Naar homepage

Hans van Manen-tijdlijn

Hans van Manen heeft in totaal (inclusief zijn televisieballetten) meer dan 150 choreografieën op zijn naam staan. Zijn werk wordt wereldwijd door meer dan 100 dansgezelschappen uitgevoerd. Deze tijdlijn geeft een overzicht van zijn leven en zijn belangrijkste werken. Voor een compleet overzicht van al zijn choreografieën klik hier.

Hans van Manen en Erwin Olaf

2020-heden

2020

Ballet in tijden van corona
Hans van Manen en Henk van Dijk (2020) | Foto: Altin Kaftira
September 2020

Ballet in tijden van corona

In september 2020 keert Het Nationale Ballet, na een periode van een half jaar vol coronabeperkingen, weer terug op de planken. Het gezelschap presenteert die maand, gezien het beperkte aantal toegestane toeschouwers per voorstelling, twee producties per avond: Back to Ballet - Classic, een samengesteld programma met diverse werken, en daarna Van Manens videoballet Live. De voorstellingen van Live zijn zó snel uitverkocht dat het gezelschap een extra voorstelling inlast.
 

Ballet in tijden van corona Ballet in tijden van corona Open afbeelding in een nieuw tabblad

Hans van Manen en Henk van Dijk (2020) | Foto: Altin Kaftira

Ballet in tijden van corona
September 2020

Ballet in tijden van corona

In september 2020 keert Het Nationale Ballet, na een periode van een half jaar vol coronabeperkingen, weer terug op de planken. Het gezelschap presenteert die maand, gezien het beperkte aantal toegestane toeschouwers per voorstelling, twee producties per avond: Back to Ballet - Classic, een samengesteld programma met diverse werken, en daarna Van Manens videoballet Live. De voorstellingen van Live zijn zó snel uitverkocht dat het gezelschap een extra voorstelling inlast. 

Artistiek directeur Ted Brandsen verklaart destijds in een persbericht: "We zijn enorm verheugd om na een noodgedwongen stop van zes maanden weer te mogen optreden in ons theater. Cultuur verbindt mensen, en het is hartverwarmend te zien hoe groot de publieke belangstelling is om ons gezelschap weer op het toneel te kunnen zien. De extra voorstelling van Live betekent bovendien dat, met instemming van de grootmeester Van Manen zelf, twee van onze jonge toptalenten hun debuut kunnen maken in dit iconische ballet: Elisabeth Tonev en Davi Ramos. Bij voorbaat al een bijzondere gebeurtenis."

Het succes herhaalt zich in februari 2021: de kaartverkoop voor twee livestreams van Van Manens Variations for Two Couples (voortvloeiend uit nieuwe coronabeperkingen) gaat zo hard dat twee extra livestreams worden toegevoegd.

2021

Rachel Beaujean
Rachel Beaujean | Foto: Erwin Olaf
30 maart 2021

Oprichting Hans van Manen Foundation

Op 30 maart 2021 wordt de Stichting Hans van Manen Foundation opgericht. Het belangrijkste doel van de stichting is 'het behouden, beheren en archiveren van het Nederlands cultureel erfgoed van het choreografiewerk van Hans van Manen'. Op nadrukkelijk verzoek van Van Manen zelf benoemt het bestuur van de Stichting (bij de oprichting bestaande uit Ted Brandsen, Henk van Dijk, Rien Meppelink en Oscar Hammerstein) Rachel Beaujean met ingang van dezelfde datum tot directeur van de Van Manen Foundation. Zij wordt hiermee ook officieel verantwoordelijk voor alle instuderingen van Van Manens balletten, zowel in Nederland als wereldwijd.

Dansen voor Máxima
Anna Tsygankova en Constantine Allen in Embrace | Foto: Nathan Reinds
17 mei 2021

Dansen voor Máxima

Ter gelegenheid van de 50ste verjaardag van Koningin Máxima, op 17 mei 2021, creëren Van Manen en Ted Brandsen (artistiek directeur van Het Nationale Ballet) een gelegenheidsduet voor eerste solisten Anna Tsygankova en Constantine Allen. De choreografie, getiteld Embrace, maakt deel uit van een televisieprogramma waarin de kracht van muziek wordt gevierd (Máxima is op dat moment erevoorzitter van Méér Muziek in de Klas) en waaraan diverse Nederlandse artiesten meewerken. De muziek voor het nieuwe duet - Astor Piazzolla's Adiós Nonino en Ariel Ramírez' Alfonsina y el mar - wordt live uitgevoerd door bandoneonist Carel Kraayenhof, samen met musici Juan Pablo Dobal en Douwe Eisses en zangeres Izaline Calister.
 

