De geschiedenis van Het Nationale Ballet
Duik hier in de rijke geschiedenis van Het Nationale Ballet. Deze tijdlijn geeft een overzicht van de hoogtepunten uit het repertoire en de ontwikkelingen van het gezelschap sinds zijn oprichting in 1961. Laat u meevoeren door archiefbeelden en verhalen uit ruim 60 jaar Het Nationale Ballet.
De jaren ’60
- 112 Nieuwe producties
- circa 50 Wereldpremières
61 / 62
Oprichting
Het Nationale Ballet ontstaat op 31 augustus 1961 uit een fusie van het Nederlands Ballet (o.l.v. Sonia Gaskell) en het Amsterdams Ballet (o.l.v. Mascha ter Weeme) en telt bij zijn oprichting 89 dansers. Gaskell neemt de functie van artistiek leider op zich, Ter Weeme wordt belast met de deelname van het gezelschap aan de producties van De Nederlandse Operastichting.
Zesendertig premières in het eerste seizoen
In zijn eerste seizoen neemt het gezelschap maar liefst 36 werken op het repertoire. Het overgrote deel daarvan is overgenomen van het Nederlands Ballet, de door Gaskell geleide voorloper van Het Nationale Ballet.
Huischoreografen
Rudi van Dantzig en Robert Kaesen worden beiden benoemd tot huischoreograaf.
Driepijlersbeleid
Meteen al ontvouwt Gaskell haar ‘driepijlersvisie’ die in feite nog steeds de basis is van het artistieke beleid van Het Nationale Ballet.
Eerste voorstelling
Op 16 september vindt de eerste voorstelling plaats in de Stadsschouwburg Amsterdam (nu ITA), waar het gezelschap vanaf dan is gehuisvest.
Neus voor belangrijk buitenlands talent
Maar liefst vijf choreografieën van George Balanchine worden in dit eerste seizoen gedanst (Het Nationale Ballet zou zich al snel ontpoppen tot dé hoeder van het repertoire van de Russisch-Amerikaanse grootmeester) en één werk van Maurice Béjart.
Eerste tournee
Kort na de oprichting reist het gezelschap naar Madrid (zie foto) voor een eerste tournee. In totaal geeft de groep in dit eerste seizoen 30 voorstellingen in Spanje en Spaans-Marokko, daarnaast zijn er optredens in Duitsland en Frankrijk.
Zwarte solisten
Vanaf de start heeft Het Nationale Ballet twee zwarte eerste solisten, Sylvester Campbell en Billy Wilson, een unicum in die tijd. Al snel volgen ook andere zwarte solisten als Benjamin Feliksdal (ook al vanaf de start bij de groep) en Raven Wilkinson.
62 / 63
Vertrek Mascha ter Weeme
Mascha ter Weeme vertrekt, na een lang ziekteverlof wordt ze op non-actief gesteld. Vanaf dat moment is de artistieke leiding volledig in handen van Sonia Gaskell.
Eerste avondvullende productie
De eerste avondvullende productie wordt op het repertoire genomen, La Sylphide, naar het origineel van August Bournonville uit 1836, in een versie van de Deense Bournonville-specialist Harold Lander.
Sovjet-Russische balletstijl
Gaskell (zelf van Russische afkomst) haalt de Russische balletmeester Natalja Orlovskaja naar Nederland, ze vindt het belangrijk dat de dansers getraind worden in de Sovjet-Russische balletstijl.
Petroesjka
Een andere belangrijke toevoeging aan het repertoire (overgenomen van het Nederlands Ballet) is Petroesjka, dat Michel Fokine in 1911 creëerde voor Diaghilevs Ballets Russes en dat een van de eerste geslaagde voorbeelden is van een niet-avondvullend verhalend ballet.
63 / 64
Marianne Hilarides
Eerste soliste Marianne Hilarides moet het gezelschap na een conflict met Gaskell verlaten. Hilarides geldt als een van de grootste talenten van haar generatie, ook wel aangeduid als de eerste prima ballerina van Nederlandse bodem.
Nachteiland
Tot de nieuwe werken op het repertoire behoort Nachteiland (overgenomen van het Nederlands Ballet). Met dit ballet maakte Rudi van Dantzig in 1955 zijn debuut als choreograaf.
64 / 65
Olga de Haas
Op negentienjarige leeftijd wordt Olga de Haas (1944-1978) bevorderd tot eerste soliste. De sterbelofte en publiekslieveling groeit uit tot een legendarische Nederlandse danseres.
Eerste Zwanenmeer
In maart 1965 gaat de eerste volledige Zwanenmeer-productie bij Het Nationale Ballet in première, in een versie van de Rus Igor Belski.
Afvloeiingsregeling
Het Nationale Ballet stelt als eerste (en tot 1986 ook als enige) in Nederland een ‘afvloeiingsregeling’ in als financiële tegemoetkoming voor dansers die aan het einde van hun dansloopbaan zijn gekomen.
De Groene Tafel
Een andere belangwekkende aanwinst is De Groene Tafel, het aangrijpende ‘anti-oorlogsballet’ van Kurt Jooss (een van de boegbeelden van de Duitse Ausdruckstanz).
Monument voor een gestorven jongen
Op 19 juni 1965 vindt de première plaats van Rudi van Dantzigs Monument voor een gestorven jongen. Het ballet over ontluikende homoseksualiteit – een taboe in die tijd – bezorgt hem wereldfaam. De hoofdrol wordt op indrukwekkende wijze vertolkt door (dan nog gastsolist) Toer van Schayk, die een jaar later als tweede solist in dienst treedt.
65 / 66
Van Dantzig en Kaesen in artistieke directie
Rudi van Dantzig en Robert Kaesen treden toe tot de artistieke directie van Het Nationale Ballet, naast Sonia Gaskell.
Eerste Giselle
Voor het eerst danst Het Nationale Ballet Giselle, een van de oudst bewaarde avondvullende, klassiek-romantische balletten (uit 1841), dat tot op de dag van vandaag wereldwijd wordt uitgevoerd. Russin Natalja Orlovskaja studeert de productie in.
Twintigjarig jubileum Gaskell
Het twintigjarig jubileum van Gaskell als artistiek leider (de voorlopers van Het Nationale Ballet meegerekend) wordt gevierd met een huldigingsvoorstelling, waarbij zij benoemd wordt tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau.
Nieuwe Balanchines
Twee bijzondere, vroege Balanchine-balletten worden aangekocht: Apollon musagète (1928) en De verloren zoon (1929), beide gemaakt voor Diaghilevs Ballets Russes. Daarmee komt het aantal Balanchine-werken op het HNB-repertoire op acht (inmiddels zijn dit er 33).
Eerste tournee buiten Europa
Het Nationale Ballet gaat voor het eerst de Europese grenzen over: het gezelschap geeft elf voorstellingen in Buenos Aires, zes in Bogotá, drie in Puebla (Mexico) en zes in Lima.
Oprichting Het Balletorkest
Het Balletorkest wordt opgericht en verzorgt tot op de dag van vandaag de muzikale begeleiding van voorstellingen van Het Nationale Ballet en Nederlands Dans Theater.
66 / 67
Dirigenten
Naast muzikaal directeur André Presser (al sinds de oprichting aan het gezelschap verbonden) komt Hans Vonk in dienst als tweede dirigent, een functie die hij vier jaar lang zal uitoefenen.
Romeo en Julia
Op aandringen van Sonia Gaskell produceert Rudi van Dantzig het eerste avondvullende ballet van Nederlandse bodem: Romeo en Julia, naar Shakespeares beroemde liefdestragedie. Hoewel de taak Van Dantzig aanvankelijk zwaar valt, zal het ballet uitgroeien tot een van de - tot op de dag van vandaag - grootste publiekssuccessen.
Premièreschandaal
Aan het eind van het seizoen bereikt Gaskells voorkeur voor experiment volgens sommigen een hoogtepunt en volgens anderen een dieptepunt met de wereldpremière van Koert Stuyfs postmodernistische Visibily… By Chance. Tientallen bezoekers lopen weg, er wordt met fruit naar het toneel gegooid en één toeschouwer rent zelfs het podium op om er zijn programmablad te verscheuren.
67 / 68
Adviesfunctie voor Gaskell
Artistiek leider Sonia Gaskell krijgt, op eigen verzoek, voortaan een adviesfunctie, maar na een intern conflict stapt zij op. Vanaf dat moment ligt de volledige artistieke leiding bij huischoreografen Rudi van Dantzig en Robert Kaesen.
Doornroosje
Voor het eerst presenteert Het Nationale Ballet een productie van Doornroosje (The Sleeping Beauty), in een uiterst eigenzinnige versie van de Poolse choreograaf Conrad Drzewiecki.
Vuurvogel
Andere belangwekkende aanwinsten in dit seizoen zijn Michel Fokines sprookjesballet De vuurvogel, met een glansrol voor eerste soliste Maria Koppers in de titelrol, en Ivesiana en La valse van George Balanchine.
68 / 69
Rudolf Nureyev
De Russische sterdanser Rudolf Nureyev danst zijn eerste gastoptredens met Het Nationale Ballet, in de Grand Pas de Deux uit De Notenkraker (met de Franse étoile Noëlla Pontois), in Giselle (met Olga de Haas) en - op nadrukkelijk eigen verzoek - in Van Dantzigs Monument voor een gestorven jongen. Nureyevs verbintenis met Het Nationale Ballet, die tot ver in de jaren 70 zal voortduren, bezorgt het gezelschap internationale faam.
Operaproducties
Dansers van Het Nationale Ballet werken dit seizoen mee aan een record aantal producties van De Nederlandse Operastichting (nu: De Nationale Opera): Un ballo in maschera, Carmen, Hänsel und Gretel, Julias Ceasar, Das Rheingold, Le rossignol en Der Zigeunerbaron.
Eretitels
Rudi van Dantzig wordt benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Olga de Haas bereikt de finale van het Internationale Balletconcours in Moskou en krijgt voor haar optreden een eervolle vermelding.
Jongeren in beweging
Onder de titel 'Jongeren in beweging' geeft het gezelschap voor het eerst een serie voorstellingen voor een jong publiek, uitgevoerd door de jonge dansers in de groep, die hiermee podiumervaring kunnen opdoen.
69 / 70
Afscheid Gaskell
Na haar eerdere vertrek volgt nu het officiële, grootse afscheid van Sonia Gaskell, waarbij 'Mevrouw' - zoals de dansers haar noemden - wordt onderscheiden met de Zilveren Medaille van de stad Amsterdam.
The Ropes of Time
Rudi van Dantzig maakt voor het eerst een werk voor Rudolf Nureyev en dansers van het prestigieuze Royal Ballet in Londen. De choreografie, The Ropes of Time, gaat drie maanden na haar wereldpremière als De touwen van de tijd ook bij Het Nationale Ballet in première.
Nureyev en Fonteyn en eerste tournee naar Londen
De Britse prima ballerina Margot Fonteyn treedt voor het eerst op met Het Nationale Ballet, als partner van Rudolf Nureyev in Giselle. Andersom is het gezelschap voor het eerst - met groot succes - in Londen te zien, waar het zeven voorstellingen geeft, met Nureyev als gastsolist.
70 / 71
Vertrek Kaesen
Artistiek leider Robert Kaesen vertrekt, aanvankelijk tijdelijk om enkele shows voor de Beierse televisie te choreograferen, maar hij keert niet meer terug. Zijn plaats wordt gedurende korte tijd ingenomen door de Amerikaanse pedagoog en choreograaf Benjamin Harkarvy, die eerder ook Nederlands Dans Theater leidde.
Choreografisch debuut Toer van Schayk
Daartoe gepusht door Van Dantzig maakt solist en decor- en kostuumontwerper Toer van Schayk zijn debuut als choreograaf met Onvoltooid verleden tijd. “Een opmerkelijk gaaf en zuiver werk (..) helder van lijn en vorm, ontdaan van elke overbodigheid, zonder koel of steriel te worden”, oordeelt danscritica Ine Rietstap in NRC Handelsblad.
Komst Alexandra Radius en Han Ebbelaar
Op uitnodiging van Van Dantzig komen Alexandra Radius en Han Ebbelaar als eerste solisten in dienst, na twee jaar te hebben gedanst bij het beroemde American Ballet Theatre. Radius danste eerder bij het Nederlands Ballet en maakte in 1959 de overstap naar Nederlands Dans Theater, waar ze Ebbelaar leerde kennen. De twee groeien na hun terugkeer uit de VS uit tot het beroemdste dansechtpaar dat Nederland ooit gekend heeft.
Parijs' debuut
Voor het eerst treedt Het Nationale Ballet op in Parijs, tijdens het internationale dansfestival in Théâtre des Champs Elysées. De eerste avond, vooral bezocht door genodigden uit de 'high society', leidt tot een schandaal vanwege de - aldus een geschokte verslaggever - zo goed als naakte dansers in Van Dantzigs Epitaaf en de inderdaad naakte 'Apollo's' in diens nieuwe creatie Onderweg.
De jaren ’70
- 89 Nieuwe Producties
- 58 Wereldpremières
71 / 72
Van Dantzig enig artistiek leider
Na het vertrek van Benjamin Harkarvy stemt Rudi van Dantzig erin toe voortaan enig artistiek leider te zijn. Hij bekleedt deze functie 20 jaar lang, tot 1991.
Eerste Van Manens
Op verzoek van Alexandra Radius en Han Ebbelaar danst het gezelschap in oktober 1971 voor het eerst een werk van Hans van Manen: het duet Vijf schetsen, in 1966 gemaakt voor het dansechtpaar. Acht maanden later volgt Van Manens eerste creatie voor het gezelschap, Twilight, waarmee Radius en Ebbelaar - en vele generaties solisten na hen - internationaal succes hebben. Van Manen heeft dan al meer dan 35 balletten op zijn naam staan, de meeste gemaakt voor Nederlands Dans Theater. Al voor zijn derde ballet, Feestgericht, ontving hij de Staatsprijs voor Choreografie.
Voor het eerst naar de Sovjet-Unie
In het kader van een in 1971 met de Sovjet-Unie gesloten cultureel verdrag danst Het Nationale Ballet voor het eerst in Moskou, Leningrad en Riga. De in totaal 19 voorstellingen trekken een voor deze tijd ongekend groot aantal van 42.500 bezoekers.
Nieuwe Schone Slaapster
Na de Doornroosje-versie van Conrad Drzewiecki uit 1968 brengt het gezelschap een tweede Schone Slaapster-productie uit, in een instudering van balletmeester Roland Casenave, die zich hiervoor baseerde op de versie die Bronislava Nijinska en Robert Helpmann in 1960 maakten voor het legendarische Grand Ballet du Marquis de Cuevas. De premièrevoorstelling wordt gedanst door Radius en Ebbelaar. "Radius als de uiterst virtuoze Aurora, lichtvoetig, zuiver van lijn en vol ritmische precisie; Ebbelaar groots in kracht en expressie", schrijft De Telegraaf.
72 / 73
Bolsjojsterren te gast
Gastsolisten Jekaterina Maksimova en Vladimir Vasiljev, sterdansers van het befaamde Bolsjojballet in Moskou, vertolken de hoofdrollen in enkele voorstellingen van Giselle. “De Russen zijn als geen ander in staat het sprookje te doen herleven”, aldus de Volkskrant.
Van Dantzig, Van Manen, Van Schayk
Met de nieuwe werken Hier rust een zomerdag, Ramifications (beide Van Dantzig), Daphnis en Chloé (Van Manen) en The Art of Saying Bye-Bye (Van Schayk, oorspronkelijk gecreëerd voor het Scottish Theatre Ballet) drukken de 'Drie Van's' - een eretitel die ze pas later van de buitenlandse pers zullen krijgen - inmiddels een flink stempel op het repertoire van Het Nationale Ballet.
Choreologist
Voor het eerst stelt het gezelschap een choreologist aan, Wendy Vincent Smith, die met behulp van Benesh-notatie, een speciaal voor dans ontwikkeld notatiesysteem, de choreografieën voortaan op schrift vastlegt.
Opleidingscursus voor jongens
Om het tekort aan bekwame mannelijke, Nederlandse dansers aan te pakken start Het Nationale Ballet met een eigen opleidingscursus voor jongens tussen de 15 en 19 jaar, onder leiding van balletmeester Ivan Kramar. Helaas wordt de cursus al na een seizoen gestaakt wegens gebrek aan belangstelling.
73 / 74
Hans van Manen huischoreograaf
Met ingang van dit seizoen is Hans van Manen de tweede huischoreograaf van Het Nationale Ballet, naast artistiek leider Rudi van Dantzig.
Adagio Hammerklavier
Het eerste werk dat Van Manen als huischoreograaf maakt, Adagio Hammerklavier, is een regelrechte hit. Het Beethoven-ballet is, ook tijdens een tournee naar Londen, een triomf voor de zes uitvoerende solisten: Monique Sand en Henny Jurriëns, Sonja Marchiolli en Francis Sinceretti, en Alexandra Radius en Han Ebbelaar. In Vrij Nederland schrijft Anton Koolhaas: "Ga kijken naar Adagio Hammerklavier (..) Hans van Manen is de beste choreograaf ter wereld." Inmiddels geldt de choreografie als een van de 'klassiekers van de 20ste-eeuwse danskunst'.
Overlijden Gaskell
Op 9 juli 1974 overlijdt Sonia Gaskell in Parijs, waar ze sinds haar afscheid van Het Nationale Ballet woonde. De van oorsprong Russische Gaskell is van cruciaal belang geweest voor de opbouw van het ballet in Nederland na de Tweede Wereldoorlog, zowel in haar rol als balletpedagoog (van veel later bekende dansers) als in haar rol als oprichter en artistiek leider van achtereenvolgens Ballet Recital I, Ballet Recital II, Nederlands Ballet en Het Nationale Ballet.
Tweede Zwanenmeer
Voor de tweede maal brengt het gezelschap een Zwanenmeer uit, ditmaal in een versie van de Kroatische balletmeester Zarko Prebil. Anders dan in de productie van Igor Belski (1965) is in Prebils versie de oorspronkelijke 'unhappy' afloop weer in ere hersteld: Odette en haar geliefde Prins Siegfried komen om in de golven van het meer. Net als bij de latere versie van Rudi van Dantzig (1988) ontwerpt Toer van Schayk ook dit keer de decors en kostuums.
74 / 75
Aandringen op nieuw theater voor opera en ballet
In een nota aan zijn subsidiegevers dringt Het Nationale Ballet aan op bespoediging van de bouw van een nieuw theater voor opera en ballet. Er zijn op dat moment plannen voor een 'muziektheater' op de plaats van het oude RAI-gebouw in de Ferdinand Bolstraat. Het zal nog 12 jaar duren voordat Het Muziektheater (nu Nationale Opera & Ballet) zijn deuren opent aan het Waterlooplein.
Derde akte La Bayadère
Na een eerdere versie uit seizoen 1963/1964 (van Jelena Tsjikvaidze) brengt Het Nationale Ballet voor de tweede keer een versie uit van de derde acte van Marius Petipa's La Bayadère, ditmaal in een instudering van Marina Sjamsjeva van het Kirov Ballet (nu Marijinski Ballet). De productie is een persoonlijke triomf voor eerste soliste Maria Aradi, die bij de première in februari 1975 de rol van Nikiya danst. "Met deze vertolking heeft zij een voor Nederland ongekend hoge standaard gezet", aldus de Volkskrant.
Onderscheidingen
Solisten Alexandra Radius en Han Ebbelaar worden - tijdens een tournee naar Canada (zie hieronder) - benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Hans van Manen ontvangt de Prijs van de Kring van Nederlandse Theatercritici.
Collective Symphony
Ter gelegenheid van het 700-jarig bestaan van de stad Amsterdam maken Rudi van Dantzig, Hans van Manen en Toer van Schayk in opdracht van de gemeente voor de eerste - en enige - keer een gezamenlijk werk: Collective Symphony, op Stravinsky's Symphony in C. Het ballet oogst veel succes, en niet alleen door de uitdaging die het balletliefhebbers biedt om te ontdekken wie welke fragmenten heeft gechoreografeerd. Eveneens t.g.v. het 700-jarig bestaan danst Het Nationale Ballet in de Amsterdamse RAI zes avonden achtereen David Lichines Graduation Ball, tijdens de manifestatie MOKUM-700.
Tournee Brazilië en Canada
Het gezelschap maakt een tournee van een maand naar Brazilië (19 voorstellingen in Belo Horizonte, São Paulo en Rio de Janeiro) en Canada (5 voorstellingen in Ottawa en Toronto).
75 / 76
Alexandra Radius boekt internationale successen met Rudolf Nureyev
Eerste soliste Alexandra Radius groeit uit tot een van de vaste partners van de Russische sterdanser Rudolf Nureyev. Hun optredens in Nederland en hun gastoptredens in het buitenland, in vooral de pas de deux uit Le Corsaire en de derde akte van La Bayadère, worden bejubeld. Bij Het Nationale Ballet creëert Van Dantzig Blown in a Gentle Wind voor Nureyev.
Four Schumann Pieces en Metaforen
Voor het eerst creëert Hans van Manen een werk voor een buitenlands gezelschap: Four Schumann Pieces, gemaakt voor het Britse Royal Ballet met sterdanser Anthony Dowell in de hoofdrol. Enkele maanden later gaat het ballet in première bij Het Nationale Ballet, met Han Ebbelaar in de rol van Dowell. Een belangrijke andere Van Manen-aanwinst in dit seizoen is Metaforen, dat hij oorspronkelijk, in 1965, voor Nederlands Dans Theater creëerde. Beide werken worden nog steeds, in binnen- en buitenland, regelmatig met veel succes opgevoerd.
76 / 77
Drie Van's
Toer van Schayk wordt benoemd tot huischoreograaf, naast Rudi van Dantzig en Hans van Manen. De 'Drie Van’s' blijken in de jaren 70 en 80 een artistieke goudmijn: Het Nationale Ballet maakt internationaal furore met hun gedurfde hedendaagse creaties.
Nieuwe Giselle
Engelsman Peter Wright, directeur van het Sadler's Wells Royal Ballet (het huidige Birmingham Royal Ballet), creëert een nieuwe productie van Giselle voor Het Nationale Ballet. De productie, waarvoor Peter Farmer de decors en kostuums ontwerpt, is gedurende 20 jaar een van de grote klassieke succesproducties op het Nationale Ballet-repertoire. Bij de première in 1977 danst Alexandra Radius de titelrol "zeer aangrijpend tot regelrecht ontroerend", aldus Het Parool, en het optreden van haar partner Han Ebbelaar is volgens de krant "van eenzelfde hoog niveau".
