Theater na de Dam: Igone de Jongh en Pierre Bokma in Carré

Tekst: Margriet Prinssen

De Dans Ontsprongen heet de voorstelling, die gebaseerd is op het levensverhaal van Edith Eger, ‘de ballerina van Auschwitz’. Een titel die zowel letterlijk als figuurlijk kan worden opgevat. Als jong meisje, gevangen in het concentratiekamp Auschwitz, redde ze haar leven door te dansen voor kampcommandant Josef Mengele, die later bekend zou worden als de ‘engel des doods’.

Tussen dans en taal

Op haar negentigste schreef Eger een boek over haar leven. Theatermaker Jolanda van den Berg kwam op het idee om dit gegeven op de planken te brengen in het kader van Theater Na de Dam. Niet alleen een betekenisvol verhaal, maar ook een ontmoeting tussen dans en theater. Ted Brandsen reageerde enthousiast. Wat zou het geweldig zijn als we de allerbeste acteur en de allerbeste danseres hiervoor op één podium zouden kunnen brengen! En zo staan op 4 mei 2019 Igone de Jongh, prima ballerina van Het Nationale Ballet, en gelauwerd acteur Pierre Bokma eenmalig samen in Koninklijk Theater Carré.

Gerardjan Rijnders – voormalig artistiek directeur van Toneelgroep Amsterdam, regisseur en schrijver – schreef een toneeltekst, gebaseerd op het levensverhaal van Edith Eger en maakt samen met Peter Leung – choreograaf en theatermaker – een voorstelling die zich afspeelt tussen dans en taal, maar ook tussen toen en nu, en tussen dader en slachtoffer.

Perspectief van de dader

Leung, Young Creative Associate bij Het Nationale Ballet, hoefde niet lang te aarzelen toen hij gevraagd werd mee te werken: “Het is zo’n fascinerend verhaal, ongelooflijk, wat een bijzondere vrouw! Bij het schrijven van de tekst heeft Gerardjan gekozen voor het perspectief van de dader, dat maakt het ook heel boeiend. Mengele is een van de grootste misdadigers van het naziregime, ontsnapt na de Tweede Wereldoorlog en pas veel later gestorven. Edith Eger overleefde Auschwitz als enige van haar familie. Ze werd psycholoog en heeft haar hele leven geworsteld met haar traumatische ervaringen, maar ze schrijft daar heel mooi over. Het is een enorm sterke vrouw.”

Pierre Bokma speelt de rol van Mengele, in een dialoog verwikkeld met Igone die geen woord spreekt. De tekst is confronterend: niet letterlijk biografisch maar wel gestoeld op elementen die bekend zijn over Mengele: hij was een (quasi)wetenschapper, voerde tal van huiveringwekkende experimenten uit, met name op tweelingen. Igone danst, onder andere op ‘Die schöne, blaue Donau’ de dans die ze voor Mengele in het kamp moest dansen. Alleen door te focussen op haar geliefden kon ze dat, zonder zichzelf te verloochenen.

Tijdens een repetitie oefent Igone de scène waarin ze, al dansend voor haar beul, in gedachten terug is bij haar moeder. Het is mooi om te zien hoe zij, nog helemaal zonder entourage – geen kostuum, geen decor, geen livemuziek, alleen op haar slofjes en in een jack – er toch al in slaagt om met haar bewegingen een verhaal te vertellen. Je ziet haar angst, je voelt haar weerzin, maar in haar dans staat ze boven alles en iedereen. Zij is de sterkste van de twee.”

Deze voorstelling is inmiddels volledig uitverkocht. In Nationale Opera & Ballet is gelijktijdig De macht van Rouw te zien. Kijk voor het volledige aanbod Theater na de Dam hier.