Erelidmaatschap
Hans van Manen en Martin Schläpfer, begin jaren 2000 | Foto: Francois Gribi
6 november 2021

Erelidmaatschap

Tijdens 50 Jahre Hans van Manen, een gala ter gelegenheid van Van Manens 50-jarige verbintenis met het Duitse Ballett am Rhein, ontvangt Van Manen op 6 november 2021 uit handen van artistiek directeur Christoph Meyer een erelidmaatschap van het gezelschap. In 1971 creëerde Van Manen Keep Going, zijn eerste werk voor Ballett am Rhein en tevens zijn eerste werk voor een buitenlands gezelschap. Sindsdien heeft Ballett am Rhein 22 werken van Van Manen op het repertoire genomen. De Amerikaanse filmmaker Daisy Long heeft ter gelegenheid van het gouden jubileum een filmportret van Van Manen gemaakt - aangevuld met archiefmateriaal uit het Theatermuseum Düsseldorf - dat tijdens het gala wordt vertoond. Een uitgebreid laudatio wordt uitgesproken door Van Manens goede vriend Martin Schläpfer, choreograaf en tussen 2009 en 2020 artistiek directeur van Ballett am Rhein.

2022

Olga Smirnova
Olga Smirnova en Constantine Allen in Frank Bridge Variations | Foto: Sasha Gouliaev
Maart 2022

Olga Smirnova

Wanneer Olga Smirnova, prima ballerina van het Bolsjoj Ballet in Moskou, in maart 2022 - na haar felle kritiek op de Russische invasie in Oekraïne - de overstap naar Het Nationale Ballet maakt, doet ze dat mede om met Van Manen te kunnen werken. Smirnova: "Diana Vishneva, die ik zeer bewonder, heeft zijn ballet Live gedanst en ik herinnerde mij hoe geweldig zij het vond om met hem te werken." Kort na de eerste repetities met Van Manen zegt Smirnova enthousiast "hoe ongelooflijk precies hij is qua stijl en passen, terwijl je tegelijkertijd alle ruimte krijgt om je eigen invulling aan zijn balletten te geven". 

Olga Smirnova Olga Smirnova Open afbeelding in een nieuw tabblad

Olga Smirnova en Constantine Allen in Frank Bridge Variations | Foto: Sasha Gouliaev

Olga Smirnova
Maart 2022

Olga Smirnova

Wanneer Olga Smirnova, prima ballerina van het Bolsjoj Ballet in Moskou, in maart 2022 - na haar felle kritiek op de Russische invasie in Oekraïne - de overstap naar Het Nationale Ballet maakt, doet ze dat mede om met Van Manen te kunnen werken. Smirnova: "Diana Vishneva, die ik zeer bewonder, heeft zijn ballet Live gedanst en ik herinnerde mij hoe geweldig zij het vond om met hem te werken." Kort na de eerste repetities met Van Manen zegt Smirnova enthousiast "hoe ongelooflijk precies hij is qua stijl en passen, terwijl je tegelijkertijd alle ruimte krijgt om je eigen invulling aan zijn balletten te geven". 

In juni 2022 schrijft NRC-criticus Francine van der Wiel naar aanleiding van Smirnova's debuut tijdens het Hans van Manen Festival (zie hieronder): "De oerklassiek gevormde Smirnova lanceert zichzelf als prachtige nieuwe Van Manen-danseres en laadt elke pose met ingehouden spanning en aardse emotionaliteit."