Debuut in New York
In november 1976 maakt het gezelschap zijn Amerikaanse debuut in het Minskoff Theatre op Broadway, New York, ter gelegenheid van de 200ste verjaardag van de Verenigde Staten. De toonaangevende Amerikaanse danscriticus Clive Barnes schrijft in The New York Times: "Most national companies are very safe and play secure. The Dutch do not. They are perfectly prepared to be outrageous and do not care if they outrage (..) The company is a strong one, and its refreshingly irreverent approach to classic ballet is extraordiniarily welcome."
Vier letzte Lieder
Rudi van Dantzig imponeert met zijn nieuwe ballet Vier letzte Lieder, gezet op de gelijknamige zwanenzang van Richard Strauss. De choreografie wordt tot op de dag van vandaag in binnen- en buitenland uitgevoerd. Bij de wereldpremière werd het ballet - volgens de pers 'met een niet te overtreffen inzet' - gedanst door Monique Sand en Francis Sinceretti, Valerie Valentine en Wade Walthall, Alexandra Radius en Han Ebbelaar, Sonja Marchiolli en Henny Jurriëns, en Clint Farha in de rol van de doodsengel.
In het Voetspoor van de Dans
Voor het eerst brengt Het Nationale Ballet een educatief programma uit: In het Voetspoor van de Dans, samengesteld door Toer van Schayk, die het programma ook presenteert. Voor de pauze wordt - tekstueel, met dia- en filmprojectie en gedanste fragmenten - een overzicht gegeven van de geschiedenis van de dans. Na de pauze worden Van Dantzigs Nachteiland en Ogenblikken en Van Manens Kwintet integraal gedanst door een jonge generatie dansers.
Balanchine-programma
Voor het eerst wijdt Het Nationale Ballet een compleet programma aan de Russisch-Amerikaanse grootmeester George Balanchine. Met daarin Donizetti Variations, The Four Temperaments, Symphony in C en het voor het gezelschap nieuwe Le Tombeau de Couperin, het 15de Balanchine-ballet op het Nationale Ballet-repertoire. Later in het seizoen verwerft het gezelschap ook Capriccio (beter bekend als Rubies), waarin een glansrol is weggelegd voor tweede soliste Jeanette Vondersaar.
Jubileum Johan Mittertreiner
Karakterdanser Johan Mittertreiner viert zijn 40-jarig dansjubileum, een unicum. Tijdens zijn jubileumvoorstelling is hij te zien in een voor hem gecreëerde rol in Toer van Schayks nieuwe ballet Jeux.
77 / 78
Choreografieworkshop
Na een eerder vergelijkbaar, incidenteel initiatief start Het Nationale Ballet nu op jaarlijkse basis met een choreografieworkshop, waarbij dansers van het gezelschap de kans krijgen om hun talenten als choreograaf te onderzoeken en te ontwikkelen. Aan deze eerste editie nemen acht dansers/choreografen deel.
5 Tango's
In het najaar van 1977 creëert Hans van Manen de wereldhit 5 Tango's. Het ballet, waarin tijdens de wereldpremière solisten Clint Farha en Sonja Marchiolli schitteren, wordt tot op de dag van vandaag bij gezelschappen over de hele wereld gedanst. Met 5 Tango's introduceert Van Manen tevens de muziek van Astor Piazzolla, koning van de tango nuevo, in Nederland.
Adam Gatehouse
Na eerder al als gastdirigent met Het Nationale Ballet te hebben gewerkt, wordt Adam Gatehouse dit seizoen benoemd tot vaste dirigent en muzikaal leider. Hij zal deze functie tot 1988 bekleden.
Balletten voor Nureyev
Na De touwen van de tijd en Blown in a Gentle Wind maakt Rudi van Dantzig opnieuw een ballet voor Rudolf Nureyev: Over een donker huis. Ook Toer van Schayk creëert, met Faun, een premièrewerk voor de Russische sterdanser, die voorts ook voor het eerst de hoofdrol danst in Hans van Manens Four Schumann Pieces.
Acropolis
Behalve tournees naar o.a. (opnieuw) New York en Londen (beide met Nureyev als gastsolist) treedt het gezelschap voor het eerst ook op in het Herodes Atticus Theater in Athene, het beroemde openluchttheater aan de voet van de Acropolis.
Midzomernachtsdroom
Met Midzomernachtsdroom neemt Het Nationale Ballet voor het eerst een werk van de Britse choreograaf Sir Frederick Ashton op het repertoire, die geldt als een van de belangrijkste grondleggers van de traditionele Engelse balletstijl en -techniek.
78 / 79
Clint Farha eerste solist
Tijdens een tournee naar de Duitse Bondsrepubliek vervangt de jonge Amerikaanse danser Clint Farha een geblesseerde Rudolf Nureyev, in onder meer de pas de deux uit Le Corsaire, met Alexandra Radius als partner. Farha's optreden is zó spectaculair dat Rudi van Dantzig hem na afloop, in zijn kleedkamer, meteen bevorderd tot eerste solist.
Live/Life
Een van de grootste publieksstrekkers in de jaren 70 is de double bill Live/Life. De zes voorstellingen in Theater Carré trekken ruim 7200 bezoekers en wanneer de productie in het seizoen 1979/1980 terugkeert, zijn dat er - verdeeld over tien voorstellingen - zelfs 10.180.
Overlijden Olga de Haas
Op 1 september 1978 overlijdt eerste soliste Olga de Haas, slechts 33 jaar oud en een van de onbetwiste lievelingen van het Nederlandse balletpubliek. Haar tragische - mede door anorexia nervosa veroorzaakte - dood blijft de gemoederen nog steeds bezighouden. Na eerdere publicaties van Rudi van Dantzig en Anna Aalten over haar schrijft journalist Femke van Wiggen in 2016 een nieuwe biografie van De Haas, die in 1975 haar laatste, ontroerende optreden gaf, als Julia in Van Dantzigs Romeo en Julia.
Koninklijke onderscheiding Toer van Schayk
Choreograaf en ontwerper Toer van Schayk (die in 1976 zijn danscarrière heeft beëindigd) wordt benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.
79 / 80
Jubileum Rudi van Dantzig
Artistiek leider Rudi van Dantzig viert zijn 25-jarig jubileum als choreograaf. In een jubileumprogramma is zijn debuutchoreografie Nachteiland te zien, als ook drie van zijn bekendste werken: Monument voor een gestorven jongen, Ramifications en Vier letzte Lieder.
Een verwaarloosde tuin
Toer van Schayk maakt voor de tweede keer een ballet voor een buitenlands gezelschap. Na The Art of Saying Bye-Bye uit 1973 (oorspronkelijk gecreëerd voor het Scottish Theatre Ballet) maakt hij nu voor het Nationale Ballet van Noorwegen En gjengrud have (A garden unkempt) dat als Een verwaarloosde tuin in maart 1980 ook bij Het Nationale Ballet in première gaat. NRC Handelsblad noemt het ballet "een zeer belangwekkende aanwinst".
Jubileum Alexandra Radius en Han Ebbelaar
Ook Alexandra Radius en Han Ebbelaar vieren een jubileum: zij dansen inmiddels 20 jaar samen. Tijdens twee jubileumvoorstellingen, waarvoor Van Dantzig het duet Voorbij gegaan creëert, treden veel buitenlandse gastsolisten op. Het dansechtpaar ontvangt bij deze gelegenheid ook de Zilveren Medaille van de stad Amsterdam en met de jubileumgiften van bewonderaars beginnen Radius en Ebbelaar Stichting Dansersfonds '79, dat tot op vandaag Nederlandse dansers aanmoedigt, eert en ondersteunt.
Ondernemingsraad
Het Nationale Ballet krijgt een officiële Ondernemingsraad, nadat het vanaf 1970 al een zogeheten Balletraad had (waarin ook vertegenwoordigers van directie en bestuur zaten).
80 / 81
Gastsolist Peter Martins
Peter Martins, sterdanser (en later artistiek directeur) van het befaamde New York City Ballet, treedt op als gastsolist ter gelegenheid van de Nederlandse première van zijn ballet Sonate di Scarlatti. Hij danst de titelrol in Balanchines Apollon musagète, met Alexandra Radius, Jeanette Vondersaar en Joanne Zimmerman als zijn drie muzen.
The Sleeping Beauty
Een mijlpaal in de geschiedenis van Het Nationale Ballet is Sir Peter Wrights Sleeping Beauty, die op 2 juli 1981 in de Amsterdamse Stadsschouwburg in première gaat en met ruim 600.000 gulden de duurste productie is die het gezelschap tot dan toe heeft uitgebracht.
Tournee naar Hongkong en Indonesië
Voor het eerst treedt Het Nationale Ballet op in Azië, en wel in Hongkong en Jakarta, Indonesië.
Situation
Van een totaal andere orde is de Nationale Ballet-première van Hans van Manens Situation, oorspronkelijk in 1970 gecreëerd voor Nederlands Dans Theater. Voor dit werk koos de choreograaf met opzet irritatie opwekkende geluiden – geweersalvo’s, straaljagergeraas, muggengezoem – "omdat", zo zei hij nog onlangs, "het hele ballet over agressie en geweld gaat".
De jaren ’80
- 124 Nieuwe Producties
- 95 Wereldpremières
81 / 82
Start bouw Muziektheater
Op 5 juli 1982 wordt de eerste paal geslagen voor de bouw van het nieuwe Stadhuis en Muziektheater (nu Nationale Opera & Ballet) op het Amsterdamse Waterlooplein, naar een ontwerp van architecten Wilhelm Holzbauer (Stadhuis) en Cees Dam (Muziektheater). In de volksmond heeft het gebouw nog steeds de bijnaam Stopera, ten onrechte, want die benaming slaat op de eerdere protesten die er, onder de noemer 'Stop Opera', tegen de nieuwbouw waren.
Jubileum
Ter gelegenheid van het 20-jarig jubileum van Het Nationale Ballet creëren de drie huischoreografen ieder een nieuw werk: Onder mijne voeten (Rudi van Dantzig), I Hate You Too, Johnny (Toer van Schayk) en het nog steeds veelvuldig gedanste 'ballet voor twee' Sarcasmen (Hans van Manen), dat bij de première op onnavolgbare wijze wordt vertolkt door solisten Rachel Beaujean en Clint Farha.
Staatsbezoek Bonn
Op 2 maart 1982 treedt Het Nationale Ballet - zoals vaker - op tijdens een staatsbezoek van Koningin Beatrix en Prins Claus, dit keer aan Bonn. Op het laatste moment zijn er enkele programmawijzigingen. Zo komt Hans van Manens Sarcasmen te vervallen, wat leidt tot een kleine rel c.q. mythe aangezien de choreograaf aanvankelijk vermoedt dat een scène uit het ballet - waarbij de danseres haar hand op het kruis van de danser legt - door het Koninklijk Huis als 'ongepast' wordt ervaren.
Landschap
Toer van Schayk maakt zijn eerste avondvullende ballet: Landschap, na Van Dantzigs Romeo en Julia is dit het tweede avondvullende werk van een Nederlandse balletchoreograaf. In het caleidoscopisch opgezette, vaak surrealistische dansspektakel houdt Van Schayk zijn publiek een spiegel voor; in een vredig Nederlands rivierlandschap toont hij beelden van onder meer oorlog, onderdrukking, wetenschap als commercie en milieuverontreiniging.
Tournee Israël
Voor het eerst treedt het gezelschap op in Israël, met voorstellingen in Jeruzalem, Tel Aviv, Haifa en Ein Gev.
Grosse Fuge
Een belangrijke aanwinst voor het repertoire is ook Hans van Manens Grosse Fuge, dat hij oorspronkelijk in 1971 voor Nederlands Dans Theater creëerde en dat bij die gelegenheid meteen werd uitgeroepen tot "meest belangwekkende Europese ballet van het decennium". Tot op de dag van vandaag is Grosse Fuge een van de wereldwijd meest uitgevoerde werken van de meesterchoreograaf.
82 / 83
Dansfestival BAM, New York
Voor de derde keer treedt Het Nationale Ballet op in New York. Tijdens een dansfestival van de Brooklyn Academy of Music (BAM) worden 13 voorstellingen (15.050 bezoekers) gegeven van een 'all-Dutch'-programma, met werken van huischoreografen Rudi van Dantzig, Hans van Manen en Toer van Schayk.
"By offering a repertory consisting entirely of serious contemporary works, the Dutch have paid tribute to the intelligence of New York dancegoers, and for this they deserve great praise", aldus The New York Times.
Kleine zaal-productie Bellevue
Bij wijze van uitzondering produceert Het Nationale Ballet een kleine-zaalprogramma, uitgebracht in het Amsterdamse Theater Bellevue. Hiervoor creëert artistiek leider Rudi van Dantzig Ik hou gewoon m'n adem in, op muziek van Boudewijn Tarenskeen en De Gebroeders Flint.
Gouden Theaterdansprijs voor Alexandra Radius
De Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties (VSCD) reikt naast de jaarlijkse toneelprijzen dit seizoen voor het eerst ook dansprijzen uit. Eerste soliste Alexandra Radius ontvangt de Gouden Theaterdansprijs, voor haar excellente vertolking van de titelrol in The Sleeping Beauty.
Nijinska's Les Biches
Voor het eerst neemt Het Nationale Ballet in dit seizoen een choreografie op het repertoire van Bronislava Nijinska, de zus van de legendarische danser en choreograaf Vaslav Nijinski. Nijinska creëerde Les Biches in 1924 voor Diaghilevs Ballet Russes. Bij die gelegenheid vertolkte ze zelf de rol van gastvrouw in het ballet. Bij Het Nationale Ballet wordt Les Biches ingestudeerd door haar dochter, Irina Nijinska.
George Balanchine overlijdt op 79-jarige leeftijd
Op 30 april 1983 overlijdt George Balanchine, de Russisch-Amerikaanse grootmeester van het 20ste-eeuwse ballet. Vanaf het oprichtingsseizoen tot op de dag van vandaag nemen zijn geniale balletten een ereplaats in binnen het Nationale Ballet-repertoire.
Jonge Sterren van de Dans
Een nieuw initiatief is het programma Jonge Sterren van de Dans, waarmee Het Nationale Ballet door het land reist en dat aan jonge en aankomende solisten de kans biedt ervaring op te doen in het (neo)klassiek-romantische repertoire.
83 / 84
Gouden Theaterdansprijs voor Clint Farha
Eerste solist Clint Farha ontvangt de Gouden Theaterdansprijs van de VSCD, voor onder meer zijn optreden in Giselle (als Graaf Albrecht), Hans van Manens 5 Tango's en Sarcasmen, Rudi van Dantzigs Vier letzte Lieder en George Balanchines De verloren zoon.
Hans van Manen in Carré en Londen
Een enorme publiekstrekker dit seizoen is het Hans van Manen-programma in Theater Carré, bestaande uit In and Out, Adagio Hammerklavier en vier van zijn vijf Pianovariaties: Sarcasmen, Trois gnossiennes, Pose en Portrait. Dit laatste werk wordt uitgevoerd door gastdanseres Pauline Daniëls, voor wie Van Manen deze solo enkele maanden eerder creëerde.
Samenwerking Nel Roos Akademie
In januari 1984 sluiten Het Nationale Ballet en de Nel Roos Akademie voor Ballet (onderdeel van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten en een van de voorlopers van de Nationale Balletacademie) een samenwerkingsovereenkomst. Leerlingen en studenten van de opleiding worden voortaan ingezet bij voorstellingen van Het Nationale Ballet en balletmeesters en dansers van het gezelschap geven les op de opleiding.
Controversieel
Bijzondere nieuwe aanwinsten op het repertoire zijn dit seizoen Rodin van de Sovjet-Russische choreograaf Leonid Jakobson, geïnspireerd door beeldhouwwerken van Auguste Rodin (de pers noemt het ballet "een historische curiositeit"), en het minimalistische, repetitieve Slow, heavy and blue van de Amerikaanse, postmodernistische choreograaf Carolyn Carlson.
"Slow, heavy and blue is als één grote trip", aldus Het Vrije Volk.
Hoofd artistieke staf
Balletmeester Reuven Voremberg wordt benoemd tot hoofd van de artistieke staf. Voremberg, van Israëlische afkomst, kwam in 1958 bij het Nederlands Ballet en danste van 1961 tot 1972 bij Het Nationale Ballet. Daarna werd hij achtereenvolgens assistent-balletmeester en balletmeester. Tot 2000 zal Voremberg aan het gezelschap verbonden verblijven, de laatste twee jaar als artistiek adviseur.
84 / 85
Choreografieprijs voor Hans van Manen
Hans van Manen ontvangt als eerste de nieuwe Choreografieprijs van de VSCD.
Voor het eerst 'blokprogramma's'
Waar Het Nationale Ballet tot nu toe per voorstelling het repertoire wisselde, is dit het eerste seizoen waarin enkel nog 'blokprogramma's' worden gepresenteerd: van elk programma wordt voortaan een serie voorstellingen gegeven.
Romeo en Julia in Carré
Recordcijfers (19.915 bezoekers) behaalt Het Nationale Ballet met een serie voorstellingen van Rudi van Dantzigs Romeo en Julia in Carré. De premièrevoorstelling wordt gedanst door Alexandra Radius en Henny Jurriëns. De meeste aandacht gaat ditmaal echter uit naar het jonge paar Jane Lord - dan net bevorderd tot tweede soliste - en Barry Watt.
Directie Overleg Dansgezelschappen
Het Nationale Ballet is een van de oprichters van de nieuwe stichting Directie Overleg Dansgezelschappen (DOD), een overlegorgaan waarin naast Het Nationale Ballet nog acht andere Nederlandse dansgezelschappen vertegenwoordigd zijn.
Want wij weten niet wat wij doen
Veel aandacht is er ook voor Van Dantzigs nieuwe, controversiële ballet Want wij weten niet wat wij doen. De choreografie - waarin naast een 'christusfiguur', Clint Farha, ook huidig artistiek directeur Ted Brandsen een belangrijke rol heeft als Adam, de eerste mens - schetst een somber maar uiterst indrukwekkend beeld van hoe wij als mensen met de wereld en met elkaar omgaan.
Vrienden van Het Nationale Ballet
Waar liefhebbers van Het Nationale Ballet in Den Haag eerder al een eigen Vriendenvereniging oprichtten, neemt Het Nationale Ballet dit seizoen zelf het initiatief tot oprichting van een nieuwe Stichting Vrienden van Het Nationale Ballet. De Stichting brengt voortaan diverse keren per jaar een eigen magazine uit en organiseert tal van activiteiten voor nieuwe Vrienden, waaronder 'meet and greets', openbare lessen en repetities, rondleidingen en reizen naar buitenlandse balletmekka.
85 / 86
Laatste seizoen in de Stadsschouwburg
Het 25ste seizoen in het bestaan van Het Nationale Ballet is meteen ook het laatste seizoen in de Amsterdamse Stadsschouwburg. Het gezelschap geeft op 3 april 1986 zijn (voorlopig) laatste voorstelling in het theater, waarvoor alle medewerkers die in de afgelopen 25 jaar aan de groep verbonden waren zijn uitgenodigd.
Bacchanten
Met het ambitieuze Bacchanten onderstreept artistiek leider Rudi van Dantzig zijn voorliefde voor experiment. Hij heeft voor deze productie toneelregisseur Gerardjan Rijnders uitgenodigd, die samen met componist Boudewijn Tarenskeen, dramaturg Janine Brogt én met assistentie van choreograaf Ted Brandsen een grootse, beklemmende en volstrekt eigenzinnige bewerking heeft gemaakt van Euripides' beroemde, satirische tragedie.
Intrek in Het Muziektheater
Op 21 april verhuist het gezelschap samen met De Nederlandse Opera (nu De Nationale Opera) naar Het Muziektheater (nu Nationale Opera & Ballet) aan het Waterlooplein, waar beide vanaf dan enkele maanden de tijd hebben om zich voor te bereiden op de grootse opening van het theater in september 1986.
7e Symfonie
Ter gelegenheid van het afscheid van de Stadsschouwburg creëert Van Dantzig het mannenduet Afzien, voor solisten Han Ebbelaar en Francis Sinceretti. De laatste beëindigt met dit optreden zijn danscarrière. Toer van Schayk maakt voor het laatste Stadsschouwburg-programma zijn meesterwerk 7e Symfonie, dat een klein jaar later wordt onderscheiden met de Choreografieprijs van de VSCD en nog steeds kan rekenen op staande ovaties.
Gouden Theaterdansprijs voor Coleen Davis
In mei 1986 ontvangt eerste soliste Coleen Davis tijdens het VSCD-congres in Maastricht de Gouden Theaterdansprijs, aan haar uitgereikt door collega-danseres Alexandra Radius.
Twintigste Balanchine
Met de Tsjaikovski Pas de Deux neemt Het Nationale Ballet zijn 20ste Balanchine-ballet op het repertoire. "Een duet als een frisse lentebries, speels, pittig, briljant en met veel vaart (..) door Caroline Iura en Fred Berlips uistekend en met bravoure gedanst", aldus NRC Handelsblad.
86 / 87
Opening Het Muziektheater
Op 23 september 1986 vindt de officiële opening van Het Muziektheater plaats, in aanwezigheid van Koningin Beatrix, Prins Claus, 13 leden van de ministerraad, het voltallige Amsterdamse gemeentebestuur en vele andere genodigden. De gezamenlijke voorstelling van Het Nationale Ballet en De Nederlandse Opera wordt live uitgezonden door de NOS-televisie. In de erop volgende weken worden diverse extra openingsvoorstellingen gegeven, voor steeds andere groepen genodigden.
Zoals Orpheus en Opening
Voor de gezamenlijke, officiële openingsvoorstelling creëert Toer van Schayk Zoals Orpheus, dat een double bill vormt met Otto Kettings Ithaka, uitgevoerd door De Nederlandse Opera. Twee dagen laten presenteert Het Nationale Ballet een eigen openingsprogramma, met daarin een nieuw werk van Hans van Manen, Opening, en de reprises van 7e Symfonie van Van Schayk en Collective Symphony van Van Dantzig, Van Manen en Van Schayk.
