How to handle Händel
Tekst: Roos Bruinsma
5x hulp bij het perfectioneren van je eerste (of tweede, of twintigste) Händel-ervaring.
1. Kijk naar bijzondere dingen
Elke opera heeft zo zijn bijzonderheden, zo ook Händels Rodelinda. We wijzen je alvast op enkele speciale dingen in deze voorstelling.
Händel maakte barokmuziek en één van de kenmerken daarvan is dat de muziek gespeeld wordt door een barokorkest. In een barokorkest worden andere instrumenten gebruikt dan in een gewoon orkest. Het is dan ook de moeite waard om even een goede blik te werpen in de orkestbak. Spot jij de klavecimbel of een ongewoon blaasinstrument? Christian Schmidt ontwierp voor Rodelinda het decor. Het decor bestaat uit een grote Gregoriaanse villa die op een draaiende plaat op het toneel staat. Tijdens de opera worden verschillende kanten van de villa getoond. Er zijn zowel scènes die zich in de villa als buiten de villa afspelen. Twee van de rollen in Rodelinda zijn oorpronkelijk geschreven voor castraten – mannen die vóór hun puberteit gecastreerd werden om ervoor te zorgen dat ze hun mooie hoge stem zouden behouden. Deze stemsoort werd destijds geassocieerd met een indrukkwekkend en heldhaftig personage. Castraten bestaan niet meer, maar met behulp van een speciale zangtechniek zijn er nog wel mannen, countertenoren geheten, die deze hoge partijen kunnen vertolken. Bejun Mehta (in de rol van Bertarido) en Lawrence Zazzo (als Unulfo) beheersen deze zangtechniek.
Countertenor
2. LUISTER NAAR HÄNDELS MUZIEK
Kom in de Händel-vibe door alvast iets van zijn muziek te beluisteren. Water music is misschien wel zijn beroemdste werk – de kans is dan ook groot dat het je bekend voorkomt. Oorspronkelijk schreef hij deze suite voor een boottochtje van de Engelse koning George I (1717), zodat hij en zijn gasten tijdens het varen fijn naar mooie muziek konden luisteren. George I vond het zó mooi dat hij het orkest het stuk opnieuw en opnieuw liet spelen.
Gooi al je afleidingen de deur uit, zet je speaker keihard aan en concentreer je volledig op Händel. Beluister het fragment niet één keer, maar een aantal keer en richt je aandacht daarbij steeds op een ander instrument. Zo ontdek je hoe de muziek in elkaar zit. Succes en plezier gegarandeerd!
Handel water music
3. MAAK KENNIS MET...
...het thema
Een thema is een stukje muziek dat herkenbaar is en meestal vaker terugkomt. Soms is zo’n thema verbonden aan een personage, gebeurtenis of gevoel. Als je dan een bepaald thema hoort, weet je al wie er op het toneel gaat komen of hoe iemand zich voelt.
...de ouverture
Aan het begin van elke opera zit een ouverture – een muziekstuk, gespeeld door het orkest, waarin al verschillende thema’s te horen zijn die later in de opera terugkomen. Een soort muzikale samenvatting dus.
...het libretto
Een operacomponist schrijft de muziek, maar niet het verhaal. Dat doet de librettist. Een librettist schrijft een libretto (een soort script) en geeft dat aan de componist zodat die er muziek bij kan schrijven.
...de aria
In elke opera zit wel een aria. Dit is een langer solostuk waarin een personage meestal zijn of haar gevoelens uitdrukt. Een aria is vaak technisch lastig en een zanger of zangeres kan hier daarom goed laten horen wat hij of zij in huis heeft.
4. LEEF JE IN
Als je je een beetje inleeft in de componist wordt je operabezoek nóg leuker. Je kunt je inleven in Händel door met een 17e -eeuwse pruik door Londen te flaneren of zijn geboortehuis in Duitsland te bezoeken, maar het helpt ook al om een paar dingen over zijn leven te weten te komen.
Händel werd geboren in 1685 in Halle, een plaatsje in Duitsland. Nog geen maand later werd Bach geboren in Eisenstein, een plaats die daar slechts 200 km vandaan ligt. Händels vader was kapper en verbood hem aanvankelijk klavecimbel te spelen. Toch ging Händel als klein jongetje soms stiekem naar de zolder om daar muziek te maken. Op een dag werd hij op een orgelstoel gezet en tot ieders verbazing begon hij te spelen. In zijn hele carrière schreef Händel onder andere 42 opera’s, 19 oratio’s, meer dan 120 cantates en 16 orgelconcerten. Tijdens het schrijven van zijn laatste opera Jephta werd Händel blind aan zijn linkeroog. En het werd nog erger: twee jaar later was hij volkomen blind. Desondanks bleef hij orgel spelen en dirigeren. Er is weinig bekend over Händels persoonlijke leven, maar het gerucht gaat dat hij op mannen viel. Hij begaf zich in ieder geval vaak in kringen met veel rijke, homoseksuele weldoeners. In de 17e eeuw kwam het soms voor dat rijke mannen die op mannen vielen wel trouwden met een vrouw, maar tegelijkertijd een buitenechtelijke relatie hadden met een man.
5. Ken het verhaal
Overweldigd door orkest, zangers, kostuums en decor kun je soms de rode draad van de opera een beetje kwijtraken. Jammer, want juist het verhaal kan ervoor zorgen dat de opera je meesleurt. Ook kan het verhaal je aan het denken zetten of je nieuwe ideeën geven. Het kan verschrikkelijk frustrerend zijn als je niet meer begrijpt waar het verhaal over gaat. Zorg dus dat je van tevoren goed op de hoogte bent. Zo hoef je niet al je aandacht te richten op de boventiteling om de verhaallijn te kunnen volgen én voorkom je ongelukkige momenten.