'Hans gaat over Hans en niets anders dan Hans'
Affiche Hans van Manen Festival met Floor Eimers, Hans van Manen en Edo Wijnen
Mei & juni 2022

'Hans gaat over Hans en niets anders dan Hans'

In mei en juni 2022 staat Het Nationale Ballet uitgebreid stil bij Hans van Manens 90ste verjaardag. In mei vindt een landelijke tournee plaats van Hans van Manen 90, bestaande uit zijn balletten Metaforen, Concertante en Grosse Fuge. In juni vindt voor de tweede keer een uitgebreid Hans van Manen Festival plaats, waarbij Het Nationale Ballet, de Junior Company van Het Nationale Ballet, Nederlands Dans Theater 1 en 2, Introdans, het Wiener Staatsballett, Ballett am Rhein en het Stuttgarter Ballett in drie weken tijd in totaal 19 werken van de meesterchoreograaf dansen.

'Hans gaat over Hans en niets anders dan Hans' 'Hans gaat over Hans en niets anders dan Hans' Open afbeelding in een nieuw tabblad

Affiche Hans van Manen Festival met Floor Eimers, Hans van Manen en Edo Wijnen

'Hans gaat over Hans en niets anders dan Hans'
Mei & juni 2022

'Hans gaat over Hans en niets anders dan Hans'

In mei en juni 2022 staat Het Nationale Ballet uitgebreid stil bij Hans van Manens 90ste verjaardag. In mei vindt een landelijke tournee plaats van Hans van Manen 90, bestaande uit zijn balletten Metaforen, Concertante en Grosse Fuge. In juni vindt voor de tweede keer een uitgebreid Hans van Manen Festival plaats, waarbij Het Nationale Ballet, de Junior Company van Het Nationale Ballet, Nederlands Dans Theater 1 en 2, Introdans, het Wiener Staatsballett, Ballett am Rhein en het Stuttgarter Ballett in drie weken tijd in totaal 19 werken van de meesterchoreograaf dansen.

NRC schrijft na de première van het eerste van de vier festivalprogramma's: "Hans van Manen is ongetwijfeld de meest gelauwerde choreograaf van Nederland, ná zijn negentigste verjaardag kan eigenlijk alleen nog een ster of planetoïde naar hem worden vernoemd." De Volkskrant looft vooral Van Manens perfecte synthese van dans en muziek: "Van Manens klasse lijkt soms zo verraderlijk eenvoudig, maar staat of valt bij de timing van ieders bravoure in geven en nemen. 'Dans gaat over dans en niets anders dan dans', zo muntte hij in 2000 zijn lijfspreuk tijdens een inauguratie in Nijmegen. 'Hans gaat over Hans en niets anders dan Hans': zo precies regisseert de bijna-90-jarige dit sublieme samenspel."

'The devil is in the detail'
Hans van Manen en Erwin Olaf
17 juni 2022

'The devil is in the detail'

Bij uitgeverij Hannibal verschijnt op 17 juni 2022 Dance in close-up, een fotoboek waarin Erwin Olaf – vanuit het principe ‘the devil is in the detail’ – in circa 45 foto’s inzoomt op de details die een Van Manen-ballet tot een Van Manen-ballet maken. Het boek is in nauwe samenwerking met Van Manen en Rachel Beaujean tot stand gekomen, met een groot aantal dansers van Het Nationale Ballet als model. De foto’s zijn van 19 juni t/m 24 juli 2022 tevens te zien in Galerie Ron Mandos in Amsterdam. De NOS zendt in dezelfde maand en onder dezelfde titel een vijfdelige televisiedocumentaire uit, waarin Olaf en Van Manen tijdens de fotosessies worden gevolgd.

'The devil is in the detail'
17 juni 2022

'The devil is in the detail'

Bij uitgeverij Hannibal verschijnt op 17 juni 2022 Dance in close-up, een fotoboek waarin Erwin Olaf – vanuit het principe ‘the devil is in the detail’ – in circa 45 foto’s inzoomt op de details die een Van Manen-ballet tot een Van Manen-ballet maken. Het boek is in nauwe samenwerking met Van Manen en Rachel Beaujean tot stand gekomen, met een groot aantal dansers van Het Nationale Ballet als model. De foto’s zijn van 19 juni t/m 24 juli 2022 tevens te zien in Galerie Ron Mandos in Amsterdam. De NOS zendt in dezelfde maand en onder dezelfde titel een vijfdelige televisiedocumentaire uit, waarin Olaf en Van Manen tijdens de fotosessies worden gevolgd. 