Afscheidsvoorstelling Han Ebbelaar
Op 12 oktober 1986 beëindigt eerste solist Han Ebbelaar zijn danscarrière bij Het Nationale Ballet. Hij danst bij die gelegenheid Hans van Manens Twilight - samen met zijn vrouw Alexandra Radius - en Toer van Schayks 7e Symfonie. Tot in mei 1988 treedt hij met Radius nog wel op in de eigen dansprogramma's van het echtpaar. Vanaf seizoen 1987/1988 is Ebbelaar gedurende twee jaar als adjunct artistiek leider aan het gezelschap verbonden.
Assepoester
In april 1987 neemt het gezelschap Frederick Ashtons avondvullende Assepoester op het repertoire, op de gelijknamige compositie van Sergej Prokofjev en met decors en kostuums van David Walker. Het ballet groeit al snel uit tot een van de grote publiekssuccessen van Het Nationale Ballet. De hoofdrollen worden bij de première gedanst door tweede solisten Jane Lord en Wim Broeckx, die op dat moment ook in het echte leven verliefd zijn, wat voor extra magie zorgt. "Een oogstrelende balletklassieker", oordeelt Het Parool.
Eerste Nieuwjaarsgala
Ter afsluiting van de viering van het 25-jarig jubileum organiseert Het Nationale Ballet op 1 januari 1987 zijn eerste Nieuwjaarsgala. Bij die gelegenheid wordt ook het boek 25 jaar Het Nationale Ballet gepresenteerd, samengesteld door Luuk Utrecht, Caroline Willems en Astrid van Leeuwen.
Op de foto 'levend kunstwerk' Fabiola, die flamboyant aanwezig is bij dit eerste Nieuwjaarsgala.
Vertrek van Hans van Manen
Na 15 jaar als huischoreograaf aan Het Nationale Ballet verbonden te zijn geweest vertrekt Hans van Manen, uit onvrede over de beperkte ruimte die hem op dat moment in de programmering wordt geboden. Voor zijn vertrek presenteert hij nog één premièrewerk: Symphonieën der Nederlanden (zie hieronder). Van 1988 tot 2003 is Van Manen vaste choreograaf van Nederlands Dans Theater, in 2005 keert hij in deze zelfde functie terug bij Het Nationale Ballet.
Amsterdam Culturele Hoofdstad van Europa
Op 18 mei 1987 werkt Het Nationale Ballet mee aan de openingsmanifestatie van Amsterdam Culturele Hoofdstad van Europa. In Theater Carré wordt Hans van Manens iconische videoballet Live uitgevoerd, bijgewoond door onder meer Koningin Beatrix, Prins Claus en de ministers van Cultuur uit diverse Europese landen. Tegelijkertijd kan het publiek in Het Muziektheater het ballet via een digitale verbinding op een grote video-wall zien. Aansluitend worden in Het Muziektheater Van Manens balletten Corps en Symphonieën der Nederlanden gedanst.
87 / 88
Gastprogrammering Het Muziektheater
Met de opening van Het Muziektheater is ook de afdeling Gastprogrammering Muziektheater in het leven geroepen, die, onder de bezielende leiding van directeur Pieter Hofman, tussen 1987 en 2009 ballet-, opera- en muziektheaterproducties van over de hele wereld naar Amsterdam haalt. Het spits wordt dit seizoen afgebeten door het befaamde Bolsjoi Ballet uit Moskou, dat voorstellingen geeft van de avondvullende balletten Raymonda en De Gouden Eeuw.
Eerste volledig Nederlandse Zwanenmeer
Op 31 maart 1988 gaat het eerste volledig Nederlandse Zwanenmeer in première, in een choreografie van Rudi van Dantzig en met decors en kostuums van Toer van Schayk (die ook de volksdansen in de derde akte voor zijn rekening neemt). De productie wordt - ondanks een aanvankelijk gemengde persontvangst - al snel als een van de belangrijke mijlpalen in de Nederlandse dansgeschiedenis gezien. "Zwanenmeer Van Dantzig mooiste tot nu toe", kopt de Volkskrant.
Inaugurele rede Hans van Manen
Op 1 november 1987 houdt Hans van Manen zijn inaugurele rede als bijzonder hoogleraar van de Katholieke Universiteit Nijmegen. Het Nationale Ballet danst bij die gelegenheid zijn balletten Sarcasmen en Twilight.
Shamrock
De Amerikaanse, in Parijs werkzame hedendaagse choreograaf Carolyn Carlson maakt met Shamrock een avondvullend werk voor 34 dansers van Het Nationale Ballet, op speciaal voor de gelegenheid geschreven muziek van de beroemde filmcomponist Gabriel Yared. Een productie met een, aldus NRC Handelsblad, "zeer subtiele, heldere bewegingsstijl, een vaak poëtische, bijna breekbare sfeer en een wonderbaarlijke zeggingskracht in surrealistische beelden en situaties".
Alexandra Radius benoemd tot Officier
Ter gelegenheid van haar 30-jarig dansjubileum wordt eerste soliste Alexandra Radius bevorderd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau.
Bread Dances
Een andere opmerkelijke première in dit seizoen is Bread Dances van Édouard Lock, boegbeeld van de op dat moment jongste danssensatie van Canada: het eigenzinnige LaLaLa Human Steps. "Een subliem ballet (..) Wat er aan scherpte, precisie en grilligheid in dans gebeurt, grenst aan het ongelooflijke", schrijft Trouw.
Schijnbewegingen
In een bijzondere televisiedocumentaire van de NOS, Schijnbewegingen, legt regisseur Piet Erkelens een relatie tussen dans en voetbal. Namens Ajax staan Johan Cruijff en Marco van Basten centraal in de documentaire, namens Het Nationale Ballet zijn dat Rudi van Dantzig en Clint Farha. Cruijff bezoekt tijdens de draaiperiode ook een aantal repetities en voorstellingen van Het Nationale Ballet, waarbij hij onder meer opmerkt dat "dansers veel harder werken dan voetballers".
88 / 89
Henny Jurriëns en Judith James
Op 9 april 1989 komen voormalig eerste solist Henny Jurriëns en voormalig tweede soliste Judith James bij een auto-ongeluk in Canada - waar ze sinds 1986 wonen - om het leven. Hun driejarige dochter Isa overleeft het ongeluk. Het nieuws leidt tot grote verslagenheid in de Nederlandse danswereld. Het Nationale Ballet houdt op 4 mei 1989 een herdenkingsbijeenkomst in de Amsterdamse Stadsschouwburg.
Groosland
Een vanaf het eerste moment geweldige publieksfavoriet is Maguy Marins Groosland, ook wel het 'dikkertjesballet' genoemd, vanwege de kostumering van Casanova, waarbij het lijkt alsof de dansers naakt zijn en een veelvoud aan gewicht meetorsen. "Een verrukkelijk, knap gemaakt werk met een onbevangen speelsheid die je in de dans niet vaak meer ziet", aldus NRC Handelsblad.
Prijzenregen
Tijdens het jaarlijkse Theatergala van de VSCD ontvangt voormalig eerste solist Han Ebbelaar de Gouden Theaterdansprijs. De VSCD-Choreografieprijs gaat naar Rudi van Dantzig, als eerbetoon voor zijn Zwanenmeer. Op het derde Nieuwjaarsgala van Het Nationale Ballet, op 1 januari 1989, ontvangt danseres Coleen Davis de eerste Alexandra Radius Prijs van de Stichting Vrienden van Het Nationale Ballet.
Sleeping Beauty voor het eerst in Het Muziektheater
In maart 1989 is Sir Peter Wrights The Sleeping Beauty voor het eerst in Het Muziektheater (nu Nationale Opera & Ballet) te zien. De choreograaf en ontwerper Philip Prowse passen hun productie uit 1981 aan voor de veel grotere toneelmaten van het nieuwe theater.
Taiwan en Canada
Voor het eerst treedt Het Nationale Ballet op in Taiwan. In de hoofdstad Taipeh worden vijf voorstellingen gegeven van Sir Peter Wrights Giselle. Voorts verzorgt het gezelschap de zogeheten contraprestatie tijdens een staatsbezoek aan Canada van Koningin Beatrix en Prins Claus, waarbij Van Manens Adagio Hammerklavier en Van Dantzigs Vier letzte Lieder worden uitgevoerd.
Nationale Balletacademie
Na een fusie in 1987 tussen de Nel Roos Academie voor Ballet en de Scapino Dansacademie wordt in 1988 de samengevoegde Opleiding Klassiek Ballet omgedoopt tot Nationale Balletacademie, met Erna Droog als eerste artistiek leider.
89 / 90
Afscheid van en koninklijke onderscheiding voor Alexandra Radius
Op 20 juni 1990 neemt eerste soliste Alexandra Radius afscheid van Het Nationale Ballet, op de voor een balletdanser uitzonderlijk hoge leeftijd van bijna 48 jaar. Tijdens haar afscheidsvoorstelling danst ze onder meer Michel Fokines beroemde solo De stervende zwaan, de balkon-pas de deux uit Rudi van Dantzigs Romeo en Julia en Hans van Manens De maan in de trapeze (uit 1959) en Corps.
Requiem
De belangrijkste première in dit seizoen is Toer van Schayks Requiem op Mozarts gelijknamige dodenmis.
Anton Koolhaas noemt het ballet in Vrij Nederland meteen na de première een "belangrijke aanwinst voor Het Nationale Ballet".
Joanne Zimmerman
Ook eerste soliste Joanne Zimmerman neemt na 18 jaar afscheid van het danspodium. In de laatste jaren van haar carrière was ze onder meer een onovertroffen Carabosse in Sir Peter Wrights Sleeping Beauty en daarnaast vertolkte ze belangrijke rollen in het werk van Rudi van Dantzig, Toer van Schayk en George Balanchine. In 1991 eert Dansersfonds '79 haar hiervoor met de Prijs van Verdienste.
Tweede tournee naar Griekenland
Aan het einde van het seizoen treedt Het Nationale Ballet voor de tweede keer op in het Herodes Atticus-openluchttheater, aan de voet van de Acropolis in Athene. Uitgevoerd worden werken van Van Dantzig, Van Manen, Van Schayk en Balanchine.
90 / 91
Wayne Eagling adviseur
Vooruitlopend op zijn aanstelling als artistiek directeur wordt de Canadees Wayne Eagling benoemd tot artistiek adviseur. Eagling is op dat moment nog verbonden aan The Royal Ballet in Londen, waar hij een indrukwekkende carrière als eerste solist heeft opgebouwd.
William Forsythe's Artifact
Ter gelegenheid van het Holland Festival 1991 presenteert het Nationale Ballet met het tweede deel uit Artifact voor het eerst een werk van William Forsythe, een van de grootste dansvernieuwers van de 20ste eeuw. Twee jaar later neemt het gezelschap het complete ballet op het repertoire, dat aldus het Algemeen Dagblad "meesterlijk, overdonderend en ongrijpbaar" is.
Zilveren huwelijk Koningin Beatrix en Prins Claus
Op 11 mei 1991 danst Het Nationale Ballet Rudi van Dantzigs Vier letzte Lieder, Hans van Manens Corps en Toer van Schayks duet De chimaera van LA ter gelegenheid van het zilveren huwelijk van Koningin Beatrix en Prins Claus. De voorstelling wordt live uitgezonden door de NOS-televisie.
Pyrrhische dansen IV en Les Noces
In dezelfde Holland Festival-editie danst het gezelschap voorts ook de wereldpremière van Toer van Schayks Pyrrhische Dansen IV (het vierde deel van een reeks werken van zijn hand) en de Nederlandse première van Bronislava Nijinska's meesterwerk Les Noces.
Gouden Theaterdansprijs voor Alan Land
Eerste solist Alan Land ontvangt dit seizoen de Gouden Theaterdansprijs van de VSCD voor onder meer zijn vertolking van de mannelijke hoofdrollen in Giselle, Romeo en Julia en Het Zwanenmeer.
Afscheidsvoorstelling Rudi van Dantzig
Op 5 juli 1991 neemt Rudi van Dantzig afscheid als artistiek leider van Het Nationale Ballet. Bij deze gelegenheid wordt hij bevorderd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau en dezelfde titel wordt toegekend aan zakelijk leider Anton Gerritsen, die op dat moment 25 jaar in dienst is. Van Dantzig blijft hierna nog tot 1994 als huischoreograaf verbonden aan Het Nationale Ballet.
Romeo en Julia in Londen
Na Van Dantzigs afscheidsvoorstelling in Nederland geeft Het Nationale Ballet zes voorstellingen van zijn meesterwerk Romeo en Julia in het London Coliseum. De eerste voorstelling wordt bijgewoond door (toen nog) Prinses Sarah Windsor-Ferguson, Hertogin van York. De beroemde Britse danscriticus John Percival schrijft in The Times: "Rudi van Dantzig's production of the Prokofiev Romeo and Juliet is probably the most clear and logical I have ever seen in its dramatic detail and development."
De jaren ’90
- 151 Nieuwe Producties
- 125 Wereldpremières
91 / 92
Wayne Eagling start als artistiek directeur
Canadees Wayne Eagling (1950), voormalig eerste solist van het Engelse Royal Ballet, is met ingang van seizoen 1991/1992 artistiek directeur van Het Nationale Ballet, als opvolger van Rudi van Dantzig. Met zijn nadruk op danstechnische perfectie weet Eagling het niveau van het gezelschap in de hierna volgende jaren verder te verhogen.
Four Sections
Na diverse werken voor de jaarlijkse choreografieworkshop te hebben gemaakt én de choreografie voor Gerardjan Rijnders' Bacchanten te hebben verzorgd, creëert Ted Brandsen (sinds 2003 artistiek directeur van Het Nationale Ballet) zijn eerste zelfstandige choreografie voor het reguliere programma van Het Nationale Ballet. Zijn Four Sections, op de gelijknamige muziek van Steve Reich, wordt juichend ontvangen.
Gastsolisten
Op 1 januari 1991 dansen de Canadese sterdansers Evelyn Hart en Rex Harrington de hoofdrollen in Rudi van Dantzigs Romeo en Julia, tijdens het jaarlijkse Nieuwjaarsgala van Het Nationale Ballet. "Julia tekende haar emoties met een innigheid en diepgang die men maar zelden te zien krijgt en als danspartner en geliefde liet Romeo geen enkele wens onvervuld", aldus De Telegraaf over hun optreden.
Touch your coolness to my fevered brow
Een van de eerste nieuwe namen die Wayne Eagling introduceert is Ashley Page. De Britse choreograaf, die vanwege zijn rebelse werken in zijn vaderland bekend staat als 'The Royal Maverick', creëert met Touch your coolness to my fevered brow een "spetterende choreografie" waarin hij "de toeschouwer meeneemt naar een surrealistische kermis vol heimelijke fantasieën", aldus Algemeen Dagblad.
Voor een verloren soldaat
Regisseur Roeland Kerbosch verfilmt Rudi van Dantzigs prijswinnende, autobiografische debuutroman Voor een verloren soldaat, over zijn herinneringen aan de hongerwinter 1944/1945, die hij doorbracht in Friesland.
92 / 93
Nieuwe directiestructuur en gezamenlijke educatieve dienst
Nadat in 1991 de besturen van Het Nationale Ballet en De Nederlandse Opera al samenvloeiden in het stichtingsbestuur van Het Muziektheater (nu Nationale Opera & Ballet), bestaat vanaf oktober 1992 ook de directie van het theater uit de directies van beide gezelschappen. Samen met de drie adjunct-directeuren van de Theaterorganisatie, Technische Organisatie en Gastprogrammering vormen zij voortaan het directieteam Muziektheater. Vanaf dit seizoen heeft de organisatie ook een gezamenlijke Educatieve Dienst, onder leiding van Liesbeth Osse.
En Rond-programma
Voor het eerst treedt Het Nationale Ballet op in de 'piste' van Het Muziektheater. Op een vóór het toneeldoek gebouwd podium worden Maguy Marins Groosland en Hans van Manens Situation gedanst, als ook het eerste (meteen ook groot bezette) werk dat danser/choreograaf Krzysztof Pastor voor het reguliere programma van het gezelschap creëert: Shostakovich Chamber Symphony.
Prijs van Verdienste voor Karin Schnabel
Het Dansersfonds '79 eert de Nederlandse eerste soliste Karin Schnabel in 1992 met de Prijs van Verdienste. Schnabel, die in 1974 in dienst van de groep kwam, debuteerde op 20-jarige leeftijd als Julia in Rudi van Dantzigs Romeo en Julia. Daarna volgden hoofdrollen in onder meer Giselle, Assepoester en The Sleeping Beauty. Voor deze laatste rol werd ze in Londen persoonlijk gecoacht door Sir Peter Wright.
Kerst met Stravinsky
Kerst met Stravinsky is het eerste grootschalige Stravinsky-programma dat Het Nationale Ballet in de winter van 1992/1993 presenteert. Het programma bevat reprises van drie meesterwerken uit het beroemde, door impresario Serge Diaghilev geïnitieerde Ballets Russes-repertoire: Petroesjka (1911) van Michel Fokine, Les Noces (1923) van Bronislava Nijinska en Apollon musagète(1928) van George Balanchine.
Martha Graham
Met Diversion of Angels danst Het Nationale Ballet voor het eerst - én als het eerste klassiek getrainde gezelschap wereldwijd - een werk van Martha Graham, de 'moeder van de Amerikaanse moderne dans'. "Grahams verbeelding van de sublimerende kracht van de liefde kreeg een prachtige bezetting (..) Eaglings verlangen naar meer Graham-klassiekers is dan ook zeer gerechtvaardigd", schrijft dagblad Trouw.
Eerste balletten Wayne Eagling
Artistiek directeur Wayne Eagling maakt zijn eerste werk voor Het Nationale Ballet: Ruins of Time. Een melancholisch ballet, geïnspireerd door de dood van sterdanser Rudolf Nureyev (op 6 januari 1993) en 'alle mensen die stierven vóór het hun tijd was'. Later in het seizoen gaat ook Eaglings Frankenstein, in 1985 gemaakt voor The Royal Ballet, bij Het Nationale Ballet in première.
93 / 94
Gouden Theaterdansprijs voor Rachel Beaujean
Tweede soliste Rachel Beaujean wordt in oktober 1993 onderscheiden met de Gouden Theaterdansprijs van de VSCD. Ze krijgt de prijs omdat ze, aldus de jury, diverse stijlen even goed danst en omdat haar aanwezigheid altijd sterk is, of ze nu solo werkt of in de groep. "Wilskracht en overtuiging", aldus het juryrapport, "noemde ze zelf eens de sleutel tot haar danskunst. Toewijding en overgave zouden daaraan kunnen worden toegevoegd".
Volledige Artifact op het repertoire
Nadat Het Nationale Ballet in 1991 het tweede deel van William Forsythes Artifact uitbracht, wordt dit seizoen het volledige meesterwerk op het repertoire genomen, dat bij de wereldpremière door Ballett Frankfurt in 1984 'als een bom insloeg'. NRC Handelsblad schrijft naar aanleiding van de Nationale Ballet-première : "Het terugzien van Artifact bevestigde Forsythes unieke positie in choreografenland. De rijkdom aan variatie, de wijze waarop hij onderdelen tot op het bot ontleedt en daarna tot nieuwe vormen smeedt, blijft overweldigend, evenals zijn suggestieve en verwarring scheppende theatrale meesterschap".
Rudi van Dantzig neemt afscheid als huischoreograaf
Aan het einde van seizoen 1993/1994 neemt Het Nationale Ballet afscheid van Rudi van Dantzig, die na zijn vertrek als artistiek leider in 1991 nog als huischoreograaf was aangebleven. Ter gelegenheid hiervan wordt een hommageprogramma gedanst, bestaande uit zijn debuutchoreografie Nachteiland, de wereldpremières van Van Dantzigs Pleisterplaats en Toer van Schayks De omkeerbaarheid van roest én Collective Symphony van Van Dantzig, Van Manen en Van Schayk.
94 / 95
Lissabon Culturele Hoofdstad van Europa
Een hoogtepunt in dit seizoen is het optreden van Het Nationale Ballet tijdens de manifestatie Lissabon Culturele Hoofdstad van Europa 1994. William Forsythes Artifact wordt juichend ontvangen in een driemaal volledig uitverkocht Centro Cultural de Bélem.
Tweemaal Carré
In oktober 1994 presenteert Het Nationale Ballet twee programma's in Theater Carré. Het eerste bestaat uit de wereldpremière van Even the Angels fall… van het opkomende Frans-Algerijnse choreografietalent Redha Benteifour, in combinatie met Hans van Manens iconische videoballet Live. Het tweede programma behelst de wereldpremière van Toer van Schayks avondvullende Amphitheater, waarin hij, aldus Trouw, "veertig jaar kunstenaarschap samenvat in dans".
Ted Brandsens Blue Field
Met Ted Brandsens nieuwe creatie Blue Field, die op 23 februari 1995 zijn wereldpremière in Amsterdam beleeft, treedt Het Nationale Ballet in mei 1995 op in San Francisco tijdens het United We Dance Festival, georganiseerd door het San Francisco Ballet ter viering van de 50ste verjaardag van de Verenigde Naties.
Jan Fabre
De meest spraakmakende première in dit seizoen is Jan Fabres avondvullende Quando la terra si rimette in movimento, op muziek van de Poolse componist Eugeniusz Knapik. De meningen over de creatie zijn zeer verdeeld, variërend van "Fabre maakt furore met dit danswerk - je zou het exerceren kunnen noemen - maar het blijft machtig mooi" tot "De belangrijkste conclusie is dat Fabre geen choreograaf is (..) In een eentonig traag tempo huppelen en schuiven de dansers in wisselende formaties over het toneel".
Gouden Theaterdansprijs voor Jeanette Vondersaar
De VSCD kent de Gouden Theaterdansprijs 1994 toe aan eerste soliste Jeanette Vondersaar. "Zij beschikt over een bewonderenswaardige techniek en een enorme hoeveelheid energie. Haar innerlijke drive en sensuele temperamentvolle uitstraling maken haar tot een krachtige vrouwelijke soliste", aldus het juryrapport. Ook ontvangt Vondersaar dit seizoen de Alexandra Radius Prijs, uit naam van de Vrienden van Het Nationale Ballet.
