelt ze begin 1946, via via, een baantje voor hem. Op dertienjarige leeftijd gaat Hans als krullenjongen in de leer bij Herman Michels, de grimeur en kapper van de Amsterdamse Stadsschouwburg. Hans werkt in diens atelier in de Huidekoperstraat, maar vooral in de Stadsschouwburg, waar hij de kap en soms ook de grime van acteurs en zangers doet en onder meer ook kroontjes en haarstukjes leert maken.

Vanaf ongeveer zijn vijftiende ontdekt Hans ook het Amsterdamse nachtleven. Hij bezoekt onder meer de jazzcafés waar zijn broer Guus - inmiddels een gevierd jazzpianist - optreedt, en ontpopt zich er als een gedreven danser.

In januari 1949 laat Michels zijn jongste leerling deelnemen aan een toneelkappers- en grimeursconcours in het Minerva Paviljoen in Amsterdam-Zuid. Hans wint er, met zijn creatie Méphisto, de eerste prijs in de categorie grimeren, bestaande uit honderd gulden, een zilveren beker en een diploma.