In een interview met de Volkskrant zegt Olaf: "Ik vroeg me opeens af: hoe kan het dat zijn choreografieën altijd zó snel zijn te herkennen? Het was alsof ik door de bliksem werd getroffen, ik dacht: ik moet met hém samenwerken. Riskant, want vriendschap kan kapotgaan als de samenwerking mislukt, en wij zijn allebei nadrukkelijk kapitein op ons eigen schip. Ik zei tegen hem: ‘We zetten een afzuigkap in mijn studio (vanwege Olafs longziekte - red.) en een fles witte wijn, zodat jij kunt roken en wat te drinken hebt, terwijl je meekijkt op een grote monitor. Jij choreografeert de dansers van Het Nationale Ballet, en ik fotografeer jouw details."

Just Dance the Steps
25 juni 2022

Just Dance the Steps

Kort na de verschijning van Olafs boek gaat, op 25 juni 2022, tijdens Cinedans FEST Just Dance the Steps in première, een documentaire waarvoor filmregisseur Willem Aerts Van Manen vijf jaar lang volgde. De documentaire is inmiddels tweemaal uitgezonden door AVROTROS, en ook in een langere versie uitgebracht. Op dedocupdate.com oordeelt een blogger: "Van Manen staat midden in het leven, dat voor hem onlosmakelijk met dans en choreografieën is verbonden. Hij dirigeert, stimuleert en corrigeert nog altijd als vanouds. Een veeleisende man, zoveel is duidelijk, volledig in z’n element (..) 

Just Dance the Steps
25 juni 2022

Just Dance the Steps

Kort na de verschijning van Olafs boek gaat, op 25 juni 2022, tijdens Cinedans FEST Just Dance the Steps in première, een documentaire waarvoor filmregisseur Willem Aerts Van Manen vijf jaar lang volgde. De documentaire is inmiddels tweemaal uitgezonden door AVROTROS, en ook in een langere versie uitgebracht. Op dedocupdate.com oordeelt een blogger: "Van Manen staat midden in het leven, dat voor hem onlosmakelijk met dans en choreografieën is verbonden. Hij dirigeert, stimuleert en corrigeert nog altijd als vanouds. Een veeleisende man, zoveel is duidelijk, volledig in z’n element (..) Tegelijkertijd sijpelt in deze toch ook wat weemoedige film steeds nadrukkelijker door dat de befaamde choreograaf ook bezig is met afronden. Hij maakt bijvoorbeeld geen nieuwe balletten meer (want hij hoeft zich niet meer te bewijzen), heeft een oude liefde, de fotocamera, al jaren niet meer aangeraakt en gaat na ruim veertig jaar verhuizen. Want trappen lopen is toch wel belastend geworden. ‘Dag huis’, zegt Van Manen quasi-luchtig als hij de deur achter zich dicht trekt (..) Zo krijgt deze film het karakter van een krachtig eerbetoon, aan een vitale man voor wie het harnas, waarin hij waarschijnlijk ooit wil sterven, nog altijd als gegoten zit. Totdat het tóch goed genoeg blijkt te zijn geweest."

Gabriele Klein
Gabriele Klein | Foto: Johanna Liebsch
Juni 2022

Gabriele Klein benoemd op Hans van Manen-leerstoel

Prof. dr. Gabriele Klein is per juni 2022 benoemd tot bijzonder hoogleraar Ballet en Dans, op de Hans van Manen-leerstoel, aan de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam (UvA). De nieuwe leerstoel is mede op initaitief van Nationale Opera & Ballet ingesteld. Klein is de eerste hoogleraar in Nederland op het terrein van ballet en dans. Zij combineert de leerstoel aan de UvA met haar hoogleraarschap aan de Universität Hamburg.