Solisten verruilen Kirov Ballet voor Het Nationale Ballet
Met Larissa Lezhnina en Alexander Gouliaev is het solistentableau van Het Nationale Ballet sinds dit seizoen uitgebreid met twee voormalige sterren van het befaamde Kirov Ballet (nu: Marijinski Ballet). Op tournee in Amsterdam, in 1992, werden de dansers tijdens een repetitie gespot door artistiek directeur Wayne Eagling, die hen bij die gelegenheid een contract aanbood.
95 / 96
Boris de Leeuw bevorderd tot eerste solist
Als eerste Nederlandse danser sinds Henny Jurriëns wordt de 23-jarige Boris de Leeuw met ingang van seizoen 1995/1996 benoemd tot eerste solist. Hij is daarmee de jongste Nederlandse eerste solist die Het Nationale Ballet sinds zijn oprichting in 1961 heeft gekend. Alleen Olga de Haas was jonger - 19 - toen zij in 1964 tot eerste solist werd bevorderd. De Leeuw ontvangt in januari 1996 de Alexandra Radius Prijs, nadat hij in 1993 al was onderscheiden met de Aanmoedigingsprijs van Stichting Dansersfonds '79.
Prijzen voor Marieke Simons en Rachel Beaujean
De 25-jarige Marieke Simons, coryphée van Het Nationale Ballet, ontvangt de Gouden Theaterdansprijs van de VSCD. De jury noemt haar een "zeer veelzijdige danseres, die technisch perfect en met grote bezieling haar vak uitoefent".
Tweede soliste Rachel Beaujean ontvangt dit seizoen de Prijs van Verdienste van Stichting Dansersfonds '79.
Voor het eerst ook niet-Westerse dans in Het Muziektheater
Vanaf dit seizoen haalt de afdeling Gastprogrammering van Het Muziektheater, onder leiding van Pieter Hofman, ook een groot aantal niet-Westerse producties naar Nederland. De spits wordt in april 1996 afgebeten door het Indonesische Ensemble van de Kraton Surakarta.
96 / 97
Rachel Beaujean beëindigt haar danscarrière
Op 19 juni 1997 danst tweede soliste Rachel Beaujean haar laatste voorstelling. Twintig jaar na haar start bij Het Nationale Ballet verruilt ze het podium voor een functie als balletmeester (inmiddels is ze adjunct artistiek directeur van het gezelschap). De danseres die jarenlang een van Hans van Manens belangrijkste muzes was, neemt afscheid met Sarcasmen, Van Manens iconische 'ballet voor twee', dat ze samen met Clint Farha talloze keren vertolkte in binnen- en buitenland.
Notenkraker & Muizenkoning
Op 13 december 1996 beleeft Notenkraker & Muizenkoning zijn wereldpremière, in een volledig Hollandse interpretatie van artistiek leider Wayne Eagling en huischoreograaf en ontwerper Toer van Schayk.
Eindelijk weer een nieuwe Van Manen
Voor het eerst sinds Hans van Manens vertrek in 1987 presenteert Het Nationale Ballet weer een nieuw werk van Nederlands belangrijkste choreograaf: Three Pieces for HET. Het ballet wordt met groot enthousiasme ontvangen, waarbij vooral dansers Sofiane Sylve en Gaël Lambiotte - op dat moment respectievelijk nog grand sujet en coryphée - worden geprezen.
Rolling Stones
Voor de vierde keer danst Het Nationale Ballet een choreografie waarvoor muziek van The Rolling Stones is gebruikt. Na Visibily… By Chance van Koert Stuyf (1967) en Spoef (1968) en You can't always get what you want (1970) van Robert Kaesen, neemt het gezelschap dit seizoen Rooster van de Britse choreograaf Christopher Bruce op het repertoire. "Het Nationale Ballet gaat op de machotoer (..) Rooster is een ongecompliceerd, puur onderhoudend stuk", aldus de Volkskrant.
Nieuwe Grahams
Nadat de Amerikaanse Martha Graham Dance Company in het vorige seizoen in Het Muziektheater optrad in het kader van de Gastprogrammering, neemt Het Nationale Ballet dit seizoen opnieuw twee werken van de 'hogepriesteres van de moderne dans' op het repertoire: Embatteled Garden en Lamentation. In 1999 volgen ook nog Acts of Light en Errand into the Maze.
97 / 98
Prijzen voor Valerie Valentine en Caroline Sayo Iura
De Amerikaanse eerste solisten Valerie Valentine en Caroline Sayo Iura worden beiden geëerd. Valentine, die sinds 1973 verbonden is aan Het Nationale Ballet, ontvangt de Gouden Theaterdansprijs van de VSCD voor haar hele oeuvre. Iura, die in 1978 bij de groep kwam, krijgt de Prijs van Verdienste van Dansersfonds '79. De jury noemt haar een "kleine danseres die met haar aanwezigheid een ruimte kan vullen".
Programma's gewijd aan Balanchine, Van Manen en Van Schayk
Naast een programma met drie werken van George Balanchine (Apollon musagète, Serenade en Concerto barocco) presenteert Het Nationale Ballet dit seizoen voor het eerst sinds lange tijd weer een volledig Hans van Manen-programma, bestaande uit zijn succeschoreografieën Metaforen, 5 Tango's en Trois gnossiennes en zijn meest recente creatie voor het gezelschap: Three Pieces for HET.
Danser Alexander Money-Kyrle overlijdt na val tijdens toneelrepetitie
Tijdens een toneelrepetitie van Romeo en Julia komt de Britse danser Alexander Money-Kyrle op 18 maart 1998 op zeer ongelukkige wijze ten val. Twee dagen later overlijdt hij aan zijn verwondingen. In de Mozes en Aäronkerk vindt later een herdenkingsdienst plaats, in aanwezigheid van zijn familie.
98 / 99
Succes voor Van Manen in Edinburgh
In augustus 1998 eert het befaamde Edinburgh Festival meesterchoreograaf Hans van Manen met een uitgebreid retrospectief. Het Nationale Ballet presenteert twee programma's gewijd aan zijn werk en ook Nederlands Dans Theater is te gast, met onder meer de wereldpremière van Van Manens Zero Hour. Tijdens het festival ontvangt Van Manen de Archangel, de Edinburgh Festival Critics' Award, ter bekroning van zijn gehele oeuvre.
All female
Als seizoensopening presenteert Het Nationale Ballet in september 1998 een programma met werk van drie vrouwelijke Amerikaanse choreografen. Nieuw op het repertoire zijn drie creaties van Doris Humphrey, alle gemaakt rond 1930, en Twyla Tharps In the Upper Room uit 1986. Het programma wordt aangevuld met Carolyn Carlsons Slow, heavy and blue - sinds 1984 op het Nationale Ballet-repertoire.
Afscheid Clint Farha
Na 26 jaar verbonden te zijn geweest aan Het Nationale Ballet zet eerste solist Clint Farha een punt achter zijn danscarrière. Zijn grote belang voor het gezelschap - met name in de werken van huischoreografen Rudi van Dantzig, Hans van Manen en Toer van Schayk - wordt in alle landelijke kranten onderstreept.
Toverfluit
In februari 1999 brengen Wayne Eagling en Toer van Schayk hun tweede gezamenlijke avondvullende productie uit: Toverfluit, gebaseerd op Mozarts beroemde opera Die Zauberflöte. Waar hun Notenkraker & Muizenkoning in 1996 een overweldigend succes is, vinden de meeste critici Toverfluit ronduit teleurstellend.
Prijs van Verdienste voor Wim Broeckx
Dit seizoen kent het Dansersfonds '79 zijn jaarlijkse Prijs van Verdienste toe aan eerste solist Wim Broeckx, sinds 1982 verbonden aan Het Nationale Ballet. De jury prijst hem vanwege zijn "danstechnische kunnen, zijn doorleefde artistieke invulling van vele rollen, zijn aanstekelijke dansdrift en zijn overduidelijke interesse in collega's".
Debuutchoreografie David Dawson
Met Psychic Whack op muziek van Thom Willems maakt de Britse danser David Dawson, na eerdere workshopchoreografieën, zijn eerste ballet voor het reguliere programma van Het Nationale Ballet. "Een dynamisch, spetterend en abstract dansstuk (..) een aaneenschakeling van flitsende (spitzen)combinaties, met continue felle accenten en benen die tot voorbij de oren knallen", aldus het Algemeen Dagblad.
99 / 00
Artifact in Edinburgh en Brazilië
Voor het tweede achtereenvolgende jaar is Het Nationale Ballet te gast op het Edinburgh Festival. Ditmaal met William Forsythes Artifact. "(..) it's a journey we willingly, and often wonderingly, undergo and its pleasure is compounded by Dutch National Ballet who perform with an entranced intelligence that makes the work seem very much their own", oordeelt The Guardian. Later in het seizoen is Artifact ook te zien in Rio de Janeiro en São Paulo. In de laatste stad wordt ook een speciale kindervoorstelling gegeven, waarbij de kinderen eerst de bewegingen van de zogeheten 'mud woman' uit het ballet krijgen aangeleerd.
Stravinsky Festival
In februari en maart 2000 presenteert Het Nationale Ballet een Stravinsky Festival, bestaande uit twee programma's, met daarin Apollon musagète, Symphony in Three Movements en Violin Concerto van George Balanchine, Les Noces van Bronislava Nijinska en de wereldpremières van Wayne Eaglings Sacre du Printemps en Krzysztof Pastors Do not go gentle....
Afscheidsvoorstelling Coleen Davis
Op 9 mei 2000 neemt eerste soliste Coleen Davis na ruim 23 jaar afscheid van Het Nationale Ballet, in Theater Carré, waar ze het ballet danst waarmee haar carrière 21 jaar eerder een vlucht nam: Live van Hans van Manen. De Volkskrant schreef destijds: "Met het optreden door de prille Coleen Davis (19) werd een ster geboren die een zeldzame, ontroerende schoonheidservaring weet te bewerkstelligen." Een week voor haar afscheidsvoorstelling wordt Davis onderscheiden met de Prijs van Verdienste van Dansersfonds '79.
Van Manen opnieuw in Carré
Opnieuw slaan Het Nationale Ballet en Theater Carré de handen ineen: in mei 2000 presenteren zij een Hans van Manen-programma in de piste van Carré, bestaande uit Live, Trois gnossiennes, de Nationale Ballet-première van Black Cake en de wereldpremière van Bach Pieces. Over dit laatste werk schrijft dagblad Trouw: "Samen scheppen de vier dansers die sublimerende, sensuele harmonie (..) In die eendracht proeven zij de vruchten die Van Manen in 45 seizoenen liet rijpen, met adembenemende virtuositeit."
A Million Kisses to my Skin
In juni 2000 presenteert Het Nationale Ballet een Bach-programma, met daarin, naast het tweede deel van Artifact, de wereldpremières van Krzysztof Pastors In Light and Shadow en David Dawsons A Million Kisses to my Skin. Dawsons creatie - die samenvalt met zijn afscheid als danser bij het gezelschap - betekent zijn internationale doorbraak. Het ballet wordt tot op de dag van vandaag door gezelschappen wereldwijd gedanst, waaronder het Semperoper Ballett, Wiener Staatsballett, Pacific Northwest Ballet, Royal New Zealand Ballet, Singapore Dance Theater en - in 2022 - het Tokyo Ballet.
Danscombinatie
In april en mei 2000 werkt Het Nationale Ballet samen met Dansgroep Krisztina de Châtel en dansgezelschap Leine Roebana mee aan de eerste editie van de Danscombinatie, een initiatief om, met zeer gevarieerde voorstellingen, een nieuw publiek kennis de laten maken met de Nederlandse dans. Het programma is te zien in 25 merendeels kleinere theaters in Nederland.
Access All Areas
Het seizoen wordt besloten met Access All Areas, waarvoor Het Nationale Ballet samenwerkt met Slagwerk Den Haag. Het publiek wordt over een oplichtende loopplank naar het podium geleid, waar de choreografie van Redha Benteifour en Ashley Page zich op verschillende plaatsen op en achter het toneel afspeelt. Recensenten zijn behoorlijk kritisch over de productie. Zo schrijft dagblad Trouw: "In 85 ronduit afschuwwekkende minuten steekt Het Nationale Ballet Holiday on Ice of de MGM-studio's van Hollywood naar de kroon."
00 / 01
Erasmusprijs voor Hans van Manen
Uit handen van Prins Bernhard ontvangt choreograaf Hans van Manen op 3 november 2000 de prestigieuze Erasmusprijs. Met de prijs eert de Stichting Praemium Erasmianum tevens de Nederlandse danskunst als geheel. De Stichting noemt Van Manen "een invloedrijk en inspirerend kunstenaar, die voor de wereld van de dans en voor de dans in de wereld van onschatbare betekenis is". Bij de uitreikingsceremonie in het Koninklijk Paleis op de Dam uit Van Manen fikse kritiek aan het adres van de overheid, bij wie de dans er volgens hem te bekaaid afkomt.
Nieuwe versie La Sylphide
Na de versie van Harold Lander in seizoen 1962/1963 brengt Het Nationale Ballet voor de tweede maal August Bournonvilles La Sylphide uit, een van de vroegste, nog bewaard gebleven choreografieën, daterend uit 1832. Ditmaal in de versie van Bournonville-expert Dinna Bjørn, die het ballet ook instudeert. Toer van Schayk tekent voor de nieuwe decors en kostuums.
Nominatie Laurence Olivier Award voor Hans van Manens Live
In mei 2001 geeft Het Nationale Ballet zes voorstellingen in het Sadler's Wells Theatre in Londen. Verdeeld over twee programma's worden werken van George Balanchine, Krzysztof Pastor en diverse choreografieën van Hans van Manen gedanst, waarbij Live in beide programma's het slotballet is. Enkele maanden later wordt Live genomineerd voor een Laurence Olivier Award.
Kurt Weill
Met Kurt Weill presenteert danser/huischoreograaf Krzysztof Pastor zijn eerste avondvullende ballet, gezet op een collage van composities van de Duitse componist. De Volkskrant: "Pastor en Weill zorgen een avond lang voor dansgenot (..) Dans, beeld, muziek en zang gaan naadloos samen in dit Gesamtkunstwerk." De productie wordt in 2002 in drie categorieën genomineerd voor een Prix Benois de la Danse, ook wel de 'Oscar van de dans' genoemd.
Staatsbezoek Rusland
Op 6 juni 2001 verzorgt Het Nationale Ballet de zogeheten contraprestatie tijdens een staatsbezoek van Koningin Beatrix aan Rusland. In aanwezigheid van president Poetin danst het gezelschap in het Maly-theater in Moskou het tweede deel uit William Forsythes Artifact, Hans van Manens Adagio Hammerklavier en het vierde deel van George Balanchines Brahms Schönberg Kwartet.
Eerste schoolmatinee in Het Muziektheater
Op initiatief van artistiek directeur Wayne Eagling vindt op 9 oktober 2000 de eerste schoolmatinee in Het Muziektheater (nu Nationale Opera & Ballet) plaats, en wel van een ingekorte versie van The Sleeping Beauty, gepresenteerd door Yvon Jaspers. Het is nog een proef (circa 500 schoolkinderen zijn aanwezig), maar vanaf dit moment worden basisschoolleerlingen uit Amsterdam en de rest van Noord-Holland regelmatig verrast op speciaal voor hen bewerkte versies van de grote balletklassiekers. Zo bezoeken op 14 september 2001 1000 kinderen Sir Frederick Ashtons Assepoester. Deze voorstelling wordt gepresenteerd door Kasper van Kooten.
Reuven Voremberg met pensioen
Na meer dan 40 jaar aan Het Nationale Ballet verbonden te zijn geweest - eerst als danser, daarna als balletmeester en vervolgens als hoofd van de artistieke staf - gaat Reuven Voremberg dit seizoen met pensioen. Het Balanchine-programma dat het gezelschap in september 2000 presenteert, wordt aan hem opgedragen, en bij de premièrevoorstelling wordt Voremberg benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.
Prijzen Dansersfonds voor Jane Lord en Krzysztof Pastor
Op 1 november 2000 ontvangt eerste soliste Jane Lord de Prijs van Verdienste van Dansersfonds '79. Dit gebeurt kort na haar afscheidsvoorstelling, waarbij ze de rol van de Seringenfee vertolkt in Sir Peter Wrights Sleeping Beauty. Krzysztof Pastor ontvangt de (eenmalige) Choreografieprijs van het fonds.
De jaren ’00
- 152 Nieuwe Producties
- 114 Wereldpremières
01 / 02
Veertigjarig bestaan
In aanwezigheid van Koningin Beatrix wordt op 31 augustus 2001 de 40ste verjaardag van Het Nationale Ballet gevierd met een feestelijk gala in Het Muziektheater (nu Nationale Opera & Ballet). Hans van Manen maakt speciaal voor de gelegenheid Andante Festivo, een “glinsterend duet vol kibbelende ondertonen” voor dansers Sofiane Sylve en Viacheslav Samodurov.
Twee nieuwe Forsythes op het repertoire
Een dag na de première van The Vertiginous Thrill of Exactitude neemt Het Nationale Ballet ook Forsythes Approximate Sonata op het repertoire. Beide choreografieën creëerde hij in 1996 voor het door hem geleide Ballett Frankfurt. “Dit ballet is geen spel van afgemeten pasjes, maar een uitbarsting van fysiek power play en lef, waar de vonken van afschieten”, schrijft Trouw over het eerste werk.
Ted Brandsen adjunct artistiek directeur en huischoreograaf
Nadat hij vier jaar lang het West Australian Ballet in Perth leidde, keert Ted Brandsen terug bij Het Nationale Ballet. Brandsen danste van 1981 tot 1991 bij het gezelschap, waar hij ook zijn eerste choreografieën maakte. Per 1 januari 2002 is hij benoemd tot adjunct artistiek directeur en huischoreograaf.
John Cranko's Onegin
Voor het eerst danst Het Nationale Ballet John Cranko's beroemde balletepos Onegin (in 1965 gecreëerd voor het Stuttgarter Ballett), naar de gelijknamige roman in versvorm van Alexander Poesjkin. “Onegin biedt heel veel dat het oog streelt en het romantische hart beroert (..) Nathalie Caris was een ingetogen, zeer geloofwaardige Tatiana en ze was werkelijk uitstekend in het grote slotduet waarin zij op magistrale wijze de verscheurde passie liet zien van een vrouw die haar gevoelens onder controle wil en moet houden”, aldus NRC Handelsblad.
Assepoester op tournee
Begin 2002 danst Het Nationale Ballet drie voorstellingen van Sir Frederick Ashtons Assepoester in Dijon, Frankrijk. Het is voor het eerst sinds bijna tien jaar dat het gezelschap een avondvullende productie buiten Nederland presenteert. Het succes van de optredens leidt tot diverse uitnodigingen uit andere Franse steden.
Voor het eerst werk van Jerome Robbins
Met The Cage neemt Het Nationale Ballet dit seizoen ook voor het eerst een werk van de Amerikaanse choreograaf Jerome Robbins (bekend van West Side Story en zijn creaties voor het New York City Ballet) op het repertoire.
Optreden in de Arena aan de vooravond van Koninklijk huwelijk
Op de avond voorafgaand aan het huwelijk van Kroonprins Willem-Alexander en Máxima Zorreguieta - dat op 2 februari 2002 plaatsvindt - danst Het Nationale Ballet in de Amsterdamse Arena een duet uit Maguy Marins Groosland, tijdens een live op televisie uitgezonden programma ter gelegenheid van het huwelijk.
Andriessen-programma
In februari 2002 wijdt Het Nationale Ballet een programma aan componist Louis Andriessen, met daarin naast Hans van Manens Symphonieën der Nederlanden twee premièrewerken: Tao van Krzysztof Pastor en Slag van de gevierde hedendaagse choreografe Krisztina de Châtel, die hiermee haar debuut bij het gezelschap maakt.
Prijzen voor Francis Sinceretti en Sonja Marchiolli
Francis Sinceretti, van 1971 tot 1986 als eerste solist verbonden aan Het Nationale Ballet, ontvangt de Gouden Theaterdansprijs van de VSCD. Balletmeester en voormalig eerste soliste Sonja Marchiolli wordt onderscheiden met de Prijs van Verdienste van het Dansersfonds '79.
02 / 03
Ted Brandsen volgt Wayne Eagling op
Op 1 juli 2003 volgt Ted Brandsen (1954) Wayne Eagling op als artistiek directeur, nadat hij vanaf januari 2002 al adjunct artistiek directeur van Het Nationale Ballet was. Brandsen vernieuwt in de hierna volgende jaren onder meer het avondvullende repertoire, introduceert nieuwe topchoreografen en zorgt voor meer spreiding van de voorstellingen in Nederland.
Nieuw Amsterdam
Voor het programma Nieuw Amsterdam creëren David Dawson en Ted Brandsen in 2002 respectievelijk The Grey Area en Light Journey. Dawsons choreografie - zijn derde werk voor het gezelschap - wordt genomineerd voor de Britse Critics’ Circle National Dance Award.
Krzysztof Pastor huischoreograaf
Krzysztof Pastor (1956) wordt met ingang van 2003 benoemd tot huischoreograaf, een positie die hij tot 2017 zal bekleden. Pastor danste van 1985 tot 1995 bij Het Nationale Ballet en maakte zijn eerste werken voor de choreografieworkshop van het gezelschap.
Carmen
Op 12 februari 2003 beleeft Ted Brandsens succesproductie Carmen haar Nederlandse première. Brandsen creëerde het ballet in 1999 voor het West Australian Ballet. De productie werd onderscheiden met de Australian Dance Award en werd uitgezonden op de Australische televisie.
Dance Against Violence
Op 12 januari 2003 treedt Het Nationale Ballet in de Wiener Staatsoper op tijdens Dance Against Violence, een Oostenrijks-Nederlands programma ter gelegenheid van het Nederlandse voorzitterschap van de OVSE (Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa) in 2003. In aanwezigheid van een groot aantal ministers en ambassadeurs worden Rudi van Dantzigs Vier letzte Lieder en Hans van Manens Sarcasmen vertolkt.
Jerome Robbins' The Concert
Na The Cage (2001) neemt Het Nationale Ballet nu ook Jerome Robbins' komische ballet The Concert uit 1956 op het repertoire. “Dans en humor: het blijft een moeilijke combinatie (..) je moet ervan houden, zo bleek bij de première (..) een groot deel van de zaal barst geregeld uit in lachsalvo's, een ander deel kan het minder bekoren”, schrijft Algemeen Dagblad.
Dance Salad plaatst Van Manen in de schijnwerpers
Dance Salad, een toonaangevend festival in het Amerikaanse Houston, richt in 2003 de schijnwerpers op choreograaf Hans van Manen. Het Nationale Ballet danst tijdens het festival diverse van zijn werken, waaronder Live.
03 / 04
Rachel Beaujean hoofd artistieke staf
Een van de eerste wapenfeiten van de nieuwe artistiek directeur Ted Brandsen is de benoeming, per seizoen 2003/2004, van balletmeester Rachel Beaujean tot hoofd van de artistieke staf (sinds 2017 is Beaujean adjunct artistiek directeur van Het Nationale Ballet).
100 Jaar Balanchine
In maart en april 2004 viert Het Nationale Ballet de 100ste geboortedag van George Balanchine (1983†), de Russisch-Amerikaanse grootmeester van het 20ste-eeuwse ballet. Naast Theme and Variations en Agon presenteert het gezelschap de Nederlandse première van de 27ste door het gezelschap verworven Balanchine-choreografie: Who Cares?, op muziek van George Gershwin.
Prijzen voor Rudi van Dantzig, Sofiane Sylve en Henk van Dijk
De Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties (VSCD) eert Rudi van Dantzig met de Oeuvreprijs voor zijn grote bijdrage aan de Nederlandse podiumkunsten. Danseres Sofiane Sylve - dit seizoen deels onder contract bij het New York City Ballet en deels nog optredend in Amsterdam - ontvangt de Gouden Zwaan, vooral vanwege haar excellente vertolkingen van het Balanchine-repertoire. Videomaster Henk van Dijk wordt onderscheiden met de Prijs van Verdienste van Dansersfonds '79.
100 Jaar Ashton
Ook wordt stil gestaan bij de 100ste geboortedag van de Britse choreograaf Sir Frederick Ashton (1988†). Tijdens een tourneeprogramma dat in acht Nederlandse steden te zien is, wordt zijn Midzomernachtsdroom gedanst.
Van eigen bodem
Om een nieuwe impuls aan de eigen identiteit van Het Nationale Ballet te geven, telt het seizoensprogramma daarnaast ook een flink aantal wereldpremières van eigen bodem, waaronder Ted Brandsens Pulcinella, David Dawsons 00:00 (genomineerd voor de Zwaan voor 'Meest indrukwekkende dansproductie') en het tweeluik Body/Voice, met bijdragen van Brandsen en huischoreograaf Krzysztof Pastor.
New Moves
Daarnaast organiseert artistiek directeur Ted Brandsen - zelf een 'product' van de vroegere choreografieworkshops van het gezelschap - vanaf dit seizoen elk jaar een editie van New Moves, waarin dansers van de groep (en soms van daarbuiten) de kans krijgen om hun talenten als choreograaf te onderzoeken en ontwikkelen. In de eerste editie van november 2003 worden maar liefst 12 nieuwe creaties getoond in de Operastudio van Het Muziektheater (nu Nationale Opera & Ballet).
04 / 05
Bolsjoj Theater Moskou en onderscheidingen voor Van Manen
In oktober 2004 geeft Het Nationale Ballet op uitnodiging van het Grand Pas Festival twee voorstellingen in het prestigieuze Bolsjoj Theater in Moskou. Gedanst worden werken van de vier vaste choreografen: Van Manen, Brandsen, Dawson en Pastor. Tijdens de eerste voorstelling wordt Hans van Manen geëerd met de Grand Pas Award. Een half jaar later ontvangt hij, eveneens in het Bolsjoj Theater, de Benois de la Danse Life Time Achievement Award.
Russische sprookjes
In december 2004 presenteert Het Nationale Ballet Russische Sprookjes, ter ere van de 75ste sterfdag van impresario en Ballets Russes-leider Serge Diaghilev. Naast Fokines meesterwerken Les Sylphides en Petroesjka bevat het programma de wereldpremière van Ted Brandsens Vuurvogel.
Hans van Manen en David Dawson vaste choreografen
Begin 2005 keert Hans van Manen terug als vaste choreograaf van Het Nationale Ballet. Dit nadat hij in 1987 afscheid had genomen en van 1988 tot 2003 aan Nederlands Dans Theater verbonden was. Ook de Britse David Dawson wordt benoemd tot vaste choreograaf. De eerder gebruikte term ‘huischoreografen’ komt hiermee te vervallen. Vanaf nu zijn Van Manen, Dawson, Krzysztof Pastor en artistiek directeur Ted Brandsen de vaste choreografen van het gezelschap.
Don Giovanni
In februari 2005 gaat de tweede avondvullende productie van huischoreograaf Krzysztof Pastor in première: Don Giovanni, gezet op een instrumentale bewerking van Rob Zuidam van Mozarts beroemde opera. “Pastors choreografie is levendig en energiek (..) Zijn duetten stromen over van hartstocht, van zoet genot, van onbezonnen bravoure, van wanhopig verlangen”, aldus NRC Handelsblad.
Tournee Canada
In mei 2005 treedt Het Nationale Ballet op uitnodiging van Les Grands Ballets Canadiens op in het National Arts Centre in Ottawa. Het programma bestaat uit Ted Brandsens Carmen, Hans van Manens Four Schumann Pieces, In Light and Shadow van Krzysztof Pastor en als extra toevoeging Wayne Eaglings Duet. Dit vanwege het naderende podiumafscheid van eerste soliste Nathalie Caris, die sinds 1981 aan Het Nationale Ballet verbonden is geweest en afkomstig is uit Ottawa.
Master Moves
De terugkeer van Hans van Manen als vaste choreograaf wordt gevierd met een wereldpremière van zijn hand in het programma Master Moves: Frank Bridge Variations. “Van Manen begint met voltreffer (..) De choreograaf weet de negen variaties van Benjamin Britten aaneen te smeden tot een magistrale eenheid in verscheidenheid”, schrijft De Telegraaf over het nieuwe werk.
Pas de deux voor Beatrix
Tijdens een openluchtconcert op de Dam ter gelegenheid van het 25-jarig ambtsjubileum van Koningin Beatrix danst Het Nationale Ballet Celebration, een speciaal voor de gelegenheid gecreëerde pas de deux van Hans van Manen, uitgevoerd door eerste solisten Igone de Jongh en Gaël Lambiotte.
Continuum
In juni 2005 danst Het Nationale Ballet, in het programma Ballet Now, voor het eerst een werk van Christopher Wheeldon, op dat moment de eerste officiële huischoreograaf van het New York City Ballet. Continuum, zoals de titel van het premièrewerk luidt, legt de basis voor een langdurige samenwerking tussen Wheeldon en Het Nationale Ballet.
Prijzen voor Marisa Lopez
Tweede soliste Marisa Lopez wordt onderscheiden met de Speciale Prijs van Stichting Dansersfonds '79. In het hierna volgende seizoen mag de Amerikaanse ook de Alexandra Radius Prijs in ontvangst nemen.
05 / 06
Edinburgh Festival
Voor de derde keer treedt Het Nationale Ballet op tijdens het befaamde Edinburgh Festival. Op verzoek van de festivaldirectie bestaat het programma uit George Balanchines La Valse, David Dawsons The Grey Area en Jerome Robbins’ The Concert. “The arrival of Dutch National Ballet at the Edinburgh Festival brought international quality to the program (..) The adorable former Kirov ballerina Larissa Lezhnina and the Frenchwoman Sofiane Sylve head their stylish troupes, and lit up the night with their charisma and beauty”, aldus The Daily Telegraph.
Zes verrukkelijke minuten
In het dubbelprogramma Lines 1 en 2 neemt Het Nationale Ballet Hans van Manens Solo, in 1997 gecreëerd voor Nederlands Dans Theater, op het repertoire. Zelden werd zó'n kortdurende choreografie (ruim zes minuten) zó bejubeld. “Solo spettert, sputtert en swingt (..) Wat kan dans toch verrukkelijk zijn”, aldus NRC Handelsblad.
Zwanenmeer Bijlmermeer - educatieproject
In november 2005 gaat een omvangrijk educatieproject van start onder de titel Zwanenmeer Bijlmermeer, een initiatief van Het Nationale Ballet, de Educatieve Dienst van Het Muziektheater, urban-dansgroep Don't Hit Mama, Matchpoint Cultuureducatie Zuidoost en 5eKwartier. Honderdvijftig leerlingen van drie middelbare scholen in Amsterdam Zuidoost nemen deel aan dansworkshops, krijgen een rondleiding door Het Muziektheater en bezoeken de generale repetitie van Het Zwanenmeer. In 2006 volgt een voorstelling met dezelfde titel, Zwanenmeer Bijlmermeer, een coproductie van Het Nationale Ballet en Don't Hit Mama (zie onder repertoire).
Hollandse School
In het voorjaar van 2006 presenteert Het Nationale Ballet ter gelegenheid van zijn 45-jarig bestaan nog een dubbelprogramma: Hollandse School 1 en 2. Met daarin een selectie werken van (voormalig) vaste choreografen Rudi van Dantzig, Toer van Schayk, Hans van Manen, Ted Brandsen, David Dawson en Krzysztof Pastor, waaronder de wereldpremières van Van Manens Six Piano Pieces en Dawsons The Gentle Chapters.
Prijzen van Verdienste voor Nathalie Caris en Mea Venema
Nathalie Caris, die in de zomer van 2005 na 24 jaar haar danscarrière bij Het Nationale Ballet heeft beëindigd, ontvangt de Prijs van Verdienste van Dansersfonds '79. Ook Mea Venema, voormalig tweede soliste en vaste repetitor van het werk van Hans van Manen, wordt geëerd met de Prijs van Verdienste.
Zwanenmeer Bijlmermeer - de voorstelling
In mei en juni 2006 vinden tien voorstellingen plaats van Zwanenmeer Bijlmermeer, waarin urban-dansers van Don't Hit Mama samen met dansers van Het Nationale Ballet een nieuw licht laten schijnen op het ‘ballet der balletten’. De regie is in handen van Nita Liem, artistiek leidster van Don't Hit Mama. Antonie Broek creëert de soundtrack, waarin Tsjaikovski's muziek gecombineerd wordt met ‘moderne, urban mystiek’.
His Master's Choice
Seizoen 2005/2006 wordt afgesloten met His Master's Choice, met vier door Hans van Manen gekozen choreografieën. Naast Balanchines Kammermusik No. 2 bevat het programma een wereldpremière van Ted Brandsen, Stealing Time, en de Nederlandse premières van Jerome Robbins A Suite of Dances en Martin Schläpfers Streichquartett.
06 / 07
Tournee Londen
In november 2006 staat Het Nationale Ballet vier keer in het Sadler's Wells Theatre in Londen, met Van Dantzigs Vier letzte Lieder, Van Manens Frank Bridge Variations, Forsythes The Second Detail en het nieuwe Suite for Two van Krzysztof Pastor, dat speciaal voor de gelegenheid live begeleid wordt door de bekende Nederlandse violiste Quiriene Viersen. “A company of grace and power”, aldus het overall-oordeel van The Independent. The Times schrijft over Vier letzte Lieder: “This is as close to pure feeling as you can get in dance”, en volgens The Stage is Van Manen “probably the best choreographer in Europe today”.
Jewels
Voor het eerst danst Het Nationale Ballet George Balanchines volledige ‘juwelendrieluik’ Jewels. Twee van de kroonjuwelen, Rubies en Diamonds, werden al eerder toegevoegd aan het repertoire; nieuw is het derde deel: Emeralds. De reacties zijn unaniem lovend: “Electrifying” (Dance International), “De dansers flonkeren als de door hen gedragen juwelen” (Algemeen Dagblad) en “Balanchines Jewels barst van levenslust” (Haarlems Dagblad).
Van Moskou tot New York
Ter gelegenheid van de 60ste verjaardag van de Russische oud-danser en balletmeester Boris Akimov danst Het Nationale Ballet Hans van Manens Solo in het Nieuwe Bolsjoi Theater in Moskou. Tijdens het Fall for Dance Festival in New York wordt Before After uitgevoerd, de eerste choreografie die de Vlaams-Colombiaanse Annabelle Lopez Ochoa in 2002 voor Het Nationale Ballet creëerde.
La Bayadère
In februari 2007 neemt Het Nationale Ballet voor het eerst een integrale uitvoering van Marius Petipa's meesterwerk La Bayadère op het repertoire, en wel in de versie van de beroemde Russische oud-ballerina Natalia Makarova, die zelf naar Amsterdam komt om de dansers intensief te coachen. “Betoverend (..) Bijna drie uur lang amusement en pure dans op hoog niveau”, schrijft De Telegraaf.
Erasmus Gala
Tijdens het Erasmus Gala in Den Bosch dansen solisten Marisa Lopez en Félipe Diaz Dreaming about you, een speciaal voor de gelegenheid gecreëerd duet van Hans van Manen. Het Gala wordt bijgewoond door Kroonprins Willem-Alexander en Prinses Máxima.
Eerste werk Merce Cunningham
In het programma Point of View presenteert Het Nationale Ballet vier premièrewerken: Kammerballett van Hans van Manen (gecreëerd voor Nederlands Dans Theater), wereldpremières van Ted Brandsen (Hallelujah Junction) en Annabelle Lopez Ochoa (Since) en - voor het eerst - een werk van Merce Cunningham, Duets.
David Dawson naar Dresden
David Dawson verruilt zijn positie als vaste choreograaf van Het Nationale Ballet voor eenzelfde functie bij het SemperOper Ballett in Dresden. Hij blijft in de hierna volgende jaren echter met grote regelmaat nieuwe werken voor Het Nationale Ballet creëren.
Forsythe, Morris en Fonte
Ook het Holland Festival-programma telt drie belangrijke premières. Naast de wereldpremière van Nicolo Fontes (in) verse form verwerft Het Nationale Ballet William Forsythes Steptext en Sandpaper Ballet van Mark Morris, die hiermee net als Fonte debuteert bij het gezelschap.
Nominaties
De kring van danscritici in het Verenigd Koninkrijk nomineert Het Nationale Ballet voor de prestigieuze Critics' Circle National Dance Award, in de categorie ‘Best Foreign Dance Company’. Solisten Igone de Jongh en Alexander Zhembrovskyy worden genomineerd voor de Prix Benois de la Danse (de 'Oscar van de dans') voor hun vertolking van Hans van Manens Six Piano Pieces.
07 / 08
Van Manen Commandeur
Bij de première van het Hans van Manen Festival wordt Van Manen bevorderd tot Commandeur in de Orde van de Nederlandse Leeuw “voor verdiensten van zeer exceptionele aard”. De bijbehorende versierselen krijgt hij omgehangen en opgespeld door burgemeester Job Cohen. Vijftien jaar eerder, in 1992, was Van Manen al benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau.
Hans van Manen Festival
Ter ere van de 75ste verjaardag van Hans van Manen (1932) organiseert Het Nationale Ballet een omvangrijk Hans van Manen Festival. In een kleine drie weken tijd worden maar liefst 21 werken van de meesterchoreograaf uitgevoerd door, naast Het Nationale Ballet, het San Francisco Ballet, Stuttgarter Ballett, Bayerisches Staatsballett, Balletmainz, Nederlands Dans Theater, Introdans en de Nationale Balletacademie. Ook treden Uliana Lopatkina, Ivan Kozlov en Sofiane Sylve op als gastsolisten. De openingsavond wordt bijgewoond door Koningin Beatrix en Prinses Máxima.
Wisseling van de wacht
Aan het einde van het vorige seizoen hebben 20 dansers, een veel groter aantal dan gebruikelijk, het gezelschap verlaten, onder wie drie gezichtsbepalende eerste solisten: Boris de Leeuw, Altin Kaftira en Anna Seidl. Dat leidt in dit seizoen, naast de aanstelling van nieuwe eerste solisten Anna Tsygankova en Jozef Varga, tot een instroom van een groot aantal jonge dansers, die voor een verfrissend elan en nieuwe energie binnen het danserstableau zorgen.
Coppelia
De grote nieuwe avondvullende productie van dit seizoen is Ted Brandsens Coppelia. Het ballet, naar een libretto van Janine Brogt, is een eigentijdse bewerking van het gelijknamige klassieke balletverhaal, gezet op de oorspronkelijke muziek van Léo Delibes. Tekenaar en illustrator Sieb Posthuma (2014†) ontwerpt de decors en het concept voor de kostuums, die op basis daarvan worden vormgegeven door François-Noël Cherpin.
Jubileum Sonja Marchiolli
Voormalig eerste soliste en balletmeester Sonja Marchiolli viert haar 40-jarig jubileum bij Het Nationale Ballet. Tijdens de aan haar opgedragen premièrevoorstelling van Rudi van Dantzigs Romeo en Julia wordt zij benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.
Alexei Ratmansky
Met Russian Seasons neemt Het Nationale Ballet voor het eerst een werk op het repertoire van Alexei Ratmansky, op dat moment scheidend artistiek directeur van het Bolsjoi Ballet in Moskou en algemeen beschouwd als een van de belangrijkste choreografische talenten van zijn generatie. Trouw: “In Alexei Ratmansky's Russian Seasons treedt een vrouwelijke powercast aan: naast Anna Tsygankova voelen ook Larissa Lezhnina, Marisa Lopez en Igone de Jongh zich uitstekend thuis in Ratmansky's Russische folk in spannende dialoog met het klassieke idioom (..) Ratmansky's taal is emotioneel, oprecht en vloeiend en voelt geen moment gekunsteld.”
Prijzen voor Michele Jimenez, Monique Sand en Nicolas Rapaïc
Grand sujet Michele Jimenez ontvangt de Zwaan voor ‘Meest indrukwekkende dansprestatie’ voor haar vertolking van de titelrol in Ted Brandsens Carmen. “Door haar overgave, sterke techniek en hartstochtelijke interpretatie tilt ze de rol van Carmen naar een hoger plan. Een prestatie van uitzonderlijk niveau”, aldus de VSCD-jury.
Holland Festival
In het Holland Festival 2008 presenteert Het Nationale Ballet In Space, een programma rond het thema ‘ruimte’ met bijdragen van Hans van Manen, Ted Brandsen, Krzysztof Pastor, Juanjo Arqués, Daniela Cardim, Peter Leung, Nicolas Rapaïc en Michael Schumacher. ‘Ankerplaats’ in de productie is Van Manens integraal uitgevoerde, roemruchte choreografie Situation uit 1970. Noordhollands Dagblad: “Een avontuurlijke reis door de ruimte. Dat blijkt ook aan het eind (..) in een spetterde finale.”
Hans van Manens Live in Concertgebouw
De Robeco Zomerconcerten van 2008 openen met het programma Music Meets Dance, in het Concertgebouw in Amsterdam. Hoofdmoot van het programma is Hans van Manens iconische videoballet Live, bij deze gelegenheid uitgevoerd door Igone de Jongh, Nicolas Rapaïc (die hiermee zijn podiumcarrière beëindigt) en cameraman Henk van Dijk. “Opnieuw bleek hoe levend Live is”, aldus NRC Handelsblad.
08 / 09
Shanghai Festival
Op het openingsgala van het prestigieuze China Shanghai International Arts Festival, dat op 17 en 18 oktober 2008 plaatsvindt, dansen eerste soliste Igone de Jongh en tweede solist Moises Artin Cintas Hans van Manens Trois gnossiennes. Het succes van hun optreden opent de weg naar latere optredens in China van het voltallige gezelschap.
Eerbetoon Rudi van Dantzig
Ter viering van de 75ste verjaardag van voormalig artistiek leider Rudi van Dantzig presenteert Het Nationale Ballet in september 2008 Rondom Rudi, bestaande uit drie van zijn succesvolle choreografieën (Ginastera, Voorbij gegaan en Monument voor een gestorven jongen) en Toer van Schayks 7e Symfonie.
Opening Hermitage
Op 19 juni 2009 vindt de opening van de Hermitage in Amsterdam plaats. Het Nationale Ballet luistert de openingsceremonie op met Waterfront, een nieuwe, speciaal voor de gelegenheid gecreëerde pas de deux van Hans van Manen, uitgevoerd door eerste solisten Larissa Lezhnina en Alexander Zhembrovskyy en begeleid door eerste pianiste Olga Khoziainova.
Nieuwe Giselle
Na de eerdere productie van Sir Peter Wright uit 1977 brengt Het Nationale Ballet in februari 2009 een geheel vernieuwde versie van het klassiek-romantische Giselle uit, onder regie en met additionele choreografie van hoofd van de artistieke staf Rachel Beaujean (tijdens haar danscarrière een prachtige Myrtha) en voormalig sterdanser Ricardo Bustamante, die de mannelijke hoofdrol in het ballet veelvuldig danste. De decors en kostuums worden ontworpen door Toer van Schayk.
Opgedragen aan Marianne Hilarides
In november 2008 draagt Het Nationale Ballet de premièrevoorstelling van het tourneeprogramma Ballet4allop aan voormalig eerste soliste Marianne Hilarides, ter gelegenheid van haar 75ste verjaardag. Naast Hilarides, die ook wel beschouwd wordt als de ‘eerste ballerina van Nederlandse bodem’, zijn veel van haar oud-collega's aanwezig.
Honderd jaar Ballets Russes
Precies 100 jaar na de eerste voorstelling van Les Ballets Russes brengt Het Nationale Ballet een hommage aan dit legendarische gezelschap van impresario Serge Diaghilev. Naast Michel Fokines Les Sylphides en George Balanchines De verloren zoon bevat het programma de Nederlandse première van Jerome Robbins’ The Afternoon of a Faun en de wereldpremière van Krzysztof Pastors Sheherazade. “Pastor brengt Sheherazade niet sec als een verhaal. Emoties die Sheherazade kunnen oproepen voeren eerder de boventoon. En die worden prachtig verbeeld”, aldus Noordhollands Dagblad, dat Pastors premièreballet betiteld als de “kroon op de avond”.
Speciale Prijs voor lichtontwerper Jan Hofstra
Het Dansersfonds ’79 eert Jan Hofstra met de Speciale Prijs. Hofstra was van 1964 tot 1996 verbonden aan Het Nationale Ballet, eerst als theatertechnicus en later als lichtontwerper. Ook na 1996 verzorgt hij nog vaak lichtontwerpen voor balletten van Rudi van Dantzig, Toer van Schayk en, vooral, Hans van Manen.