Daverend applaus in New York
Foto: Johanna Liebsch
Oktober 2022

Daverend applaus in New York

In oktober 2022 wordt Van Manen in New York met een daverend applaus bejubeld tijdens het Amerikaanse Fall for Dance Festival. In een tot tweemaal toe uitverkocht New York City Center weten eerste solisten van Het Nationale Ballet Maia Makhateli, Olga Smirnova, Constantine Allen en Jakob Feyferlik het publiek te betoveren met een vlekkeloze uitvoering van Van Manens Variations for Two Couples. Broadway World schrijft: "The two couples, with their exquisite partnering, performed the classic dance impeccably with its fascinating romantic and playful elements. It was a joy to witness ballet at it's best with Dutch National Ballet's signature grace and style." En CriticalDance oordeelt: "A finely-crafted, crystalline little ballet that was very well danced by all four of its dancers (..) Van Manen is now 90, and his prolific body of work is well-recognized in Europe. It’s long overdue for his simple but pristine dances to be featured in programs by American companies."

2023

Nieuwe biografie van Sjeng Scheijen
Foto: Marijn Maas
9 juni 2023

Nieuwe biografie van Sjeng Scheijen

Op 9 juni 2023 verschijnt bij uitgeverij Prometheus de nieuwe biografie van Hans van Manen, Gelukskind, geschreven door auteur en slavist Sjeng Scheijen, die eerder onder meer indruk maakte met zijn standaardwerk over Sergej Diaghilev. Scheijen had exclusieve toegang tot het archief van Van Manen en sprak uitgebreid met de choreograaf, zijn vrienden en geliefden, en met kunstenaars en dansers met wie Van Manen werkte. Christiaan Weijts bespreekt de biografie in De Groene Amsterdammer: "Kleurrijk, eigenzinnig en bezield: Sjeng Scheijen geeft Hans van Manen de biografie die hij verdient (..) 

Nieuwe biografie van Sjeng Scheijen
9 juni 2023

Nieuwe biografie van Sjeng Scheijen

Op 9 juni 2023 verschijnt bij uitgeverij Prometheus de nieuwe biografie van Hans van Manen, Gelukskind, geschreven door auteur en slavist Sjeng Scheijen, die eerder onder meer indruk maakte met zijn standaardwerk over Sergej Diaghilev. Scheijen had exclusieve toegang tot het archief van Van Manen en sprak uitgebreid met de choreograaf, zijn vrienden en geliefden, en met kunstenaars en dansers met wie Van Manen werkte. Christiaan Weijts bespreekt de biografie in De Groene Amsterdammer: "Kleurrijk, eigenzinnig en bezield: Sjeng Scheijen geeft Hans van Manen de biografie die hij verdient (..) Zonder per se psychologiserend te zijn, komt hij wel steeds met eigenzinnige interpretaties – over de rol van voyeurisme en macht in de dans, over Van Manens hang naar autonomie en behoefte aan vriendschappen, over cokegebruik in de jaren tachtig als ‘radicale emancipatie’, namelijk ‘de bevrijding van de beperkingen van lichaam en geest’. Dat essayistische geeft kleuring aan een verhaal dat tegelijkertijd buitengewoon zorgvuldig gedocumenteerd is."

2024

Hans van Manen in de balletstudio
Foto: Altin Kaftira

Lifetime Achievement Award

Het Duitse tijdschrift tanz heeft een Lifetime Achievement Award ingesteld, en bij de eerste toekenning meteen twee winnaars aangewezen: John Neumeier (die 51 jaar lang het Hamburg Ballett leidde) en Hans van Manen. Het tijdschrift noemt Van Manen "een van de meest vooraanstaande choreografen van onze tijd" en schrijft voorts: "Hans van Manen heeft het klassieke ballet gemoderniseerd, verfijnd en in een elegante hedendaagse vorm gegoten. Hij wordt geëerd om zijn prachtige, onvergelijkbare creaties, om de minimalistische verhalen met maximale impact waarmee hij de Europese dans heeft vernieuwd."

Colofon

Samenstelling tijdlijn:

Tekst:
Astrid van Leeuwen (mede op basis van de vele balletteksten en interviews met Hans van Manen die zij de afgelopen decennia schreef)
Fotoselectie:
Henrik Lillin

Verdere bronvermelding
* Hans van Manen - Leven en werk, door Eva van Schaik, 1997
* Uitgave ter gelegenheid van het Hans van Manen Festival, door Astrid van Leeuwen, 2007
* Gelukskind - Het leven van Hans van Manen, door Sjeng Scheijen, 2023

Jaar
2020