09 / 10
Krzysztof Pastor artistiek directeur Nationale Ballet Polen
Naast zijn functie als vaste choreograaf van Het Nationale Ballet wordt Krzysztof Pastor (1956) in maart 2009 benoemd tot artistiek directeur van het Nationale Ballet van Polen, zijn vaderland. In 2011 neemt hij tevens het artistiek leiderschap van het Nationale Ballet van Litouwen op zich.
Don Quichot van Alexei Ratmansky
Voor het eerst danst Het Nationale Ballet een integrale versie van Marius Petipa's beroemde klassieker Don Quichot, en wel in een speciaal voor het gezelschap gecreëerde versie van Alexei Ratmansky. De productie wordt in binnen- en buitenland bejubeld en is in november 2010 ook te zien in China.
Tournee Hongkong
Op uitnodiging van het Hong Kong Arts Festival treedt Het Nationale Ballet in maart 2010 op voor uitverkochte zalen in zowel het Grand Theatre als in de Sha Tin Town Hall in Hongkong. Op het programma staan Hans van Manens Adagio Hammerklavier, Concertante, Sarcasmen, Trois gnossiennes en Live.
Nijinski - God of the Dance
Ook vaste choreograaf Krzysztof Pastor maakt dit seizoen een nieuwe avondvullende productie: Nijinski - God of the Dance, geïnspireerd door het leven, werk en de langdurige mentale ziekte van de legendarische danser en choreograaf Vaslav Nijinski. Eerste solist Cédric Ygnace wordt voor de wijze waarop hij de titelrol neerzet genomineerd voor de Prix Benois de la Danse. “Ygnace levert als Nijinski een adembenemende tour de force door te transformeren van naïeve jongeling uit een met waanzin besmet gezin tot societylieveling en het liefje van Serge Diaghilev”, aldus dagblad Trouw.
Tentoonstelling Gaskell
Van 11 september 2009 t/m 31 januari 2010 vindt in het Joods Museum een expositie plaats rond het leven en werk van Sonia Gaskell, de eerste artistiek leider van Het Nationale Ballet. Regisseur Jellie Dekker maakt ter gelegenheid van de tentoonstelling de documentaire Mevrouw, die wordt uitgezonden door de NTR.
In het spoor van Balanchine, Van Manen en Forsythe
Veel aandacht is er dit seizoen voor de invloed die het choreografische genie George Balanchine heeft gehad op choreografen als Hans van Manen en William Forsythe, én de invloed die deze twee meesters op hun beurt weer hebben op de nieuwe generatie dansmakers.
Zwaan voor Cédric Ygnace, Dansprijs voor Rachel Oomens
De VSCD kent de Zwaan voor ‘Meest indrukwekkende dansprestatie’ toe aan eerste solist Cédric Ygnace, voor zijn vertolking van de titelrol in George Balanchines De verloren zoon. Coryphée Rachel Oomens ontvangt de eenmalige Dansprijs van Stichting Dansersfonds ’79.
10 / 11
Don Quichot naar China en op tv
In november 2010 reist vrijwel het voltallige danserstableau van Het Nationale Ballet af naar China voor vijf voorstellingen in het National Centre of Performing Arts in Beijing. Naast een programma met werken van Hans van Manen, Benjamin Millepied en Krzysztof Pastor wordt ook Alexei Ratmansky's nieuwe productie van Don Quichot uitgevoerd. De voorstellingen worden door ruim 6500 mensen bezocht en de reacties in de Chinese pers zijn buitengewoon lovend. Op Tweede Kerstdag 2010 is Ratmansky's Don Quichot te zien op Nederland 2. De uitzending van de NTR wordt door ruim 140.000 mensen bekeken.
John Neumeiers Sylvia
De nieuwe avondvullende productie van dit seizoen is John Neumeiers Sylvia, een eigentijdse bewerking van het gelijknamige ballet van Louis Mérante uit 1876, die Neumeier in 1997 creëerde voor het Ballet de l'Opéra national de Paris. Het prachtige, abstracte decorontwerp is van de Griekse kunstenaar Yannis Kokkos. De ontvangst in de pers is terughoudend tot kritisch: “Neumeiers bewegingstaal doet gedateerd aan (..) In de duetten toont hij zich op zijn sterkst; dan valt alles even op zijn plaats”, aldus NRC Handelblad.
Van Manen opnieuw in Londen
Na een Nederlandse tournee van Hans van Manen - Meester van de dans presenteert Het Nationale Ballet in mei 2011 hetzelfde programma (Adagio Hammerklavier, Solo, Grosse Fuge en Concertante) in het Sadler's Wells Theater in Londen. “In a world crying out for even below-mediocre ballet choreographers, the Dutch old master Hans Van Manen is an extraordinarily well-kept secret (..) He is one of the very best, as a long-overdue exhibition of his ballets at Sadler’s Wells this week shows (..) we need to see much more of him here”, aldus TheArtsDesk.
Strong Voices: Millepied en Van Manen
Fransman Benjamin Millepied, bekend van zijn chorografie voor de Hollywood-film Black Swan, maakt in het programma Strong Voices zijn debuut bij Het Nationale Ballet met de wereldpremière One thing leads to another, op nieuwe, speciaal voor deze gelegenheid gecomponeerde muziek van Nico Muhly.
Prijzen Dansersfonds voor Larissa Lezhnina en John ten Kulve en Ted Willemsen
Stichting Dansersfonds ’79 eert eerste soliste Larissa Lezhnina met de Prijs van Verdienste. Een Speciale Prijs kent het fonds dit seizoen toe aan fysiotherapeuten John ten Kulve en Ted Willemsen, beiden verbonden aan Fysiotherapie Keizersgracht en al jarenlang intensief betrokken bij de medische begeleiding van de dansers van Het Nationale Ballet.
Ratmansky's On the Dnieper
Na het enorme succes van zijn Don Quichot presenteert Het Nationale Ballet dit seizoen ook Alexei Ratmansky's On the Dnieper, dat hij in 2009 maakte voor American Ballet Theatre. Ratmansky baseerde zich daarbij op het originele libretto van Sergej Prokofjev en Serge Lifar uit 1932, en bracht hiermee een van de verloren gegane werken van Diaghilevs legendarische Ballets Russes weer tot leven.
Eerste Amsterdam International Summer School
In de zomer van 2011 vindt de eerste editie plaats van de - hierna jaarlijks georganiseerde - Amsterdam International Summer School. Voor deze zomercursus voor jonge danstalenten van over de hele wereld werken de Nationale Balletacademie en Het Nationale Ballet intensief samen. De dansstudenten krijgen lessen en workshops in de studio's van Het Nationale Ballet, gegeven door docenten van de Nationale Balletacademie en balletmeesters en sterdansers van Het Nationale Ballet.
Sidi Larbi Cherkaoui
In het Holland Festival van 2011 maakt de gevierde Vlaams-Marokkaanse choreograaf Sidi Larbi Cherkaoui (die kort hiervoor nog werd onderscheiden met twee Laurence Olivier Awards) zijn debuut bij Het Nationale Ballet met Labyrinth. “De organische stroom van beelden en sferen wordt prachtig gedanst en zuigt je onherroepelijk mee”, aldus de Volkskrant.
De Kleine Grote Kist
Voor het eerst brengt Het Nationale Ballet dit seizoen ook een productie uit speciaal voor kinderen vanaf vier jaar: De Kleine Grote Kist, in een choreografie van danser en choreograaf Ernst Meisner. Drie dansers van het gezelschap nemen de jeugdige toeschouwers mee op een speelse, spannende en humoristische reis naar een wondere wereld.
De jaren ’10
- 196 Nieuwe Producties
- 136 Wereldpremières
11 / 12
Vijftigjarig jubileum
Het Nationale Ballet viert zijn 50-jarig jubileum. Het jubileumseizoen opent met een speciaal Jubileumgala op 13 september 2011, bijgewoond door Koningin Beatrix, Kroonprins Willem-Alexander en Prinses Máxima, en is tevens live te zien in 10 Pathé-bioscopen en op Cultura TV.
Overlijden Rudi van Dantzig
Op 78-jarige leeftijd overlijdt op 19 januari 2012 voormalig artistiek leider Rudi van Dantzig, na een periode van ziekte. Als balletleider wist hij Het Nationale Ballet tot een eenheid te smeden en internationaal op de kaart te plaatsen. Ook als choreograaf drukte hij een belangrijk stempel op het gezelschap.
Present/s
Een van de hoogtepunten van de jubileumviering is het dubbelprogramma Present/s in februari 2012, waarin negen nieuwe werken in première gaan van vooraanstaande choreografen: Juanjo Arqués, Ted Brandsen, David Dawson, Sol León en Paul Lightfoot, Hans van Manen, Krzysztof Pastor, Alexei Ratmansky, Ton Simons en Christopher Wheeldon.
Hans van Manen 80
Op 4 juli 2012 wordt met een galavoorstelling de 80ste verjaardag (op 11 juli) van Hans van Manen gevierd. Het programma omvat een groot aantal werken van zijn hand waaronder het nieuwe Variations for Two Couples, dat in het programma Present/s zijn wereldpremière beleefde. “In Variations for Two Couples varieert hij op zijn aloude liefde, het duet. Met twee koppels - de zichzelf overtreffende Anna Tsygankova en Matthew Golding en Igone de Jongh en Jozef Varga - komen als vanouds de verschillende gelaagdheden in een relatie voorbij, zacht en lyrisch, maar ook energiek en virtuoos. En natuurlijk altijd uitdagend en sensueel zonder kleffe poespas”, aldus de Volkskrant.
Lowlands
Aan het begin van jubileumseizoen 2011/2012 staat Het Nationale Ballet voor het eerst ook op Lowlands. Het gedanste programma bestaat uit delen uit Het Zwanenmeer, Hans van Manens Solo en de mannensolo uit zijn 5 Tango's, een duet uit Forsythes In the middle, somewhat elevated, Juanjo Arqués' Minos en een fragment uit Labyrinth van Sidi Larbi Cherkaoui. Voorafgaand aan het optreden leert hoofd van de artistieke staf Rachel Beaujean aan meer dan 4000 festivalbezoekers een kort fragment uit Het Zwanenmeer.
Het Nationale Canta Ballet
Een week voor het Hans van Manen-gala gaat in de Gashouder in Amsterdam Het Nationale Canta Ballet in première, naar een initiatief van Karin Spaink en Maartje Nevejan, in een choreografie van Ernst Meisner. Ruim vijftig Canta's (klein voertuig bedoeld voor mensen met een beperking) en hun bestuurders en dansers van Het Nationale Ballet en het Nova College Haarlem ontmoeten elkaar in deze bijzondere productie op de dansvloer.
Onderscheidingen voor Toer van Schayk
In mei 2012 wordt choreograaf en ontwerper Toer van Schayk in het Bolsjojtheater in Moskou geëerd met de Lifetime Achievement Award van de internationale Prix Benois de la Danse. Ook krijgt hij in 2012 de Zilveren Penning van de stad Amsterdam.
Zwaan voor Jurgita Dronina
Eerste soliste Jurgita Dronina ontvangt van de VSCD de Zwaan voor ‘Meest indrukwekkende dansprestatie’ voor haar vertolking van de rol van Aurora in The Sleeping Beauty. Ook eerste solisten Anna Tsygankova en Matthew Golding behoren - vanwege hun vertolking van de hoofdrollen in Alexei Ratmansky's Don Quichot - tot de genomineerden voor de prijs.
Yes, we can dance
Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van Het Nationale Ballet wordt ook een groot participatieproject georganiseerd: Yes, we can dance. Met Hans van Manens Symphonieën der Nederlanden als uitgangspunt werken dansers van amateursdansgroepen in verschillende dansstijlen aan een eigen voorstelling. Danser/choreograaf Ernst Meisner tekent voor het artistieke concept van de finaleavond, waaraan ook ISH Dance Collective meewerkt.
Lancering JUMP en residenties
In maart 2012 lanceert Het Nationale Ballet de jongerenfanclub JUMP. Ook organiseert het gezelschap deze maand een aantal ‘residenties’ in diverse steden in Limburg en Brabant, met naast de reguliere voorstellingen ook extra Q&A’s, workshops en optredens voor de jeugd. Om zo in de zuidelijke provincies de interesse voor Het Nationale Ballet en voor dans in het algemeen te bevorderen.
12 / 13
Benoeming Els van der Plas en fusie
Op 1 augustus 2012 treedt Els van der Plas aan als algemeen directeur van Het Muziektheater Amsterdam (nu Nationale Opera & Ballet). Na 25 jaar wordt afscheid genomen van directeur Truze Lodder, die vanwege haar grote verdiensten wordt benoemd tot Commandeur in de Orde van Oranje-Nassau en daarnaast ook de Frans Banninck Cocqpenning van de Gemeente Amsterdam ontvangt.
Op 1 januari 2013 zetten De Nederlandse Opera, Het Nationale Ballet en Het Muziektheater met een fusie de laatste stap in de richting van een landelijk topinstituut voor opera en ballet. De nieuwe organisatie wordt geleid door algemeen directeur Van der Plas, directeur ballet Ted Brandsen en directeur opera Pierre Audi.
Christopher Wheeldons bekroonde Cinderella
Nadat Het Nationale Ballet jarenlang met veel succes de Assepoester-productie van Sir Frederick Ashton (1987) op het repertoire heeft gehad, presenteert het op 13 december 2012 - in coproductie met het San Francisco Ballet - de wereldpremière van Christopher Wheeldons Cinderella. Wheeldon is een van de meest succesvolle choreografen van zijn generatie en diept in zijn versie de karakters van het Assepoester-verhaal verder uit.
Matthew Rowe
Per 1 januari 2013 wordt de Britse dirigent Matthew Rowe benoemd tot muzikaal leider van Het Nationale Ballet en chef-dirigent van Het Balletorkest. Hij is de eerste die deze dubbelfunctie vervult en speelt daarmee een belangrijke rol in de muzikale en artistieke samenwerking tussen balletgezelschap en orkest.
Shen Wei en David Dawson in Holland Festival
In het Holland Festival 2013 presenteert Het Nationale Ballet een volledig nieuwe double bill, met daarin de wereldpremières van Sacre du Printemps van de Chinese choreograaf Shen Wei - die hiermee zijn debuut bij het gezelschap maakt - en Overture van David Dawson.
Oscars van de dans voor Wheeldon en Van Manen
Niet alleen Christopher Wheeldon wordt dit seizoen onderscheiden met een Prix Benois de la Danse voor zijn nieuwe Cinderella-productie (zie onder repertoire), ook Hans van Manen ontvangt deze ‘Oscar van de dans’ voor zijn ballet Variations for Two Couples.
Tevens prijzen voor Matthew Golding en Marijn Rademaker
Eerste solist Matthew Golding wint de Zwaan voor ‘Meest indrukwekkende dansprestatie’ in 2012, voor zijn rol in Short Time Together van Sol León en Paul Lightfoot. Aan danser Marijn Rademaker, die in 2011 als gastsolist bij Het Nationale Ballet debuteerde, wordt de Speciale Prijs van Stichting Dansersfonds ’79 toegekend.
1001 Nacht + optreden voor de Voedselbank
Ter gelegenheid van de viering van het 60-jarig bestaan van het Amsterdamse stadsdeel Nieuw-West werkt Het Nationale Ballet in oktober 2012 mee aan 1001 Nacht. Het programma is een ontmoeting tussen dansers van het gezelschap en uiteenlopende dansgroepen uit Amsterdam Nieuw-West, op het gebied van onder meer Turkse dans, Bollywood en hiphop. In december 2012 geeft Het Nationale Ballet een besloten voorstelling van Cinderella voor cliënten en vrijwilligers van de Voedselbank Amsterdam.
Optreden bij inhuldiging Koning Willem-Alexander
Tijdens de Koningsvaart op en rond het IJ in Amsterdam ter gelegenheid van de inhuldiging van Koning Willem-Alexander dansen eerste solisten Igone de Jongh en Casey Herd Hans van Manens duet Trois gnossiennes.
13 / 14
Junior Company
In augustus 2013 ziet de Junior Company van Het Nationale Ballet het licht, als resultaat van een intensieve samenwerking tussen Het Nationale Ballet en de Nationale Balletacademie. De Junior Company coacht jonge Nederlandse én internationale danstalenten tussen de 18 en 21 jaar en biedt hun de kans om uitgebreide podiumervaring op te doen.
Het lichaam van Het Nationale Ballet
In september 2013 debuteert het befaamde duo Emio Greco en Pieter C. Scholten - die samen de directie van stadsdansgezelschap ICK Amsterdam voeren - bij Het Nationale Ballet met de wereldpremière van Het lichaam van Het Nationale Ballet.
Nationale Balletacademie benoemt Ted Brandsen en Hans van Manen
In het kader van een nauwere samenwerking tussen Het Nationale Ballet en de Nationale Balletacademie is Ted Brandsen met ingang van dit seizoen benoemd tot artistiek adviseur van de aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten verbonden balletopleiding. Choreograaf Hans van Manen heeft per dezelfde datum de eretitel van beschermheer van de Nationale Balletacademie aanvaard.
Dutch Doubles
In april en mei 2014 presenteert Het Nationale Ballet de eerste editie van Dutch Doubles, waarin bekende choreografen de samenwerking aangaan met kunstenaars uit andere disciplines. Voor deze editie werkt Hans van Manen samen met harpist Remy van Kesteren (Dances with Harp), Jorma Elo met modeontwerpers Viktor&Rolf (die voor Elo's Shape onder meer vierkante tutu's ontwerpen), Ton Simons met fotograaf en videomaker Rineke Dijkstra (Romance) en Juanjo Arqués met beeldend kunstenaar Krijn de Koning (Roulette).
New York Times plaatst Het Nationale Ballet in top 5
Balletredacteur Roslyn Sulcas van The New York Times schaart Het Nationale Ballet in oktober 2013 in de top 5 van internationale gezelschappen die veelvuldig nieuw werk uitbrengen. “It’s expensive to produce new ballets. There are few remarkable ballet choreographers to make them. The outcome is uncertain (..) And then there is San Francisco Ballet (..) Under the leadership of Helgi Tomasson, the company has become one of the world’s most important vehicles for new ballet choreography, rivaled only in the United States by New York City Ballet, and in Europe by the Stuttgart Ballet, Dutch National Ballet and the Paris Opera Ballet.”
The Tempest
Vaste choreograaf Krzysztof Pastor creëert in het kader van het Holland Festival 2014 opnieuw een avondvullende productie voor Het Nationale Ballet, in een coproductie met het Nationale Ballet van Polen: The Tempest, waarvoor hij onder meer samenwerkt met de Iraanse, in New York gevestigde foto-, film- en videokunstenaar Shirin Neshat. “Krzysztof Pastor en zijn team maakten een heldere, eigentijdse interpretatie van The Tempest waarin de emotionele en psychologische ontwikkeling van de karakters in de dans van de solisten tot volle wasdom komt (..) Met deze Tempest heeft Het Nationale Ballet een bijzonder en actueel ballet in huis”, aldus Theaterkrant.nl.
Giselle in Colombia
In november 2013 geeft Het Nationale Ballet drie voorstellingen van Giselle, in de versie van Rachel Beaujean en Ricardo Bustamante, in het Teatro Mayor in Bogotá. Tijdens het vervoer van decors en kostuums naar de Colombiaanse hoofdstad raakt een groot aantal kostuums zwaar beschadigd. De meegereisde kleders van het gezelschap hebben een enorme klus aan het opknappen van, met name, de lange witte tutu's uit de tweede akte van het ballet. Voor de dansers blijkt de tournee ook een grote uitdaging: diverse dansers vallen tijdens de voorstellingsrepetities flauw als gevolg van het hoogteverschil van 2.600 meter tussen Bogotá en Amsterdam.
Nationale Opera & Ballet
Begin 2014 krijgt het huis van Het Nationale Ballet, De Nederlandse Opera en Het Muziektheater Amsterdam zijn nieuwe, huidige naam: Nationale Opera & Ballet. De Nederlandse Opera wordt bij deze gelegenheid omgedoopt tot De Nationale Opera en er wordt een nieuwe huisstijl gelanceerd.
Modeshow Viktor&Rolf
In januari 2014 schitteren danseressen van Het Nationale Ballet tijdens de modeshow van Viktor&Rolf in Parijs. Artistiek directeur Ted Brandsen tekent voor de choreografie, waarin de dansers onafgebroken op spitzen lopen.
Dance Open Festival
Tijdens het Dance Open Festival in Sint-Petersburg presenteert Het Nationale Ballet in april 2014 een Hans van Manen-programma. Eerste soliste Anna Tsygankova wordt bij die gelegenheid onderscheiden met de Grand Prix van het festival en eerste solist Remi Wörtmeyer ontvangt de publieksprijs.
14 / 15
Tournees naar China, Hongkong, Sint-Petersburg en Londen
In november 2014 geeft Het Nationale Ballet negen voorstellingen in de Chinese metropolen Hangzhou, Shanghai en Beijing. De uitvoering van Giselle in de laatste tweede steden is onderdeel van het culturele deel van een handelsmissie van de stad Amsterdam. De zogeheten willi’s uit de tweede akte van het ballet gaan na afloop op de foto met burgemeester Eberhard van der Laan, die de handelsmissie aanvoert. Ook minister Ploumen bezoekt met haar delegatie een van de voorstellingen.
La Dame aux Camélias
In april 2015 presenteert Het Nationale Ballet de Nederlandse première van John Neumeiers La Dame aux Camélias, een aangrijpend dansdrama naar de gelijknamige roman van Alexandre Dumas, die ook Verdi inspireerde tot zijn opera La Traviata. De hoofdrollen worden bij de premièrevoorstelling op 10 april gedanst door de Nederlandse eerste solisten Igone de Jongh en Marijn Rademaker.
David Dawson benoemd tot Associate Artist
Vanaf 1 januari 2015 is de Britse choreograaf David Dawson ‘Associate Artist’ van Het Nationale Ballet, nadat hij van 2004 tot 2006 al als huischoreograaf aan het gezelschap verbonden was. Dawson staat vooral bekend om de virtuoze, vaak atletische wijze waarop hij de klassieke-ballettechniek ingrijpend en op heel eigenzinnige wijze vernieuwt en verrijkt. Zijn choreografieën staan op het repertoire van toonaangevende gezelschappen als het Marijinski Ballet, The Royal Ballet, Staatsballett Berlin, Wiener Staatsballet en het San Francisco Ballet.
Cool Britannia
Het ‘all British’-programma Cool Britannia, dat Het Nationale Ballet in het Holland Festival van 2015 uitbrengt, bestaat uit de Nederlandse première van Wayne McGregors meesterwerk Chroma (bekroond met de Critics’ Circle Award, South Bank Show Award, Laurence Oliver Award en Golden Mask Award) en de wereldpremières van David Dawsons Empire Noir en Christopher Wheeldons Concerto Concordia.
Terug op Lowlands
Voor de tweede keer treedt Het Nationale Ballet op tijdens Lowlands, ditmaal samen met de Junior Company van het gezelschap. Het programma, Forces of Movement, bestaat uit onder meer de Zwarte Zwaan-pas de deux uit Het Zwanenmeer, Eric Gauthiers Ballet 101 en Hans van Manens meesterwerk Corps.
Narnia
De Junior Company presenteert dit seizoen niet alleen een eigen tourneeprogramma, maar brengt in mei 2015 samen met ISH Dance Collective ook de familievoorstelling Narnia: de leeuw, de heks en de kleerkast uit. Het is de eerste samenwerking tussen Ernst Meisner en ISH-choreograaf Marco Gerris, waarbij zij ballet en hiphop op een verfrissende manier laten samenkomen.
Prijs van Verdienste voor Ted Brandsen
Artistiek directeur Ted Brandsen wordt geëerd met de Prijs van Verdienste van Stichting Dansersfonds ’79. Uit het juryrapport: “Ted Brandsen heeft de afgelopen 11 jaar Het Nationale Ballet stevig op de nationale en internationale kaart gezet en daarmee nog eens extra duidelijk gemaakt dat de kwaliteiten van een ‘ingevlogen’ balletgroep nooit de waarde van ons nationale gezelschap kunnen vervangen.”
Zwaan voor Larissa Lezhnina
Naast de Zwaan voor Ton Simons voor zijn ballet Romance (zie repertoire seizoen 2013/2014) ontvangt scheidend eerste soliste Larissa Lezhnina een Gouden Zwaan voor haar verdiensten gedurende haar hele carrière. Lezhnina danst in juni 2014, op 45-jarige leeftijd, haar laatste voorstelling met Het Nationale Ballet.
15 / 16
Gala opgedragen aan Alexandra Radius
Het jaarlijkse gala waarmee Het Nationale Ballet het theaterseizoen sinds 2011 opent, wordt dit keer opgedragen aan voormalig eerste soliste Alexandra Radius. Dit omdat het in 2015 precies 25 jaar geleden is dat zij haar lange en indrukwekkende danscarrière (waarvan 20 jaar bij Het Nationale Ballet) beëindigde. Tijdens het gala reikt Radius de naar genoemde Alexandra Radius Prijs voor de 27ste keer uit, ditmaal aan eerste soliste Maia Makhateli.
Mata Hari
Op 6 februari 2016 beleeft Ted Brandsens tweede avondvullende productie haar wereldpremière: Mata Hari, naar het bijzondere levensverhaal van de Friese danseres en spionne Margaretha Geertruida Zelle (1876-1917). De Britse componist Tarik O’Regan schrijft speciaal voor de productie nieuwe muziek en voorts wordt Brandsen bijgestaan door dramaturg Janine Brogt en ontwerpers Clement & Sanôu (decor en licht) en François-Noël Cherpin (kostuums).
Junior Company treedt op tijdens finale Prix de Lausanne
Op 6 februari 2016 geeft de Junior Company een speciaal optreden tijdens de finale van de prestigieuze danscompetitie Prix de Lausanne. Hierbij delen de dansers van het gezelschap het podium met de Russische sterballerina Diana Vishneva. De Junior Company danst Hans van Manens Trois gnossiennes en Ernst Meisners nieuwe choreografie No Time Before Time; Vishneva vertolkt Marco Goeckes Tué.
Nieuwe Balanchine
In een nieuwe editie van het programma Best of Balanchine wordt het 33ste - en tot op heden laatste - werk van de grootmeester van het 20ste-eeuwse ballet aan het repertoire van Het Nationale Ballet toegevoegd: Tarantella Pas de Deux. “Een virtuoze aaneenschakeling van bravourestukjes (..) Remi Wörtmeyer maakt indruk met zijn onmogelijk hoge luchtsprongen. En wat is het een genoegen om Maia Makhateli te zien accelereren in haar zo puntig geplaatste pirouettes. Hun samenspel, vol levenslust en brille, grenst aan magie”, aldus dagblad Trouw.
Mr. and Ms. Expressivity
Tijdens de jaarlijkse galavoorstelling van het Russische Dance Open Festival ontvangt eerste soliste Anna Tsygankova de Ms. Expressivity Award voor haar vertolking van een solo uit Ted Brandsens Mata Hari. Eerste solist Remi Wörtmeyer wordt, voor zijn uitvoering van de mannensolo uit Hans van Manens 5 Tango’s, uitgeroepen tot Mr. Expressivity.
Sasha Waltz’ Roméo et Juliette
Voor de Nederlandse première van Roméo et Juliette van de Duitse choreograaf en regisseur Sasha Waltz slaan Het Nationale Ballet en De Nationale Opera voor het eerst de handen ineen: dansers en zangers staan samen op het toneel, allen in een sterk fysieke rol. Eerste solist Vito Mazzeo, die de rol van Père Laurence vertolkt, ontvangt hiervoor de Italiaanse Capri Award.
Grand Prix à la Carrière voor Hans van Manen
In het Franse Cannes ontvangt choreograaf Hans van Manen op 31 juli 2016 de Grand Prix à la Carrière vanwege zijn ‘uitzonderlijk belangwekkende carrière’. Uit het juryrapport: “Zijn omvangrijke en gevarieerde oeuvre heeft de afgelopen decennia een vergaande invloed gehad op de ontwikkeling van het moderne ballet in Europa.”
Transatlantic
Het Nationale Ballet besluit dit seizoen met het Holland Festival-programma Transatlantic, met daarin naast David Dawsons Overture, de Europese première van Justin Pecks Year of the Rabbit en de wereldpremières van George Williamsons Crane en Ernst Meisners duet Merge (met kostuumontwerp van Jan Taminiau).
16 / 17
Gala opgedragen aan Igone de Jongh en Toer van Schayk
Het jaarlijkse seizoensopeningsgala wordt dit keer opgedragen aan Igone de Jongh, die haar 20-jarig dansjubileum bij Het Nationale Ballet viert, en aan Toer van Schayk die op 28 september 2017 zijn 80ste verjaardag viert.
Nieuw werk Toer van Schayk
In het programma Hollandse Meesters, waarmee Het Nationale Ballet een hommage brengt aan Toer van Schayk, is naast zijn meesterwerk Requiem ook een nieuwe creatie van zijn hand te zien: het duet Episodes van Fragmenten.
Koninklijke Onderscheidingen
Toer van Schayk en Igone de Jongh worden beiden dit seizoen koninklijk onderscheiden. Toer van Schayk wordt bevorderd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Minister Jet Bussemaker reikt hem de onderscheiding uit tijdens de premièrevoorstelling op 14 september 2016 van het aan hem opgedragen hommageprogramma Hollandse Meesters (zie ook onder repertoire). Igone de Jongh wordt op 10 december 2016 benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Zij ontvangt de onderscheiding na de premièrevoorstelling van Coppelia uit handen van burgemeester Eberhard van der Laan.
Eerste editie Made in Amsterdam en internationale dansconferentie
In februari 2016 presenteert Het Nationale Ballet onder de naam Made in Amsterdam een dubbelprogramma, met diverse recent voor het gezelschap gecreëerde balletten en de wereldpremières van David Dawsons Citizen Nowhere, Juanjo Arqués' Homo Ludens en Ernst Meisners In Transit. In hetzelfde weekend als waarin de beide programma’s in première gaan, organiseert het gezelschap Positioning Ballet, een internationale dansconferentie over de toekomst van het ballet, bijgewoond door tientallen ‘wereldleiders’ uit de dans.
Prijzen voor Igone de Jongh, Anna Tsygankova en Anu Viheriäranta
Naast een Zwaan voor Anna Tsygankova voor haar vertolking van de titelrol in Ted Brandsens Mata Hari (zie ook onder repertoire in seizoen 2015/2016) reikt de VSCD dit seizoen ook een Gouden Zwaan uit aan Igone de Jongh. Voorstellingsleider en voormalig eerste soliste Anu Viheriäranta wordt onderscheiden met de Prijs van Verdienste van Stichting Dansersfonds ’79.
Shostakovich Trilogy
In het Holland Festival 2017 brengt Het Nationale Ballet de Europese première van Shostakovich Trilogy, een drieluik waarin choreograaf Alexei Ratmansky een persoonlijk eerbetoon brengt aan zijn landgenoot Dmitri Sjostakovitsj, een van de grootste Russische componisten. NRC Handelsblad: “Het drieluik is een feest voor de liefhebber van klassieke dans (..) In Shostakovich Trilogy etaleert Ratmansky zijn beheersing van de klassieke danstaal (..) Het drieluik wemelt van inventies, snoekduiken en opmerkelijk liftwerk.”
Tournee Mexico
Eind oktober 2016 geeft Het Nationale Ballet in totaal vijf voorstellingen in de Mexicaanse steden Guanajuato, León en Guadalajara. Het zijn de eerste optredens in Mexico in ruim 50 jaar (de eerste Mexicaanse tournee vond plaats in seizoen 1965/1966). Op het programma staan ditmaal werken van Van Dantzig, Van Manen, Balanchine en Ratmansky.
Virtual reality
Met Night Fall, in een choreografie van Peter Leung, presenteren Het Nationale Ballet, &samhoud en Samsung op de Uitmarkt 2016 het eerste virtuele ballet ter wereld. Tijdens een acht minuten durende film krijgt de kijker het gevoel zelf deel uit te maken van het corps de ballet. De Volkskrant noemt het project een ‘sleutelmoment in de dansgeschiedenis’. Night Fall wordt in drie categorieën (beste content VR, beste mobiele VR en publieksprijs) genomineerd voor de Bright VR Awards en wint de Public Choice Award.
Eerste Young Creative Associates en start Choreographic Academy
Per 1 januari 2017 benoemt Het Nationale Ballet voor het eerst twee Young Creative Associates: Juanjo Arqués en Peter Leung. Het gezelschap wil met dit initiatief bijdragen aan de ontwikkeling van jong choreografisch talent, waarbij jonge, bewezen talenten een meerjarige verbintenis aangaan met het gezelschap.
Van Manen Commandeur des Arts et des Lettres
In de zomer van 2017 wordt Hans van Manen door het Franse ministerie van Cultuur benoemd tot Commandeur in de Ordre des Arts et des Lettres. Van Manen krijgt de onderscheiding in het Zuid-Franse Montpellier uitgereikt door Brigitte Lefèvre, voormalig artistiek directeur van het Ballet de l’Opéra national de Paris, in aanwezigheid van onder meer OCW-minister Jet Bussemaker. Ter gelegenheid van de benoeming danst Het Nationale Ballet twee programma's met choreografieën van Van Manen tijdens het gelijktijdig plaatsvindende festival Montpellier Danse.
Gala Young Patrons Circle
In juni 2017 organiseert de in 2015 opgerichte Young Patrons Circle van Nationale Opera & Ballet voor het eerst een opera- en balletgala voor zijn leden. Het (voortaan jaarlijkse) gala wordt bijgewoond door een groot aantal bekende Nederlanders. Het idee achter de Young Patrons Circle is om jonge professionals van buiten het theater in contact te brengen met opera en ballet en om met hun bijdrage de vele jonge professionals die bij Nationale Opera & Ballet werken te ondersteunen.
Amsterdam I Am
Dit seizoen werkt Het Balletorkest voor het eerst mee aan een participatieproject van Het Nationale Ballet, uitgevoerd op drie Amsterdamse middelbare scholen: Open Schoolgemeenschap Bijlmer, Caland Lyceum en Damstede Lyceum. Op basis van de eigen verhalen van ruim 2000 leerlingen van deze scholen creëren Peter Leung en hiphop-choreografe Honey Eavis een voorstelling over wat het betekent om in Amsterdam op te groeien en te leven, op een muziekarrangement van componist Jacob ter Veldhuis. Het project wordt afgesloten met drie voorstellingen in Nationale Opera & Ballet, samen met dansers van de Junior Company en de musici van Het Balletorkest onder leiding van dirigent Matthew Rowe.
17 / 18
Rachel Beaujean benoemd tot adjunct artistiek directeur en Officier
Hoofd van de artistieke staf Rachel Beaujean is met ingang van september 2017 benoemd tot adjunct artistiek directeur van Het Nationale Ballet. Kort daarna wordt het jaarlijkse seizoensopeningsgala aan haar opgedragen vanwege haar 40-jarig jubileum bij het gezelschap. Bij deze gelegenheid wordt ze benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau. De Amsterdamse wethouder Eric van der Burg reikt haar de onderscheiding uit.
Ode aan de Meester
Ter gelegenheid van de 80ste verjaardag van vaste choreograaf Hans van Manen danst Het Nationale Ballet in september 2017 het programma Ode aan de Meester, met daarin naast enkele vaak uitgevoerde Van Manen-choreografieën ook Alltag, Van Manens laatste choreografie, die hij in 2014 creëerde voor choreograaf en balletleider Martin Schläpfer en dansers van diens Ballett am Rhein.
Debuut in Marijinski Theater in Sint-Petersburg
Voor het eerst in zijn bestaan treedt Het Nationale Ballet in november 2017 op in het befaamde Marijinski Theater in Sint-Petersburg. Tijdens het slotgala van het Context Festival, onder artistieke leiding van Diana Vishneva, danst het gezelschap Hans van Manens Sarcasmen en Alexei Ratmansky’s Piano Concerto #1, een van de drie delen uit diens Shostakovich Trilogy.
Dutch Doubles
Voor de tweede maal presenteert Het Nationale Ballet een Dutch Doubles-programma, waarin choreografen intensief samenwerken met kunstenaars uit andere disciplines. Dit keer gaat het om wereldpremières van Ernst Meisner en harpist/componist Remy van Kesteren en Annabelle Lopez Ochoa en zangeres Wende Snijders, aangevuld met Déjà vu van Hans van Manen/Keso Dekker en Two and Only van Wubkje Kuindersma/Michael Benjamin.
Hans van Manen opnieuw onderscheiden
Opnieuw wordt Hans van Manen dit seizoen onderscheiden: in oktober 2017 ontvangt hij tijdens de Nederlandse Dansdagen in Maastricht de VSCD Oeuvreprijs en begin 2018 wordt hij geëerd met de Eremedaille voor Kunst en Wetenschap van de Huisorde van Oranje. De bijbehorende versierselen worden op 19 februari op Paleis Noordeinde aan hem uitgereikt door Koning Willem-Alexander, in aanwezigheid van Prinses Beatrix en Koningin Máxima.
Junior Company vijf jaar
De Junior Company viert haar vijfde verjaardag met de jubileumtournee In the Future. Naast een selectie van bestaande choreografieën (waaronder Hans van Manens gelijknamige choreografie) bevat het programma de wereldpremière van Juanjo Arqués’ Fingers in the Air. Later in het seizoen gaat ook de nieuwe familievoorstelling GRIMM in première, de tweede samenwerking tussen de Junior Company en ISH Dance Collective.
Prijzen voor Anna Tsygankova, Anna Ol en Jessica Xuan
Stichting Dansersfonds ’79 reikt de Prijs van Verdienste dit seizoen uit aan eerste soliste Anna Tsygankova. De jury schrijft: “Haar manier van dansen is verwant aan Haute Couture en Haute Cuisine vanwege de delicate precisie, beheerste passie en een solide geworteldheid in de klassieke danstraditie.” Het Britse tijdschrift Dance Europe roept eerste soliste Anna Ol uit tot ‘Dancer of the Year’. En grand sujet Jessica Xuan wint de gouden medaille tijdens de internationale balletcompetitie in het Bulgaarse Varna, ook wel ‘de Olympiade van het ballet’ genoemd. Ze schaart zich daarmee in een illustere rij van eerdere winnaars, onder wie Mikhail Baryshnikov, Aurelie Dupont, Eva Evdokimova, Sylvie Guillem, Natalia Makarova en Vladimir Vasiliev.
Tristan + Isolde
Voor het eerst presenteert Het Nationale Ballet een avondvullende choreografie van David Dawson: Tristan + Isolde, dat hij in 2015 creëerde voor het SemperOper Ballett in Dresden op een nieuwe compositie van Szymon Brzóska. Meteen na afloop van de premièrevoorstelling bevordert artistiek directeur Ted Brandsen danser James Stout (die de rol van Tristan danst) tot eerste solist.
18 / 19
Terug op Lowlands
In augustus 2018 treedt Het Nationale Ballet voor de derde maal op tijdens popfestival Lowlands. Dit keer presenteert het gezelschap ‘the best of’ New Moves, het jaarlijkse programma waarin dansers van het gezelschap hun choreografische talenten kunnen ontplooien.
The New Classics
Na het seizoensopeningsgala (zie onder gezelschap) presenteert Het Nationale Ballet in september 2018 The New Classics, met daarin naast Wayne McGregors Chroma de Nationale Ballet-premières van Dances at a Gathering van Jerome Robbins en Serenade after Plato’s Symposium van Alexei Ratmansky, op de gelijknamige muziek van Leonard Bernstein. Het is dit jaar, 2018, precies 100 jaar geleden dat Robbins en Bernstein (die samen West Side Story creëerden) geboren werden.
Gala opgedragen aan Rudi van Dantzig en prijs voor Timothy van Poucke
Zoals inmiddels traditie is, opent Het Nationale Ballet het theaterseizoen met een galavoorstelling waaraan alle dansers van Het Nationale Ballet, de Junior Company en leerlingen en studenten van de Nationale Balletacademie meewerken. Ditmaal wordt het gala opgedragen aan Rudi van Dantzig (1933-2012), vanwege zijn 85ste geboortedag.
David Dawsons Requiem
Na de première van Tristan + Isolde in het vorige seizoen creëert David Dawson dit seizoen een grootschalig nieuw werk speciaal voor en met de dansers van Het Nationale Ballet: Requiem. De Britse componist Gavin Bryars schrijft speciaal voor de gelegenheid nieuwe muziek, uitgevoerd door Het Balletorkest o.l.v. Matthew Rowe, het Koor van de Nationale Opera en vier vocale solisten.
Ernst Meisner benoemd tot artistiek leider van de Nationale Balletacademie
Ernst Meisner, artistiek coördinator van de Junior Company, heeft er een tweede functie bij: vanaf dit seizoen is hij tevens artistiek leider van de Nationale Balletacademie, onderdeel van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Hij krijgt daarmee een nog belangrijkere rol in de ontwikkeling en begeleiding van jong danstalent in Nederland.
Van Manen, Forsythe, Arqués
In het Holland Festival 2019 danst Het Nationale Ballet een ‘drie-generaties-choreografen-programma’ dat naast de Nationale Ballet-première van Hans van Manens Kleines Requiem (in 1996 gecreëerd voor Nederlands Dans Theater) bestaat uit de Nederlandse premières van William Forsythes Pas/Parts 2018 en Juanjo Arqués’ Ignite.
Nederlands Balletgala opgedragen aan Ted Brandsen
Het Dansersfonds ’79 draagt zijn jaarlijkse Nederlands Balletgala in 2018 op aan artistiek directeur van Het Nationale Ballet Ted Brandsen. Oprichters van het fonds Alexandra Radius en Han Ebbelaar: “Door steeds de juiste keuzes te maken heeft Ted Brandsen bij Het Nationale Ballet een nieuwe bloeiperiode ingeluid. Het gezelschap is een wéreldgroep geworden, die naast het grote klassieke repertoire ook de hedendaagse danskunst blijft koesteren en inspireren. Daarnaast creëert Brandsen ook eigen choreografieën, met als hoogtepunt zijn recente, zeer geslaagde avondvullende ballet over het leven van Mata Hari.”
Black Achievement Month
In het kader van de Black Achievement Month presenteert Het Nationale Ballet in oktober 2018 een avond rond tweede soliste Michaela DePrince. Naast enkele korte balletten omvat het programma een videoportret over haar carrière en een vraaggesprek.
Free To Move
In december 2018 bindt Het Nationale Ballet, in samenwerking met Holland Dance Festival, de strijd aan met spierziekten. Onder de noemer Free To Move wordt tijdens alle 17 voorstellingen van Cinderella gecollecteerd voor het Prinses Beatrix Spierfonds. In totaal wordt ruim 21.000 euro bijeengebracht.
Tweede editie Positioning Ballet
Opnieuw organiseert Het Nationale Ballet in februari 2019 een internationale dansconferentie onder de noemer Positioning Ballet. De conferentie wordt dit keer geopend door minister Ingrid van Engelshoven, waarna meer dan 125 artistiek directeuren, festivaldirecteuren, choreografen en dansers van over de hele wereld in gesprek gaan over actuele thema's in de dans.
Keso Dekker geridderd
Keso Dekker, al sinds de jaren ’80 van de vorige eeuw de vaste decor- en kostuumontwerper van Hans van Manen, wordt tijdens de premièrevoorstelling van Van Manen, Forsythe, Arqués (zie onder repertoire) benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.
19 / 20
Internationale topsolisten op openingsgala
Tijdens het gala waarmee Het Nationale Ballet traditiegetrouw het seizoen opent, treden dit keer naast alle eerste solisten van het gezelschap ook drie internationale stersolisten op: Maria Khoreva en Xander Parish vertolken de pas de deux uit George Balanchines Diamonds en Jakob Feyferlik (die in september 2020 in dienst van het gezelschap komt) danst samen met Igone de Jongh Hans van Manens Trois gnossiennes.
Ballet Imperial
In een derde editie van Best of Balanchine brengt Het Nationale Ballet George Balanchines Ballet Imperial (dat in 1993 werd toegevoegd aan het repertoire) uit in een nieuwe versie met weelderige, kleurrijke kostuumontwerpen van François-Noël Cherpin.
Amsterdamprijs voor de Kunst voor Ted Brandsen
Uit handen van burgemeester Femke Halsema ontvangt artistiek directeur Ted Brandsen in oktober 2019 de Amsterdamprijs voor de Kunst in de categorie ‘Bewezen kwaliteit’. Het juryrapport prijst Brandsen voor zijn “soms onzichtbare maar zeer belangrijke activiteiten en initiatieven op het gebied van inclusiviteit, diversiteit, verjonging en digitalisering”.
Frida
Op 6 februari 2020 beleeft Frida haar wereldpremière in Nationale Opera & Ballet, een nieuwe grootschalige, avondvullende productie van de Colombiaans-Vlaamse choreografe Annabelle Lopez Ochoa, geïnspireerd door het leven en werk van de Mexicaanse kunstenaar Frida Kahlo. De muziek is speciaal voor de productie geschreven door de Britse componist Peter Salem; Dieweke van Reij heeft de decors en kleurrijke kostuums ontworpen. Bij de premièrevoorstelling vertolkt eerste soliste Maia Makhateli de rol van Frida.
Afscheid Igone de Jongh
Op 31 oktober 2019 neemt eerste soliste Igone de Jongh na 24 jaar afscheid van Het Nationale Ballet, met de vertolking van de rol van Julia in Rudi van Dantzigs Romeo en Julia. Tijdens de voorstelling, die wordt bijgewoond door Prinses Beatrix en een groot aantal prominenten en BN'ers, ontvangt De Jongh uit handen van burgemeester Femke Halsema de Frans Banninck Cocqpenning voor haar grote verdiensten als danseres en haar bijdrage aan de Nederlandse dans. Kort na haar afscheidsvoorstelling ontvangt De Jongh ook de Prijs van Verdienste van Stichting Dansersfonds ’79.
Online premières
Alle verder geplande theaterpremières in seizoen 2019/2020 zijn door de coronacrisis komen te vervallen. Wel zijn er diverse online premières. Zo creëert Milena Sidorova in de eerste maanden van de lockdown de dansvideo Hold On, op het gelijknamige nummer van de Nederlandse band DI-RECT, en maken Young Creative Associate Peter Leung en filmmaker Altin Kaftira Gently Quiet, bestaande uit 11 korte dansfilms opgenomen op verschillende, vrijwel verlaten buitenlocaties in Amsterdam tijdens de lockdown.
Hoogste waardering in Critics’ Choice
Dit seizoen krijgt Het Nationale Ballet het hoogste aantal vermeldingen - 26! - tot nu toe in de Critics’ Choice van het Britse tijdschrift Dance Europe. Voor de vierde keer op rij wordt het gezelschap uitgeroepen tot ‘Company of the Year’, Ted Brandsen wordt tweemaal vermeld als ‘Best Director of the Year', eerste soliste Sasha Mukhamedov wordt genomineerd voor ‘Best Dancer of het Year’, David Dawsons Requiem, Juanjo Arqués’ Ignite en Milena Sidorova’s Sand voor ‘Best Premiere’ en verder wordt een groot aantal dansers geroemd vanwege hun ‘Outstanding Performance’.
Diversiteit
In het kader van de Black Achievement Month organiseert Nationale Opera & Ballet dit seizoen een avond met curator Theresa Ruth Howard. Als expert op het gebied van diversiteit in de danswereld belicht zij de rol van de zwarte balletdanser in de geschiedenis van Het Nationale Ballet. In de foyers van Nationale Opera & Ballet is in oktober 2019 een bijbehorende fototentoonstelling met de portretten van deze dansers te zien.
Van Manen in Shanghai
In november 2019 danst Het Nationale Ballet twee voorstellingen van een Hans van Manen-programma tijdens het Shanghai International Arts Festival. In het Shanghai Grand Theatre worden Adagio Hammerklavier, Kleines Requiem, Sarcasmen en 5 Tango’s uitgevoerd.
300.000ste bezoeker voor Notenkraker & Muizenkoning
Op 14 december 2019 wordt bij een van de voorstellingen van Notenkraker & Muizenkoning de 300.000ste bezoeker verwelkomd van deze succesproductie van choreograaf en ontwerper Toer van Schayk en choreograaf Wayne Eagling.
Junior Company naar Indonesië
De Junior Company geeft tussen 28 januari en 1 februari 2020 - net voor het losbarsten van de wereldwijde coronapandemie - drie uiterst succesvolle optredens in Indonesië. Op uitnodiging van het Erasmus Huis, het Nederlands cultureel centrum in Jakarta, dansen de jonge talenten van de Junior Company een programma met choreografieën van Ernst Meisner, George Balanchine, Charlotte Edmonds en Eric Gauthier. Alle voorstellingen zijn uitverkocht en mensen staan tot op straat om via grote videoschermen mee te kijken.
Coronapandemie
Net als alle culturele instellingen wordt Het Nationale Ballet in 2020 hard getroffen door de gevolgen van de coronapandemie. Op 12 maart moeten van de ene op de andere dag alle Nederlandse theaters sluiten.
20 / 21
Maia Makhateli uitgeroepen tot Dancer of The Year
Het Britse tijdschrift Dance Europe nomineert eerste solisten Qian Liu en Maia Makhateli in oktober 2020, samen met tien andere topsolisten van over de hele wereld, voor de Dancer of the Year Award 2020. De prijs gaat uiteindelijk naar Maia Makhateli. Zij wordt vooral geprezen vanwege haar “hartverscheurende” hoofdrol in Annabelle Lopez Ochoa's Frida en voor haar “meesterlijke en stijlvolle” vertolking van de balletten van George Balanchine.
Dancing Apart Together en Live
Na een half jaar zonder live-voorstellingen opent Het Nationale Ballet op 17 september 2020 weer zijn deuren. Gedurende twee weken presenteert het gezelschap twee korte voorstellingen per avond, die (vanwege de coronamaatregelen) steeds door maximaal 350 mensen mogen worden bijgewoond: Dancing Apart Together en Hans van Manens iconische videoballet Live.
Black Achievement Month
Tijdens de vijfde editie van de Black Achievement Month presenteert Het Nationale Ballet een online stream van Dancing Diversity, bestaande uit diverse choreografieën, interviews en filmfragmenten, waarbij het thema ‘rolmodel’ centraal staat. De regie van de avond is in handen van twee jonge makers, Carmen Lamptey en Gabriela Acosta Camacho, die zich inzetten voor een diverse en inclusievere samenleving, door, in en met de kunsten. De avond wordt gepresenteerd door Humberto Tan.
Back to Ballet
In oktober en november 2020 zou Het Nationale Ballet voor een maximaal toegestaan aantal van 250 mensen per voorstelling het dubbelprogramma Back to Ballet - Classic en Back to Ballet - Contemporary dansen. Helaas blijft het bij één live voorstelling van het eerste programma, op 13 oktober.
Mr and Mrs Perfect
In samenwerking met het in cultuureducatie gespecialiseerde Poldertheater presenteert Het Nationale Ballet vanaf november 2020 een nieuw educatieproject: een schoolvoorstelling in combinatie met workshops in de klas, speciaal gericht op VMBO-leerlingen. Mr and Mrs Perfect is - met Igor Stravinsky’s Les noces als vertrekpunt - een eigentijdse, onderhoudende voorstelling productie over, onder meer, de liefde. Na afloop van elke voorstelling vindt een verdiepend gesprek plaats en daarnaast volgen de leerlingen diverse workshoplessen, waarin spel, dans en verbeelding centraal staan. De choreografie van Mr & Mrs Perfect is van de hand van voormalig HNB-danser Bruno Roche de la Pareira. De voorstelling wordt tot eind 2023 gemiddeld zo'n 60 keer per jaar gespeeld.
Nieuwe Young Creative Associates
In december 2020 stelt Het Nationale Ballet drie nieuwe Young Creative Associates aan, als opvolgers van Juanjo Arqués en Peter Leung: de Oekraïens-Nederlandse Milena Sidorova en de Nederlandse choreografen Wubkje Kuindersma en Sedrig Verwoert.
Livestreams
Ook na Back to Ballet is Het Nationale Ballet, door de coronamaatregelen, voorlopig aangewezen op livestreams.
Stijn Schoonderwoerd algemeen directeur Nationale Opera & Ballet
Per februari 2021 volgt Stijn Schoonderwoerd algemeen directeur Els van der Plas op. Hij keert daarmee terug bij Nationale Opera & Ballet, want eerder al was hij zakelijk directeur van Het Nationale Ballet en directeur van het Nederlands Philharmonisch Orkest, de vaste orkestpartner van De Nationale Opera.
Beethoven + Four Seasons
In juni 2021 kan Het Nationale Ballet eindelijk weer live voorstellingen geven. In het kader van het Holland Festival worden twee programma’s gepresenteerd. Het eerste, Beethoven, bevat naast Hans van Manens Grosse Fuge de wereldpremière van Prometheus van Wubkje Kuindersma, Ernst Meisner en Remi Wörtmeyer. Het tweede programma, Four Seasons, bestaat uit de Nederlandse première van David Dawsons The Four Seasons en de Europese première van Christopher Wheeldons The Two of Us.
Dansen voor Máxima
Ter gelegenheid van de 50ste verjaardag van Koningin Máxima, op 17 mei 2021, creëren Hans van Manen en Ted Brandsen een gelegenheidsduet voor eerste solisten Anna Tsygankova en Constantine Allen. De choreografie maakt deel uit van een televisieprogramma waarin de kracht van muziek wordt gevierd (Máxima is erevoorzitter van Méer Muziek in de Klas) en waaraan diverse Nederlandse artiesten meewerken.
De jaren ’20
21 / 22
60 jaar HNB
Het Nationale Ballet bestaat dit seizoen 60 jaar. Ter gelegenheid van het jubileum presenteert het gezelschap een rijkgeschakeerd programma dat - trouw aan de geschiedenis van de groep - bestaat uit een combinatie van beroemde klassiekers, hoogtepunten uit de 20ste-eeuwse en recente danskunst én wereldpremières.
Raymonda
Op 3 april 2022 vindt de (vanwege de coronamaatregelen uitgestelde) wereldpremière plaats van een nieuwe productie van Marius Petipa's meesterwerk Raymonda, in een productie van Rachel Beaujean, met medewerking van Ted Brandsen en Grigori Tchitcherine.
Toer van Schayk ontvangt eerste Dansspeld
Choreograaf, beeldend kunstenaar en eregast van de Nederlandse Dansdagen 2021, Toer van Schayk, ontvangt in oktober 2021 tijdens het Gala van de Nederlandse Dansdagen de eerste Dansspeld “als teken van erkenning voor de kennis, wijsheid en eigenzinnigheid die hij al decennialang bijdraagt aan het dansveld. Een sieraad van de dans, voor een sieraad voor de dans, als symbool van continuïteit en het markeren van ons cultureel geheugen.”
Laatste ballet Toer van Schayk
Ter gelegenheid van de 85ste verjaardag van choreograaf en ontwerper Toer van Schayk presenteert Het Nationale Ballet in september 2021 het programma TOER, bestaande uit Van Schayks meesterwerk 7e Symfonie (dat volgens diverse recensenten beter dan ooit wordt uitgevoerd) en de wereldpremière van Van Schayks (zo heeft hij zelf aangekondigd) laatste choreografie: Lucifer Studies.
Speciale Prijs voor Ernst Meisner
Stichting Dansersfonds '79 eert Ernst Meisner in november 2021 met de Speciale Prijs. De jury prijst hem om de enorme bijdrage die hij als artistiek leider van de Nationale Balletacademie én artistiek coördinator van de Junior Company levert aan talentontwikkeling binnen de Nederlandse academische dans, en de grote deskundigheid en onuitblusbare werklust en bevlogenheid die hij daarbij tentoonspreidt.
Anansi
In november presenteren De Nationale Opera en Het Nationale Ballet samen de kleurrijke familievoorstelling Hoe ANANSI the Stories of the World bevrijdde, naar het verhaal van de mythische spin Anansi, dat zijn oorsprong in Ghana kent en daarna ook in de rest van West-Afrika, in Suriname en op de Cariben bekend werd.
Celebrating Diversity
Met het programma Celebrating Diversity nemen Het Nationale Ballet en De Nationale Opera voor het eerst samen deel aan de Black Achievement Month, onder curatorschap van pianist Djuwa Mroivili en choreograaf Sedrig Verwoert. Op 17 oktober 2021 staan verschillende generaties opera-, muziek- en balletkunstenaars samen op het toneel, van aanstormend talent tot gevestigde kunstenaars van kleur.
Jong choreografisch talent
In een nieuwe editie van Made in Amsterdam presenteert Het Nationale Ballet dit seizoen nieuwe werken van Young Creative Associates Wubkje Kuindersma (Anatomy of Light) en Sedrig Verwoert (Do All Dogs Go To Heaven?). Bij de Junior Company maken Milena Sidorova (de derde Young Creative Associate van Het Nationale Ballet), Peter Leung, Marta Reig Torres en Zoë Greten nieuwe choreografieën voor het tourneeprogramma Shooting Stars.
Nominaties voor Anna Tsygankova en Timothy van Poucke
Eerste soliste Anna Tsygankova en tweede solist Timothy van Poucke worden in de jaarlijkse Critics' Choice van het Britse tijdschrift Dance Europe beiden genomineerd voor de ‘Dancer of the Year Award’.
Olga Smirnova, Victor Caixeta en Oekraïense dansers kiezen voor Het Nationale Ballet
De Russische Olga Smirnova, prima ballerina bij het wereldberoemde Bolsjoj Ballet in Moskou, maakt in maart 2022 de overstap naar Het Nationale Ballet, nadat ze zich fel heeft uitgesproken tegen de Russische invasie in Oekraïne. Ook Victor Caixeta, een jonge, rijzende ster van het Marijinski Ballet in Sint-Petersburg, besluit Rusland te verlaten en sluit zich aan bij Het Nationale Ballet. Daarnaast treden diverse jonge Oekraïense dansers toe tot de Junior Company van het gezelschap.
Hans van Manen 90
In mei en juni 2022 staat Het Nationale Ballet uitgebreid stil bij Hans van Manens 90ste verjaardag. In mei vindt een landelijke tournee plaats van Hans van Manen 90, bestaande uit zijn balletten Metaforen, Concertante en Grosse Fuge. In juni vindt voor de tweede keer een uitgebreid Hans van Manen Festival plaats, waarbij Het Nationale Ballet, de Junior Company van Het Nationale Ballet, Nederlands Dans Theater 1 en 2, Introdans, het Wiener Staatsballett, Ballett Am Rhein en het Stuttgarter Ballett in drie weken tijd in totaal 19 werken van de meesterchoreograaf dansen.
NRC schrijft na de première van het eerste van de vier festivalprogramma's: "Hans van Manen is ongetwijfeld de meest gelauwerde choreograaf van Nederland, ná zijn negentigste verjaardag kan eigenlijk alleen nog een ster of planetoïde naar hem worden vernoemd." De krant prijst eerste soliste Olga Smirnova vanwege haar uitvoering van Van Manens Frank Bridge Variations: "De oerklassiek gevormde Smirnova lanceert zichzelf als prachtige nieuwe Van Manen-danseres en laadt elke pose met ingehouden spanning en aardse emotionaliteit."
De Volkskrant looft vooral Van Manens perfecte synthese van dans en muziek: "Van Manens klasse lijkt soms zo verraderlijk eenvoudig, maar staat of valt bij de timing van ieders bravoure in geven en nemen. 'Dans gaat over dans en niets anders dan dans', zo muntte hij in 2000 zijn lijfspreuk tijdens een inauguratie in Nijmegen. 'Hans gaat over Hans en niets anders dan Hans': zo precies regisseert de bijna-90-jarige dit sublieme samenspel."
Educatieproject In the Future
Ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan van Het Nationale Ballet vieren professionals en amateurs in mei 2022 de toekomst van de dans met een speciaal voor de gelegenheid ontwikkeld educatieproject: In the Future. Tijdens een feestelijke voorstelling in Nationale Opera & Ballet tonen negen amateurdansgroepen - gespecialiseerd in werelddans, lindy hop, fusion, moderne, Ierse en Indiase dans - hun eigen choreografie.
Ted Brandsen Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw
Voorafgaand aan het gala ter viering van het 60-jarig bestaan van Het Nationale Ballet (zie ook hierboven) wordt directeur en choreograaf Ted Brandsen op 30 juni 2022 benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Hij ontvangt de onderscheiding uit handen van Touria Meliani, locoburgemeester van Amsterdam, voor zijn grote bijdrage aan het internationale succes van Het Nationale Ballet. De Orde van de Nederlandse Leeuw is een van de oudste en hoogste civiele (ridder)orden in Nederland.
Coppelia de film + de app
In juli 2022 beleeft de animatie- en balletfilm Coppelia zijn première in de Nederlandse bioscopen, in een nieuwe choreografie van Ted Brandsen, geïnspireerd op zijn gelijknamige ballet. De regie van de film, waarvoor de opnamen al in 2019 startten, is in handen van Jeff Tudor, Steven de Beul en Ben Tesseur.
22 / 23
Zwaan voor Young Gyu Choi
Eerste solist Young Gyu Choi wordt op 30 september 2022 tijdens het Nederlandse Dansdagen Gala in Maastricht onderscheiden met de Zwaan voor 'Meest Indrukwekkende Dansprestatie'. Hij ontvangt de prijs vooral vanwege zijn imponerende vertolking van Toer van Schayks 7e Symfonie.
Shadows, in tijden van oorlog
Waar Het Nationale Ballet het seizoen 2022/2023 oorspronkelijk zou openen met het programma Celebrate (om te vieren dat het gezelschap na twee 'coronajaren' weer een volledig seizoen kan draaien), wordt vanwege de oorlog in Oekraïne besloten om een aangepast programma uit te brengen onder de titel Shadows. Om in tijden van oorlog een relevant en betekenisvol programma te presenteren, wordt Kurt Jooss' anti-oorlogsballet De Groene Tafel (1932) opnieuw uitgevoerd. Naast dit meesterwerk van de 20ste-eeuwse dansgeschiedenis bestaat Shadows uit de Nederlandse première van Wayne McGregors Yugen en uit de wereldpremière van Regnum van de Oekraïense choreografe Milena Sidorova.
Succes in New York voor Hans van Manen
Begin oktober neemt Het Nationale Ballet met vier dansers deel aan het Amerikaanse Fall for Dance Festival. Voor het eerst in tientallen jaren presenteert het gezelschap in New York een werk van Hans van Manen. In een tot tweemaal toe uitverkocht New York City Center weten Maia Makhateli, Olga Smirnova, Constantine Allen en Jakob Feyferlik het publiek te betoveren met een vlekkeloze uitvoering van Variations for Two Couples.
Dawson
Tussen twee series van voorstellingen van The Sleeping Beauty in richt Het Nationale Ballet in december 2022 de focus op Associate Artist David Dawson, met een volledig Dawson-programma. Bestaande uit de wereldpremière van Legacy Variations - gecreëerd voor drie mannelijke dansers, ter viering van de lange relatie die Dawson inmiddels met het Nationale Ballet heeft - en de reprise van Dawsons uiterst succesvolle The Four Seasons, op Max Richters herbewerking van Vivaldi's gelijknamige klassieker.
Olga Smirnova uitgeroepen tot 'Dancer of the Year'
Begin oktober 2022 worden eerste solisten Olga Smirnova en Young Gyu Choi in de jaarlijkse Critics' Choice van het Britse danstijdschrift Dance Europe genomineerd in de categorie 'Dancer of the Year', samen met tien andere internationale topdansers. Olga Smirnova komt een maand later als winnaar uit de bus.
Messa da Requiem
Na Sasha Waltz' Roméo et Juliette (seizoen 2015/2016) en Barbora Horáková's Missa in tempore belli (seizoen 2021/2022) slaan De Nationale Opera en Het Nationale Ballet in februari 2023 opnieuw de handen ineen met het Gesamtkunstwerk Messa da Requiem. De Duitse choreograaf en regisseur Christian Spuck laat in deze productie - oorspronkelijk gemaakt voor Opernhaus Zürich - een imponerende, diep menselijke interpretatie zien van Verdi's beroemde begrafenismis, uitgevoerd door maar liefst 37 dansers, ruim honderd koorleden en vier zangsolisten.
Levensdans - Alexandra Radius & Han Ebbelaar
Op 10 november 2022 is bij Uitgeverij Brandt Levensdans verschenen. In dit rijk geïllustreerde boek tekent Astrid van Leeuwen de memoires op van het beroemdste danspaar dat Nederland ooit gekend heeft: voormalig eerste solisten Alexandra Radius en Han Ebbelaar.
Dorian
Na het enorme succes van Narnia en GRIMM creëeren choreografen Ernst Meisner en Marco Gerris een derde gezamenlijke productie voor de dansers van de Junior Company van Het Nationale Ballet en ISH Dance Collective. In mei 2023 vindt de première plaats van Dorian, geïnspireerd op The Picture of Dorian Gray, het beroemde boek van Oscar Wilde uit 1891, maar geplaatst in een volledig nieuwe, eigentijdse setting. Ook ditmaal laten Meisner en Gerris daarbij uiteenlopende dansstijlen, van ballet tot hiphop, op verrassende wijze samenvloeien.
Prijs van Verdienste voor Jozef Varga
Enkele maanden na zijn afscheid van het danspodium wordt (voormalig) eerste solist Jozef Varga door Stichting Dansersfonds '79 (opgericht door Alexandra Radius en Han Ebbelaar) onderscheiden met de Prijs van Verdienste. "De Slowaakse Jozef Varga was meer dan een alleen fysiek uitstekend functionerend danser – hij was een heel krachtige toneelpersoonlijkheid, bescheiden maar zeer aanwezig", aldus de Dansersfondsjury.
Forsythe
In het Holland Festival 2023 danst Het Nationale Ballet voor het eerst een triple-bill met werken van de Amerikaanse meesterchoreograaf William Forsythe: The Vertiginous Thrill of Exactitude, Pas/Parts 2018 en de Nederlandse première van het internationaal bejubelde Blake Works 1. Met dit laatste, in 2016 voor het Ballet de l'Opéra national de Paris gecreëerde werk, keerde Forsythe na zeventien jaren van choreografisch experiment terug naar de klassieke ballettechniek, die ook aan de basis lag van zijn grote successen uit de jaren tachtig en negentig.
Studio Boekman
In maart 2023 start de verbouw van De Boekmanzaal. De voormalige vergader- en presentatiezaal van de Gemeente Amsterdam wordt omgetoverd tot Studio Boekman, een nieuwe kleine theaterzaal die volledig ter beschikking komt van Nationale Opera & Ballet. In deze nieuwe zaal, die in september 2023 opent, wil Nationale Opera & Ballet ruimte bieden aan nieuw talent, experiment en educatie.